قطع دوربین‌های مراکز هسته‌ای توسط ایران و قصد این کشور برای غنی‌سازی اورانیوم بیشتر پس از محکومیت اقداماتش

روز پنجشنبه (١٩ خردادماه) و یک روز پس از آنکه ایران اعلام کرد دوربین‌های نظارت بر مراکز هسته‌ای خود را قطع کرده است، آژانس نظارت هسته‌ای گفت ایران قصد دارد دو آبشار جدید سانتریفیوژهای پیشرفته را نصب کند که به این کشور امکان می‌دهد سریعاً اورانیوم بیشتری را غنی‌سازی کند.

تصمیم ایران برای اضافه کردن دو آبشار سانتریفیوژ IR-6 به تأسیسات هسته‌ای زیرزمینی نطنز در حالی اتخاذ شد که روز چهارشنبه کشورها طی نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) در وین اقدامات این کشور را محکوم کردند.

روز پنجشنبه، رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفت ایران در حال حذف ٢٧ دوربین نظارتی در تأسیسات هسته‌ای است و این مسئله را «چالشی جدی» برای فعالیت‌های این آژانس نظارتی سازمان ملل متحد در این کشور خواند.

او به خبرنگاران گفت: «آنچه به ما اطلاع داده شده است این است که ٢٧ دوربین ... در ایران حذف خواهد شد.»

«البته این اقدام چالشی جدی برای توانایی ما جهت ادامۀ کار در آنجا ایجاد می‌کند.»

گروسی گفت اگر در عرض سه تا چهار هفته راه حلی برای این مسئله پیدا نشود، این اقدام «ضربۀ مهلکی» خواهد بود.

روز چهارشنبه، سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرد «به مقامات مربوط دستور داده شده است پایشگر آنلاین غنی‌سازی و دوربین‌های فلومتری آژانس را قطع کنند».

بیانیۀ این سازمان مشخص نکرده چه تعداد دوربین خاموش شده، اما گفته است «بیش از ٨۰% دوربین‌های موجود آژانس بر اساس توافق پادمانی فعال خواهند بود و این دوربین‌ها مثل گذشته به کار خود ادامه می‌دهند.»

در پیش گرفتن این اقدام پس از آن اعلام شد که بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایالات متحده قطعنامه‌ای را برای محکوم کردن ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که با «اکثریت قاطع آرا» به تصویب رسید. این نخستین اقدام در نوع خود از خردادماه ١٣٩٩ به این سو بود.

روسیه و چین به این قطعنامه که رسماً از ایران به‌دلیل عدم همکاری با بازرسی هسته‌ای سازمان ملل انتقاد می‌کند، رأی مخالف دادند.

«ایران باید به تعهدات خود عمل کند»

اواخر روز چهارشنبه، ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه و آلمان بیانیۀ مشترکی صادر کردند و طی آن از ایران خواستند به تعهدات قانونی خود عمل کند و با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند.

وزیران امور خارجۀ این چهار کشور از قطعنامۀ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی استقبال کردند که به «همکاری ناکافی ایران با آژانس بر سر مسائل پادمانی جدی و باقیمانده» مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای آن واکنش نشان می‌دهد.

در این بیانیۀ مشترک آمده بود: قطعنامۀ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «پیامی روشن برای ایران ارسال می‌کند که باید به تعهدات پادمانی خود عمل کند و شفاف‌سازی‌های فنی معتبری را درخصوص موضوعات پادمانی باقیمانده ارائه کند.»

«ما از ایران می‌خواهیم به درخواست جامعۀ بین‌المللی برای انجام تعهدات قانونی‌اش توجه کند و به‌منظور شفاف‌سازی کامل و حل‌وفصل مسائل، بدون تأخیر بیشتر با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند.»

عربستان سعودی نیز در بیانیه‌ای جداگانه اعلام کرد از تصمیم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی استقبال می‌کند «که تأکید دارد ایران باید به تعهداتش پایبند باشد... و لازم است به همکاری با آژانس برای حل‌وفصل همه مسائل هسته‌ای باقی‌مانده بپردازد».

