مشکلات کرملین در اوکراین، یادآور شکست شوروی در افغانستان

کی‌یف، اوکراین -- خشونت وحشیانه علیه غیرنظامیان اوکراینی و اشتباهات نظامی ناظران را بر آن داشته که تهاجم روسیه به اوکراین را با جنگ شوروی در افغانستان مقایسه کنند.

اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۳۵۸ به افغانستان حمله کرد. طی ۹ سال پس از آن و هنگامی که مجاهدین افغان در برابر سربازان ارتش شوروی از کشور خود دفاع می‌کردند، بیش از یک میلیون افغان کشته و صدها هزار نفر معلول شدند.

بیش از پنج میلیون افغان به کشورهای همسایه مهاجرت کردند و بیشتر زیرساخت های افغانستان در جریان این جنگ ویران شد.

با وجود مرگ و ویرانی، شوروی بهمن ماه ۱۳۶۷ شکست خورد و عقب نشینی کرد.

اتحاد جماهیر شوروی دو سال پس از آن فروپاشید.

سه شنبه (۱۷ اسفند) سیزدهمین روز از تهاجم روسیه به اوکراین است.

حتی با وجود گزارش‌هایی مبنی بر تمام شدن سوخت کاروان‌های روسیه و فرار یا تسلیم شدن دسته جمعی سربازان، گلوله باران شهرهای اوکراین تشدید شده است.

گفته می شود هزاران نفر کشته یا زخمی شده اند و بیش از یک میلیون اوکراینی در میان بحران فزاینده پناهجویان به غرب گریخته اند.

فیلم حملات روسیه به غیرنظامیان اوکراینی در ذهن بسیاری از ناظران یادآور آزار و اذیت هایی است که ارتش شوروی در افغانستان انجام می‌داد.

آتلانتیک در سال ۱۳۹۳ نوشت که طی آن جنگ ۹ ساله، «شوروی ضمن برخورد شدید با مجاهدین و کسانی که از آنها حمایت کردند، کل روستاها را با خاک یکسان کرد.»

«حدود یک میلیون غیرنظامی کشته شدند.»

«درست همانند افغانستان»

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، روز پنجشنبه در یک سخنرانی تلویزیونی روسیه و اوکراین را «یک ملت» خواند و قول داد که «نئونازی ها» را در اوکراین شکست دهد.

او ادعا کرد که این «عملیات ویژه» طبق برنامه پیش می رود.

اولگ ژدانوف، یک تحلیلگر نظامی که پیشتر در ستاد کل نیروهای مسلح اوکراین مشغول بود، گفت که توجیه روسیه برای تهاجم به اوکراین مشابه همان چیزی است که شوروی در آذر ۱۳۵۸ هنگام حمله ارتش شوروی به افغانستان ادعا می ‌کرد.

ژدانوف به کاروانسرا گفت: «درست همانند افغانستان، امروز هم سربازان روس را از نظر ایدئولوژیکی فریب داده اند. آنها اطمینان دارند که وظیفه بین المللی شان را انجام می دهند و به برادران اوکراینی خود کمک می کنند تا آینده ای روشن تر را در کشورشان بسازند.»

در سال ۱۳۵۶، گروهی از افسران ارتش افغانستان طرفدار شوروی کودتا کردند. با این حال، آنها نتوانستند کمونیسم را برای مردم افغانستان دلپذیر کنند.

شورشیان، که مجاهدین بودند، علیه حکومت قیام کردند.

در واکنش به این اقدام، دفتر سیاسی اتحاد جماهیر شوروی در آذر ۱۳۵۸ -- در حالی که درست همانند امروز بسیار محتاطانه از به کار بردن اصطلاحات «جنگ» یا «حمله» اجتناب می کرد -- دستور «عملیات نظامی» در افغانستان را صادر کرد.

ژدانوف گفت: «به خاطر می‌آورم که اعزام پسران را در باشگاه آکادمی نظامی [من] جشن می‌گرفتیم. ما بر این باور بودیم که به مردم در آن کشور دور در ایجاد سوسیالیسم کمک می کنیم.»

«هیچکس متوجه نشد که این یک جنگ بود و جنگ تهاجم است. درست همانند آن چه اکنون در اوکراین روی می‌دهد.»

سرگئی سوکولوف، مارشال ارتش شوروی که مسئول آن حمله بود، در سال ۱۳۵۸ گفت که اتحاد جماهیر شوروی ظرف یک ماه همه چیز را تحت تسلط خواهد گرفت.

اما به زودی به جای آن، تابوت‌های فلزی که اصطلاحاً «محموله ۲۰۰» نامیده می‌شدند، با هواپیما روانه اتحاد جماهیر شوروی شدند.

بنا به گفته کرملین بیش از ۱۵ هزار سرباز شوروی در افغانستان کشته شدند.

«ما چاره ای نداشتیم»

تلفات فزاینده روس ها در اوکراین مورد مشابه دیگری برای مقایسه این حمله با تهاجم شوروی به افغانستان است.

وزارت دفاع روسیه روز چهارشنبه تعداد نیروهای روسی کشته شده در اوکراین را ۴۹۸ نفر اعلام کرد.

ارتش اوکراین روز جمعه مجموع تلفات روسیه تاکنون را ۹۱۶۶ نفر اعلام کرد.

