گسترش فعالیت‌های هسته‌ای و پولشویی حکومت ایران هم‌زمان با توقف مذاکرات

در حالی که مذاکره‌کنندگان ایرانی به جامعۀ بین‌المللی این‌گونه وانمود می‌کنند که کشورشان علاقه‌مند به احیای توافق هسته‌ای سال ۱۳۹۴ است، رژیم جمهوری اسلامی به پیشبرد فعالیت‌های مخفیانه هسته‌ای و دیگر تخلفات آشکار ادامه می‌دهد.

بازگشت به توافق موسوم به برنامۀ جامع اقدام مشترک (برجام)، تحریم‌های اقتصادی اعمال‌شده علیه ایران را به ازای پایبندی کامل آن کشور به محدودیت‌های اعمال شده برای فعالیت‌های هسته‌ای‌اش، لغو می‌کند.

با این حال، ایران همچنان با گسترش فعالیت‌های هسته‌ای خود به نقض مفاد این توافق ادامه داده و بنا بر یافته‌های اخیر، بارها از طریق فعالیت‌های مالی غیرقانونی، تحریم‌ها را دور زده است.

یک سخنگوی وزارت امور خارجۀ ایالات متحده روز چهارشنبه (۸ تیر) گفت که این کشور از مذاکرات غیرمستقیم با ایران در دوحه با میانجی‌‌گری اعضای اتحادیه اروپا «ناامید شده» و «هیچ پیشرفتی حاصل نشده است.»‌

سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: «ایران مسائلی را مطرح کرد که هیچ ارتباطی با برجام نداشت و ظاهراً برای تصمیم‌گیری اساسی پیرامون احیای برجام یا چشم‌پوشی از آن آماده نیست.»‌

نیویورک تایمز روز ۲۶ خرداد گزارش داد که پیش از آخرین مذاکرات، ایران در حال ساخت یک تونل وسیع در جنوب تأسیسات هسته‌ای نطنز بود.

در این گزارش آمده است: «این ساخت‌وساز در تصاویر ماهواره‌ای مشهود است و توسط گروه‌هایی که گسترش تأسیسات هسته‌ای جدید را دنبال می‌کنند، رصد شده است.»

کارشناسان به این روزنامه گفته‌اند که این اقدام «بزرگ‌ترین تلاش حکومت ایران برای ساخت تأسیسات هسته‌ای جدید در عمق کوه‌ها است؛ کوه‌هایی که می‌توانند در برابر بمب‌های سنگرشکن و حملات سایبری مقاومت کنند.»

رویترز روز ۲۷ خرداد به یکی از اسناد آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای استناد کرد که در آن آمده است، ایران در حال افزایش بیشتر غنی‌سازی اورانیوم خود است و این کار را از طریق آماده شدن برای استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته آی‌آر-۶ در سایت زیرزمینی فردو انجام می‌دهد تا بتواند آسان‌تر از یک سطح غنی‌سازی به سطح دیگر برود.

توافق سال ۱۳۹۴ برجام اجازه غنی‌سازی اورانیوم در فردو را نمی‌دهد.

مؤسسۀ صلح ایالات متحده نیز با اشاره به گزارش درزکردۀ آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در روز ۱۷ خرداد، گفت که ایران بیش از ۱۸ برابر میزان مجاز در توافق سال ۱۳۹۴ اورانیوم غنی‌شده ذخیره کرده است. این مؤسسه این مقدار را «بی‌سابقه» توصیف کرد.

در این گزارش آمده است که ذخایر فزاینده به این معناست که «ایران می‌تواند طی چند هفته سوخت کافی برای یک بمب هسته‌ای جمع‌آوری کند.»‌

دور‌ زدن تحریم‌ها

تحلیلگران به المشارق گفتند که ایران بیش از هر زمان دیگری در منطقه منزوی شده است، اما به نظر می رسد که این امر سبب نشده که رژیم از تخلفات و فعالیت‌های غیرقانونی خود دست بردارد.

این امر نیز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را از مداخله در امور دیگر کشورهایی که صلح و ثبات آنها را تهدید می‌کند، باز نداشته است.

ایران به نقض تحریم‌ها برای فروش نفت خود از طریق راه‌های غیرقانونی، مانند تأسیس شرکت‌های صوری در چین و امارات متحدۀ عربی ادامه داده است.

ایالات متحده روز ۲۶ خرداد شبکه‌ای از تولیدکنندگان پتروشیمی ایران و شرکت‌های صوری مرتبط با آن را که از شرکت پتروشیمی تریلیانس و شرکت بازرگانی پتروشیمی ایران حمایت می‌کنند، مورد تحریم قرار داد.

وزارت خزانه‌داری ایالات متحده گفت که این نهادها در واسطه‌گری فروش پتروشیمی‌های ایران در خارج از کشور نقش مهمی دارند و «به‌منظور محدود کردن صادرات نفت، فرآورده‌های نفتی، و محصولات پتروشیمی از ایران» تحریم شده‌اند.

فرامرز ایرانی، تحلیلگر سیاسی اهل کرمان، به المشارق گفت که تحریم‌های ایالات متحده سود هنگفتی را که واسطه‌ها از طریق دور زدن تحریم ها به‌دست آورده‌اند، از میان برده است.

او گفت که این واسطه‌ها افراد وابسته به رژیم و معروف به «سودجویان تحریم» هستند و از طریق دور زدن تحریم‌ها به تجارت پرداخته‌اند.

«بهشتی برای پولشویی»

همچنین، ایران توانسته است با استفاده از خدمات بانکی در چین و برخی از کشورهای خاورمیانه وضعیت مالی خود را به‌طور موقت بهبود بخشد.

وال استریت ژورنال روز ۱ تیر به نقل از دیپلمات‌ها و مقامات ایرانی و غربی گزارش داد که ایران از طریق شبکه‌ای از شرکت‌های نیابتی، مؤسسه‌های مبادلات ارزی، و واسطه‌ها، تحریم‌ها را دور زده است.

حسن زمانی، کارشناس بازار سرمایه، گفت که نهادهای ایرانی تحت کنترل دولت، ضمن بازگشایی حساب‌های بانکی در خارج از ایران، شرکت‌های صوری تأسیس کرده‌اند که نفت و فرآورده‌های نفتی ایران را با هر ارز ممکن به فروش می‌رسانند.

وی گفت، حتی بانک مرکزی ایران نیز یک اتاق بازرگانی ارزی راه‌اندازی کرده که تنها هدف آن جمع‌آوری این مبالغ و انتقال پول به ایران است.

زمانی گفت: «ایران در حال حاضر بهشت پولشویی در جهان است؛ چرا که در گروه ویژۀ اقدام مالی عضویت ندارد.»

به‌گفتۀ کارشناسان، در حالی که تهران به‌ظاهر مشتاق احیای توافق هسته‌ای ۱۳۹۴ است، اما نتوانسته است به تعهدات خود عمل کند. تخلفات ایران ضمن به خطر انداختن وضعیت کلی سیاسی و اقتصادی این کشور، آن را بیش از پیش در جامعۀ جهانی منزوی می‌کند.

آنها افزودند که [رژیم] با دور زدن تحریم‌ها و مسلح کردن حزب‌الله لبنان و دیگر شبه‌نظامیان نیابتی در عراق، سوریه، و یمن، با استفاده از سود حاصل از این اقدامات، اکثریت مردم ایران را فقیر می‌کند.

این فضای اقتصادی در ایران دلیل اعتراضات فزاینده در سراسر کشور طی چند ماه گذشته بوده است.