روزانه هزاران مورد ابتلا به کووید ۱۹ در ایران گزارش می شود و مردم کشور به نفس نفس افتاده اند -- هم جسماً و هم مجازاً -- و بسیاری دیگر نیز با مشکلات مداوم اقتصادی مرتبط با سوء مدیریت رژیم در همه گیری جهانی دست و پنجه نرم می کنند.
طبق آمار نشریه جهان ما به روایت داده، با اینکه برنامه های واکسیناسیون با سرعت در بیشتر کشورها اجرا می شود، کمبود واکسن در ایران و نپذیرفتن واکسن های غربی از سوی رژیم باعث شده است تا کمتر از ۱ درصد جمعیت به طور کامل واکسینه شده باشند.
ایران در طول همه گیری جهانی کووید ۱۹ بیشترین آمار ابتلا و مرگ و میر را در منطقه گزارش کرده است، اما رهبران ایران همواره واردات واکسن های نجات بخش را به تعویق انداخته یا منع کرده اند.
یکی از بارزترین نمونه های این اقدامات در دی ماه سال گذشته رخ داد که علی خامنه ای، رهبر ایران، واردات واکسن های کووید ۱۹ از آمریکا و انگلیس را منع کرد.
در پاسخ به این اقدام، گروهی از سازمان های غیردولتی و فعالان حقوق بشر از رژیم خواستند «به مردم ایران اجازه بدهد هر واکسن ایمن و مؤثری را صرف نظر از کشور مبدأ به محض فراهم شدن خریداری کنند.»
آنها ۲ بهمن با صدور بیانیه مشترکی که توسط دیدبان حقوق بشر منتشر شد گفتند هر اقدامی جز این غیرمسئولانه است.
در این بیانیه آمده است که حقوق مردم ایران «به سبب سیاسی شدن سازوکار واکسن و بنا نهادن سیاست های مرتبط با کووید ۱۹ بر اساس هر چیزی جز علم، شواهد پزشکی و احترام به حقوق بشر و نیازهای سلامت عمومی، شدیداً به خطر افتاده است.»
اولویت منافع بر سلامت عمومی
یکی از توجیهات احتمالی برای سیاست های دست و پاگیر دولت در خصوص واردات واکسن های کووید ۱۹ این است که سران ایرانی انگیزه های مالی برای نفع بردن از واکسن های تولید داخل دارند.
سعید نمکی، وزیر بهداشت، ۲۳ خرداد اعلام کرد کارآزمایی های انسانی واکسن ایرانی کوو ایران برکت به پایان رسیده است و قول داد از تیرماه هر هفته حدود سه میلیون دوز از این واکسن تولید خواهد شد.
این واکسن را شرکت داروسازی برکت تولید می کند، که یکی از بزرگ ترین شرکت های این چنینی در ایران است و بخش عمده آن متعلق به ستاد اجرایی فرمان امام خمینی (ای آی کیو اُ) است.
ستاد اجرایی فرمان امام، که اندکی پس از انقلاب ۱۳۵۷ توسط روح الله خمینی بنیانگذاری شد، مالک صدها شرکت پرسود ایرانی در بخش های تولید و واردات است و ۹۰ درصد سهام شرکت برکت را در اختیار دارد.
بنا بر این، بخش عمده سود ستاد اجرایی فرمان امام در جیب خامنه ای و متحدان نزدیکش می رود که مالکیت یا اداره شرکت های وارد کننده واکسن های ساخت چین، روسیه، و کشورهای دیگر را در اختیار دارند.
باور کردن قول های دولت برای عرضه هزاران دوز از واکسن های تولید داخل در سریع ترین زمان برای بسیاری از افراد سخت است.
مقام های رژیم بارها گفته اند که در آستانه ساخت هشت واکسن مختلف کووید ۱۹ هستند، که یکی از آنها با همکاری کوبا تولید خواهد شد، اما جزئیات و داده های مربوط به آن مبهم است.
از بهمن ماه سال گذشته تاکنون، مقام های دولتی بارها قول داده اند که تعداد مشخصی از مردم را تا تاریخ معینی واکسینه خواهند کرد، اما به هیچ یک از اهدافی که خودشان تعیین کرده اند نرسیده اند.
وزارت بهداشت اعلام کرد که اولویت با سالمندان، کارکنان بهداشتی و دیگر گروه های پرخطر خواهد بود، اما دولت هنوز برنامه سراسری مناسبی برای واکسیناسیون اجرا نکرده است.
تا اواخر خرداد ماه، شهروندان سالمند بالای ۸۰ سال با واکسن های تولید چین، روسیه و کشورهای دیگر یا از طریق برنامه دسترسی جهانی به واکسن های کووید ۱۹ (کواکس) واکسینه شده اند.