در فیلم‌های بازجویی‌هایی که توسط سرویس امنیتی اوکراین منتشر شده است، بسیاری از اسرای جنگی روسی می‌گویند که نمی‌دانستند به کجا می‌روند.

آنتون پتروک، یک تک‌تیرانداز ارشد که توسط اوکراینی ها اسیر شده بود، در این ویدئو گفت: «ما حدود یک هفته در میدان مشق کوزمین در تمرینات حضور داشتیم. سپس ما را جمع کردند و به مرز نزدیک‌تری فرستادند. به ما گفتند که قرار است در مرز مستقر شویم.»‌

او گفت: «سپس شب‌هنگام به طور ناگهانی از آن مرز عبور کردیم. ما به روستاهایی رسیدیم. ما چاره ای نداشتیم.»

«خودداری از جنگیدن پس از عبور از مرز خیانت محسوب می شود. شما ممکن است به دلیل انجام این کار ۱۵ تا ۲۵ سال به زندان بروید. این اقدام همچنین نافرمانی تلقی می شود، و شما برای نافرمانی ممکن است سال های بیشتری - یعنی تقریبا برای تمام عمر - زندانی شوید.»

یک اسیر جنگی به نام ولادیسلاو نیز در همان ویدئو به صورت تلفنی به مادرش می گوید: «من بنا به دستور جنایتکارانه رئیس جمهوری مان برای جنگ با برادرانمان فرستاده شدم.»

«مامان، خواهش می کنم من را به خانه ببر. من دیگر نمی خواهم اینجا باشم.»

ولودیمیر فسنکو، تحلیلگر سیاسی و مدیر مرکز مطالعات سیاسی پنتا، به کاروانسرای می گوید: «روسیه بسیاری از اقدامات شوروی را از سر گرفته است. طی جنگ افغانستان [اتحاد جماهیر شوروی] نیز در آغاز تعداد تلفات خود را کاملاً پنهان می‌کرد.»

او گفت: «بعدها، وقتی هواپیماهایی که مردم آنها را "لاله‌های سیاه" می‌نامیدند این تابوت‌ها را به کشور برگرداندند، پنهان نگه داشتن این مرگ و میرها غیرممکن شد.»

فسنکو گفت: «در واقع ما اکنون نیز شاهد همین رویه هستیم. در بیشتر موارد، [والدین] سربازان روسی هیچ اطلاعی ندارند که فرزندانشان اکنون کجا هستند.»

«تلفات غیر واقعی»

تحلیلگران می گویند که امکان دارد پیامدهای فاجعه بار جنگ افغانستان در اوکراین تکرار شود.

اولگ لسنوی، یک تحلیلگر سیاسی، می‌گوید یکی از دلایلی که اتحاد جماهیر شوروی نیروهای خود را از افغانستان خارج کرد این بود که ایالات متحده به مجاهدین کمک می کرد.

لسنوی به کاروانسرای گفت:‌ «زمانی که ایالات متحده موشک های زمین به هوای استینگر را در اختیار مجاهدین قرار داد، ارتش شوروی برتری هوایی خود از دست داد.»

او گفت، سرازیر شدن تسلیحات خارجی که به اوکراینی ها کمک می کند تا قدرت برتری هوایی روسیه را از بین ببرند، تأثیر مشابهی بر بخت روس ها در اوکراین خواهد داشت.

لسنوی گفت، در صورت رسیدن چنین کمک هایی، «روسیه متحمل تلفاتی باورنکردنی خواهد شد.»

اگرچه مسکو خودش تصمیم گرفت که نیروهایش را از افغانستان بیرون بکشد، اما برای تغییر شرایط دیگر خیلی دیر شده بود.

اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۳۷۰ فروپاشید. دولت افغانستان که مورد حمایت روسیه بود نیز در سال ۱۳۷۱ سقوط کرد.

هزینه جنگ، همراه با قیمت های پایین نفت که سبب خالی شدن خزانه شوروی شده بود، به نابودی اتحاد جماهیر شوروی کمک کرد.

به گزارش «گلوبال‌سکیوریتی.ارگ»، طبق برآوردهای اطلاعاتی ایالات متحده، اتحاد جماهیر شوروی طی سال های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۵ حدود ۱۸ میلیارد روبل (۲۴.۳ میلیارد دلار به نرخ مبادله در آن زمان) -- یا بیش از ۷۳ میلیارد دلار به ارزش دلار امروز -- برای جنگ هزینه کرد.

مرکز بهبود اقتصادی در کی‌یف در مطالعه‌ای که دوشنبه گذشته منتشر شد، برآورد کرد که چهار روز نخست جنگ در اوکراین برای روسیه تا ۷ میلیارد دلار هزینه نظامی مستقیم داشته است.

افزون بر این، ایالات متحده و هم‌پیمانان غربی آن با هدف تضعیف اقتصاد روسیه و توانایی بانک مرکزی آن کشور برای محافظت از ارزش روبل تحریم‌های گسترده‌ای را اعمال کرده‌اند. از جمله این تحریم ها بستن حریم هوایی، مسدود کردن دارایی‌ها، و محروم کردن هفت بانک روسی از دسترسی به شبکه پیام‌رسانی بین بانکی «سوئیفت» است.

به گفته لسنوی، اگر روسیه برتری هوایی خود را از دست بدهد، «پوتین دیگر برای ادامه این جنگ برای مدت زمان طولانی افراد یا منابع کافی را در اختیار نخواهد داشت.»