دفاع مدیر دیده‌بان حقوق بشر از سیاست سختگیرانه علیه روسیه و چین: «شرم بر آنها»

نیویورک -- کنت راث پس از سه دهه زمامداری سازمان دیده‌بان حقوق بشر، می‌گوید جنبش‌های قوی حقوق بشری از قدرت پرده‌برداری از «واقعیت زشت» سرکوب حقوق شهروندان در رژیم‌های خودکامه برخوردارند.

آقای راث پیش از آنکه سمت خود را در چند روز آینده ترک کند، در مصاحبه‌ای به «تلاش بی‌پایان» و فراز و نشیب و پیروزی‌ها و شکست‌های دیده‌بان حقوق بشر از زمان انتصاب او به سمت مدیر اجرایی این سازمان در سال ۱۳۷۲ اشاره کرد.

او در نیویورک به خبرگزاری فرانسه گفت: «من فکر می‌کنم روند کلی ۳۰ سال گذشته این بوده که جنبش حقوق بشر عمیق‌تر و قوی‌تر شده است. هر کشوری که از آن دیدن می‌کنم مدافعان حقوق بشر دارد.»

راث گفت: «آیا این به معنای از بین رفتن موارد نقض حقوق بشر است؟ قطعاً خیر.»

وی با اشاره به سرکوب اویغورها در چین، تجاوز روسیه به اوکراین و مناطقی مانند تیگرای در اتیوپی و یمن که از نظرش توجه کمتری دریافت می‌کنند، گفت: «دولت‌ها همواره برای نقض حقوق بشر وسوسه می‌شوند».

اما به لطف قوی‌تر شدن فعالان، «مخفی کردن موارد سوءاستفاده برای دولت‌ها تقریباً غیرممکن است؛ به‌ویژه در دوران شبکه‌های اجتماعی که همه یک تلفن هوشمند دارند».

آقای راث خاطرنشان کرد: «و ما نیز با نور افکندن بر آن اختلاف میان تظاهر و واقعیت زشت، فشار ایجاد می‌کنیم».

وی گفت وقتی به ۳۰ سال گذشته نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که جهان شاهد «تغییراتی عظیم، بعضی برای خوبی و بعضی برای بدی» بوده است.

«شرم بر آنها»

راث گفت در مورد روسیه و چین، پس از یک «تکامل مثبت با گشایش چشمگیر»، مسکو به دوران شوروی و و پکن هم به حاکمیت به سبک مائو «برمی‌گردند».

آقای راث که قبلاً وکیل بوده و قصد دارد پس از ترک دیده‌بان حقوق بشر وقتش را به نوشتن کتابی در مورد چگونگی فشار آوردن به دولت‌ها اختصاص بدهد، گفت: «این کار یک تلاش است، یک تلاش بی‌پایان».

وی افزود: «دست‌کم می‌توان مایۀ سرافکندگی آنها شد؛ می‌شود شرمسارشان کرد. ولی ما سراغ کشورهای متحد سراسر جهان هم می‌رویم و می‌گوییم آیا حاضر هستید از جانب ما از نفوذتان استفاده کنید و تغییر مثبت بیافرینید؟»

او گفت: «[و] برای دولت‌های سوءاستفاده‌گر همیشه یک چیزی مهم است: جدیدترین بستۀ نظامی می‌خواهند، توافق تجاری می‌خواهند، دوست دارند به یک نشست مهم دعوت شوند».

اما آیا اینها مؤثر است؟

آقای راث گفت: «من وانمود نمی‌کنم که می‌توانیم این دولت‌ها را به افراد خوبی تبدیل کنیم. غالباً تنها چیزی که برایشان اهمیت دارد ماندن در قدرت است.»

وی افزود: «اما فشار کافی به آنها می‌آوریم و کم‌کم مزایایی که با نقض حقوق بشر به‌دست می‌آورند کمتر از خدشه‌ای است که به اعتبارشان وارد می‌شود».

«گاهی موفق می‌شویم تحلیل هزینه و منفعت را تغییر دهیم تا دولت‌ها بفهمند نقض حقوق بشر ارزشش را ندارد، اما بعضی اوقات هم شکست می‌خوریم. و این موضوع اصلاً قابل اجتناب نیست.»

موارد مکرر سوءاستفاده

دیده‌بان حقوق بشر جزء سازمان‌هایی بوده است که چین را به سبب موارد مکرر سوءاستفاده در منطقۀ شین‌جیانگ محکوم کرده‌اند که از آن جمله حبس دسته‌جمعی، کار اجباری، عقیم‌سازی اجباری، تجاوز سازمان‌یافته و تخریب اماکن فرهنگی و مذهبی اویغورهااست.

پکن متهم است که طی یک برنامۀ سرکوب امنیتی چندساله، بیش از یک میلیون اویغور و دیگر افراد ترک‌زبان را که عمدتاً مسلمان بوده‌اند در شبکۀ مرموزی از بازداشتگاه‌ها و زندان‌ها در این منطقه از غرب چین بازداشت کرده است.

ایالات متحده آمریکا و دیگر کشورهای غربی گفته‌اند که چین مرتکب «نسل‌کشی» اقلیت‌های مسلمان می‌شود.

پکن این ادعاها را شدیداً رد کرده و همواره اصرار داشته که برای مقابله با افراط‌گرایی در منطقۀ شین‌جیانگ «مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای» برپا کرده است.

از سوی دیگر، فعالان لیست‌هایی از جنایات جنگی تهیه کرده‌اند که نیروهای روسیه از ابتدای تجاوز به اوکراین در پنجم اسفند سال گذشته در سرزمین‌های اشغالی این کشور مرتکب شده‌اند.

بعضی از این جنایات جنگی عبارتند از قتل عام غیرنظامیان در بوچا و ایرپین، غارت کالاهای مصرفی از خانه‌های مردم اوکراین و ارسال آن به روسیه و بمباران سالن تئاتر ماریوپل، که در آن زمان صدها غیرنظامی داخل آن بوده‌اند.

به‌گفتۀ گروه‌های مدافع حقوق بشر، مسکو همچنین ده‌ها هزار اوکراینی را، که غالباً به‌دلیل مقاومت در برابر تجاوز دستگیر می‌شوند، به اجبار به اردوگاه‌های «پالایش» در سرزمین‌های تحت کنترل روسیه می‌برد، که در آنجا این افراد مورد بازجویی‌های وحشیانه قرار می‌گیرند و حتی در برخی موارد ناپدید می‌شوند.

مزدوران گروه واگنر مورد حمایت کرملین نیز به قتل غیرنظامیان و ارتکاب دیگر موارد جدی نقض حقوق بشر در اوکراین و سایر مناطق جنگ‌زده در سراسر جهان، از جمله جمهوری آفریقای مرکزی، مالی، لیبی و سوریه، متهم هستند.