اقدام بی‌پروای ایران مبنی بر غنی‌سازی بیشتر اورانیوم در بحبوحۀ توقف مذاکرات

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز سه‌شنبه (١ آذرماه) تأیید کرد که ایران در تأسیسات زیرزمینی غنی‌سازی فردو خود واقع در جنوب تهران غنی‌سازی اورانیوم تا ٦۰% را آغاز کرده است.

به‌گفتۀ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این اقدام علاوه بر تولید در نطنز از فروردین‌ماه ١٤۰۰ تاکنون است و مضاف بر آن ایران «افزایش قابل توجه تولید اورانیوم با غنای پایین - یواف٦ تا ٥% یا تا ٢۰% - را در فردو» برنامه‌ریزی کرده است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد «ایران را از قصد خود برای افزایش تعداد دفعات و شدت فعالیت‌های راستی‌آزمایی» در فردو مطلع خواهد کرد. این نیروگاه سه سال پیش و پس از شکست توافق هسته‌ای ١٣٩٤ بازگشایی شد.

این سازمان دیده‌بان جهانی هسته‌ای در بیانیۀ خود اعلام کرد که ایران در نیروگاه نطنز «به پیشبرد فعالیت‌های غنی‌سازی خود ادامه می‌دهد» و اکنون قصد دارد ساختمان تولید دومی را هم راه‌اندازی کند.

آژانس، بیانیۀ خود را پس از آن صادر کرد که محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، روز سه‌شنبه تأیید کرد که ایران برای اولین بار تولید اورانیوم غنی‌سازی شده تا ٦۰% را در نیروگاه غنی‌سازی سوخت فردو آغاز کرده است.

این اقدام در بحبوحۀ شکست توافق هسته‌ای سال ١٣٩٤ با قدرت‌های جهانی موسوم به برنامۀ جامع اقدام مشترک (برجام) صورت می‌گیرد و بخشی از واکنش ایران به تصویب قطعنامه‌ای سرزنش‌آمیز توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روز ٢٦ آبان‌ماه قطعنامه‌ای را به تصویب رساند که در آن از عدم همکاری ایران انتقاد شده بود.

نیروگاه هسته‌ای فردو که به‌شدت از آن محافظت می‌شود، در ١٨۰ کیلومتری جنوب تهران و در اعماق زمین واقع شده است تا در برابر حملات هوایی یا موشکی مصون باشد.

«تهی‌سازی برجام»

بر اساس مفاد برجام ایران موافقت کرده بود نیروگاه فردو را تعطیل کرده و میزان غنی‌سازی اورانیوم خود را به ٣/٦٧% درصد محدود کند که برای بیشتر مصارف غیرنظامی کفایت می‌کند.

اما این کشور در سال ١٣٩٨ نقض تعهدات خود در ذیل این توافق را آغاز کرد. ایران با راه‌اندازی مجدد نیروگاه فردو، غنی‌سازی اورانیوم را تا سطوح بالاتر شروع کرد.

ایران در دی‌ماه ١٣٩٩ اعلام کرد که در حال تلاش برای غنی‌سازی اورانیوم تا ٢۰% در فردو است.

روز سه‌شنبه، بریتانیا، فرانسه و آلمان گسترش برنامۀ هسته‌ای ایران را محکوم کردند و گفتند ایران «بسیار فراتر» از محدودیت‌های تعیین‌شده در برجام عمل می‌کند.

این دولت‌های اروپایی در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند که ایران اکنون «گام‌های قابل توجه دیگری در جهت تهی‌سازی برجام برداشته است».

به‌گفتۀ آنها ایران با غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ٦۰% در تأسیسات فردو، پیمان عدم اشاعۀ جهانی را به چالش می‌کشد.

این سه کشور اروپایی گفتند: «این اقدام که خطرات قابل توجهی در زمینۀ اشاعۀ سلاح‌های هسته‌ای درپی دارد، فاقد هرگونه وجاهت غیرنظامی معتبر است.»

«ما در کنار شرکای بین‌المللی خود به رایزنی دربارۀ بهترین روش برای مقابله با ادامۀ تشدید تنش هسته‌ای ایران ادامه خواهیم داد.»

رفتار بی‌پروا

از آنجا که اقتصاد ایران در آستانۀ ورشکستگی قرار گرفته و این کشور به‌شکلی فزاینده منزوی شده، به دنبال احیای برجام بوده است چراکه این کار لغو تحریم‌ها را تسهیل می‌کند.

با این حال، اقدامات رژیم ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، چه در داخل کشور و چه در منطقه بارها موجب نگرانی قدرت‌های غربی، کشورهای منطقه و سازمان‌های دیده‌بان حقوق بشر شده است.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجۀ ایالات متحده در مهرماه و درحین بررسی مصادیق نقض حقوق بشر توسط تهران گفت به نظرش فرصت اندکی برای احیای برجام وجود دارد.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در روز ١٦ شهریورماه اعلام کرد نمی‌تواند ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران را تضمین کند.

در گزارش آژانس آمده است در حل‌وفصل مسائل مربوط به وجود مواد هسته‌ای در گذشته در سه مرکز اعلام‌نشدۀ ایران، «هیچ پیشرفتی» حاصل نشده است.

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت رافائل گروسی، مدیر کل این آژانس «به‌شکلی فزاینده از این بابت نگران است که ایران طی این دورۀ گزارش‌دهی دربارۀ مسائل پادمانی باقی‌مانده با آژانس تعامل نداشته است».

این نهاد دیده‌بان سازمان ملل به ایران فشار وارد کرده است تا در مورد کشف بقایای مواد هسته‌ای در سه مرکزی که این کشور وجود آنها را اعلام نکرده بود توضیح بدهد. این مسئله یکی از موانع کلیدی بود که در خردادماه منجر به تصویب قطعنامه‌ای انتقادآمیز توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شد.

در روز ٨ تیرماه، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده گفت این کشور از مذاکرات غیرمستقیم با ایران در دوحه که توسط میانجی‌گران اتحادیۀ اروپا برگزار شد، «مأیوس» شده است و گزارش داد که «هیچ پیشرفتی حاصل نشد ».

در روز ٢٧ خردادماه رویترز به سند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی استناد کرد که گفته بود ایران با فراهم کردن مقدمات استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته آی‌آر-٦ در مرکز زیرزمینی فردو که با آنها راحت‌تر می‌توان میزان غنی‌سازی را تغییر داد، غنی‌سازی اورانیوم خود را بیش از پیش افزایش می‌دهد.

همچنین، مؤسسه صلح ایالات متحده (USIP) به گزارش فاش‌شدۀ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مربوط به ١٧ خردادماه اشاره کرد و گفت ذخیرۀ اورانیوم غنی‌شدۀ ایران بیش از ١٨ برابر میزان مجاز مطابق با توافق ١٣٩٤ است و آن را «بی‌سابقه» خواند.