گروسی گفت حدود ٤۰ دوربین در جمهوری اسلامی باقی مانده است.

گروسی روز پنجشنبه گفت: «از ایران دعوت می‌کنم فوراً با من تعامل کند... ما در شرایط بسیار پرتنشی هستیم.»

«آیا این بدان معنی است که ما به پایان خط رسیده‌ایم؟ فکر نمی‌کنم این‌طور باشد. هنوز نه... بیایید امیدوار باشیم تنش‌ها کمی فروکش کند.»

ذخایر اورانیوم

تهران از سال ١٣٩٨ برخی تعهداتش را کنار گذاشته است و پایتخت‌های اروپایی نگرانی فزایندۀ خود را از این مسئله ابراز کرده‌اند که ایران از زمان اعمال مجدد تحریم‌ها توسط ایالات متحده تا چه حد در مسیر ازسرگیری فعالیت‌های هسته‌ای خود پیش رفته است.

گفتگوهای مربوط به احیای توافق هسته‌ای سال ١٣٩٤ در فروردین‌ماه ١٤۰۰ آغاز شد و هدف از این کار بازگرداندن ایالات متحده به مذاکرات، لغو تحریم‌ها و بازگشت ایران به محدودیت‌هایی بود که این کشور درخصوص فعالیت‌های هسته‌ای خود پذیرفته بود.

اما در ماه‌های اخیر، مذاکرات به بن‌بست خورده است و آخر هفته گذشته جوزپ بورل، دیپلمات ارشد اتحادیۀ اروپا هشدار داد احتمال بازگشت به این توافق در حال «کمرنگ شدن» است.

ایران ذخایر اورانیوم غنی‌شدۀ زیادی را انباشته است که برخی از این ذخایر تا سطوحی بسیار بالاتر از میزان مورد نیاز برای تولید انرژی هسته‌ای غنی‌سازی شده‌اند.

بریتانیا، فرانسه و آلمان در بیانیۀ مشترک قبلی خود خطاب به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفتند «اکیداً از ایران می‌خواهیم تشدید برنامه هسته‌ای خود را متوقف کند و فوراً توافقی را که روی میز است، امضا کند».

این دولت‌ها گفتند: «برنامه هسته‌ای ایران اکنون از هر زمان دیگری در گذشته پیشرفته‌تر است» و افزودند انباشت اورانیوم غنی‌شده توسط ایران هیچ «توجیه غیرنظامی معتبری» ندارد.

خبرگزاری دولتی ایرنا گزارش داد محمد اسلامی، رئیس سازمان هسته‌ای ایران، اوایل روز چهارشنبه گفته بود: «ایران هیچ‌گونه فعالیت هسته‌ای پنهان یا مستند‌نشده یا مرکز افشانشده‌ای ندارد.»

آنچه که باعث تازه‌ترین دور محکومیت اقدامات ایران توسط غرب شد، گزارش اردیبهشت‌ماه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود. آژانس در این گزارش اعلام کرده بود هنوز در مورد آثار اورانیوم غنی شده که قبلاً در سه مرکز پیدا شده بود و ایران انجام فعالیت‌های هسته‌ای این مراکز را اعلام نکرده بود، سؤالاتی دارد.

روز دوشنبه گروسی گفت ایران همچنین «مکان یا مکان‌های فعلی مواد هسته‌ای و/یا تجهیزات آلوده به مواد هسته‌ای که در سال ١٣٩٧ از تورقوزآباد منتقل شده بود» را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع نداده است.

او گفت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی «همچنان آمادۀ تعامل مجدد و بدون تأخیر با ایران برای حل‌وفصل این مسائل است.»

گروسی گفت اگر ایران به توسعۀ برنامۀ خود ادامه دهد، «تنها چند هفته» طول خواهد کشید تا بتواند مواد کافی مورد نیاز برای سلاح هسته‌ای را به‌دست آورد.