اما اکثر سالمندان زیر ۸۰ سال که دوز اول واکسن های چینی یا روسی را دریافت کرده اند به حال خود رها شده اند چرا که به گفته مقام ها، دوز دوم واکسن تا اطلاع ثانوی موجود نیست.
طبق آمار وزارت بهداشت، تا ۲۸ خرداد حدود ۵.۲ میلیون دوز واکسن کووید ۱۹ تزریق شده است، که به ۴.۳ میلیون نفر از دریافت کنندگان یک دوز واکسن تزریق شده و تنها ۸۹۵ هزار ۱۵۲ نفر دوز دوم را دریافت کرده اند.
تنها کسری از واکسن های کواکس توزیع شده و فقط ایرانی هایی که پارتی داشته یا از تمکن سفر به خارج برخوردار بوده اند واکسن دریافت کرده اند.
شدیداً نیازمند کمک
«متحدان» تهران، یعنی روسیه و چین، نیز ضمن ترویج واکسن های ساخت خودشان در صدد خدشه دار کردن اعتماد عمومی نسبت به واکسن های غربی بوده اند؛ نگرانی های جدی در خصوص اثربخشی، تسلط کیفی و شفافیت واکسن های ساخت این دو کشور وجود دارد.
سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در فروردین ماه گفت رسانه ها، مقام ها و شرکت های روس از مدت ها پیش دست به تبلیغات گسترده برای واکسن اسپوتنیک وی زده و در عین حال، با «ادبیات خصمانه» اتحادیه اروپا را به «تخریب» واکسن روسی متهم کرده اند.
در گزارش سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا آمده است که پکن نیز از سوی دیگر با بهره گیری از «روایت های گمراه کننده» درباره ایمنی واکسن های غربی و حتی منشأ ویروس کرونا، واکسن های خود را «مناسب تر برای کشورهای در حال توسعه» معرفی می کند.
پکن خود اعتراف کرده که واکسن هایش ممکن است مشکل اثربخشی داشته باشد. با این حال، با انعقاد «قرارداد ۲۵ ساله همکاری های راهبردی» میان دو کشور، چین برای ایران گزینه قطعی واردات واکسن شده است.
در داخل ایران، نگرانی های بهداشتی، بیکاری افسارگسیخته و مصیبت های اقتصادی که در اثر همه گیری جهانی به وجود آمده یا رو به وخامت گذاشته باعث شده است بسیاری از مردم چاره ای جز پذیرش هر واکسنی که در اختیارشان قرار می گیرد نداشته باشند، اگر اصلاً واکسنی در کار باشد.
کسانی که وسعشان می رسد حاضرند از طریق مجاری غیررسمی مبالغ هنگفتی برای واکسن فایزر پرداخت کنند.
ویال هایی با برچسب واکسن فایزر از طریق منطقه کردی وارد بازار سیاه عراق شده است، گرچه معلوم نیست همه این ویال ها اصل باشد.
بعضی از افراد قشر متوسط ایران با وعده دریافت واکسن در ترکیه قربانی کلاهبرداری شده اند.
و اما شهروندان عادی با درآمد متوسط به حال خود رها شده اند.
تخصیص نابجای اولویت ها
هم زمان با ادامه بحران بهداشت عمومی در ایران، رژیم به جای تقویت اقتصاد شکننده و ضعیف کشور انتخاب کرده است که منابع رو به کاهش خود را صرف سپاه پاسداران و نیروهای نیابتی آن در منطقه، از جمله حزب الله لبنان، شبه نظامیان عراقی، و حوثی های یمن کند.
مصاحبه جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، که به تازگی درز کرده است، بیش از پیش مؤید اولویت های نابجای این رژیم است.
در این فایل صوتی که به طور گسترده در تاریخ ۵ اردیبهشت منتشر شده است، شنیده می شود که وزیر امور خارجه به نقش بسیار برجسته سپاه و نیروی قدس در سیاست خارجی ایران اعتراف می کند.
ظریف در این مصاحبه بارها تأکید می کند که ایران برای حضور منطقه ای و سیاست های توسعه طلبانه خود، بیش از دیپلماسی اولویت قائل است.
این رژیم همچنین به نقض بیشتر توافق هسته ای مهم خود با قدرت های جهانی ادامه می دهد. سازمان ملل متحد در اردیبهشت ماه نسبت به فعالیت های هسته ای اعلام نشده ایران و ذخیره اورانیوم غنی شده آن کشور، که ۱۶ برابر حد مجاز بوده است، ابراز نگرانی کرد.