سالگرد انقلاب اسلامی در ایران زیر سایه سنگین فقر و اختلافات داخلی

در حالی که جمهوری اسلامی ایران خودش را برای فرا رسیدن ۲۲ بهمن و چهل و دومین سالگرد روی کار آمدنش آماده می کند، آن کشور از لحاظ سیاسی منزوی است، اقتصاد آن در سراشیبی است، و ایرانیان از این بابت که رژیم با مایه گذاشتن و هزینه کردن از داخل، مبالغ هنگفتی را برای نیروهای نیابتیش در خارج خرج می کند، به شدت سرخورده اند.

بنا بر برآوردهای رسانه ها و اندیشکده ها، ایران در سال ۱۳۹۷ - آخرین سالی که ارقام مستند به صورت گسترده برای آن در دسترس است - سالانه ۱۶ میلیارد دلار در حمایت از گروه های نیابتی خود در لبنان، سوریه، عراق، افغانستان، و یمن هزینه کرده است.

شاهین محمدی، روزنامه نگار ایرانی مستقر در آمریکا، گفت که به جز در مورد لبنان، تلاش های ایران برای اعمال نفوذ بر سیاست های این کشورها به میزان زیادی ناکام مانده است. وی افزود که هزینه کرد سالانه ۷۰۰ میلیون دلار توسط ایران برای حزب الله توانسته است برای آن رژیم نفوذ سیاسی کسب کند.

او افزود که حتی در مورد حزب الله نیز تصویر ایران آسیب دیده است؛ چرا که «ارتباط آن گروه با قاچاق مواد مخدر و رویکرد ناپخته آن در قبال سیاست های لبنان» موجب شده است که ایران به عنوان چهره ای بد نشان داده شود.

«نشانه های غفلت در همه جا مشاهده می شوند»

محمدی گفت: «سیاست های تهران فارغ از هزینه سیاسی شان، هزینه های واقعی را بر مردم ایران تحمیل کردند.»‌

او گفت: «جمهوری اسلامی در طول جنگ با عراق، در دوره ناموفق بازسازی پس از جنگ، و حتی همین حالا همواره در سرمایه گذاری در زیرساخت های ایران کوتاهی کرده است.»‌

وی گفت که آن نظام همچنین در توسعه بخشیدن مناطق فقیر کشور و کاستن از رنج اقتصاد که مردم با آن مواجه هستند، ناکام بوده است.

نشانه های این غفلت در همه جای ایران دیده می شود. بیژن زنگنه، وزیر نفت، در سال ۱۳۹۵ گفت، زیرساخت های نفتی کشور که به شدت ناکارآمد است و باعث ایجاد آلودگی شدید می شود، «نیازمند نوسازی هایی به ارزش یک میلیارد دلار طی یک دهه آینده است.»‌

او گفت که برای این کار ایران «نیازمند فناوری آمریکایی است، نه تجهیزات چینی.»‌

یک تحلیلگر پیشین نیروی دریایی ایران که نخواست نامش فاش شود، گفت که پس از توافق هسته ای سال ۱۳۹۴ موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک، یک فرصت واقعی برای ایران به وجود آمده بود تا فقط کمی کوتاه بیاید و با ایالات متحده همکاری کند.

او گفت، اما سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و تندروها به هیچ وجه چنین چیزی را نمی پذیرفتند. وی با اشاره به آزمایش های موشکی که سپاه بلافاصله پس از اجرایی شدن آن توافق انجام داد،‌ افزود که آنها بی درنگ دست به اقدامات تهدیدآمیزی زدند.

جمهوری اسلامی حتی در موضوعات به ظاهر بی طرفانه که بر همه مردم ایران تأثیر می گذارد نیز کماکان ادامه دادن رویه سیاست های مقابله جویانه خود را به رفاه شهروندان آن کشور ترجیح داده است.

علی خامنه ای، رهبر ایران، در دی ماه وارد کردن واکسن کووید-۱۹ از ایالات متحده و بریتانیا را برای دولت ایران ممنوع کرد وی بدون هر گونه مدرکی مدعی شد که آنها قصد دارند این واکسن ها را روی مردم ایران «آزمایش» کنند.

دولت ایران گفته است که به جای آن قصد دارد واکسن هایی را از روسیه خریداری کند. این در حالی است که جامعه پزشکی ایران با این موضوع مخالفت کرده است.

پناه دادن به القاعده، میزبانی از طالبان

روابط مستمر رژیم ایران با گروه های مختلف تروریستی و ستیزه جویی در سال های گذشته از دیگر عواملی است که ایران را از پیوستن به جامعه بین المللی دور می کند.

مایک پامپئو، وزیر خارجه پیشین آمریکا، روز ۲۳ دی ماه گفت که ایران به «قطب جغرافیایی اصلی جدید القاعده» تبدیل شده است. وی گزارشی مبنی بر این که ابومحمد المصری، نفر دوم سلسله فرماندهی القاعدهتابستان گذشته در ایران کشته شده را تأیید کرد.

پس از حملات ۲۱ شهریور سال ۱۳۸۰ (۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱) به ایالات متحده، المصری، سیف العدل، و حمزه بن لادن - پسر اسامه بن لادن - بخشی از یک گروه بزرگ از رهبران ارشد القاعده بودند که از افغانستان گریختند و به ایران پناه بردند.

به گفته کارشناسان امور تروریسم، المصری در ایران حمزه بن لادن را که برای بر عهده گرفتن رهبری آن سازمان آماده می شد، تحت تعلیم قرار داد. حمزه بن لادن سال گذشته در جریان یک عملیات ضدتروریستی در مناطق واقع در مرز افغانستان- پاکستان کشته شد-Pakistan region.

العدل هنوز متواری است، اما گمان می رود که در ایران باشد.

وزارت خزانه داری ایالات متحده گفته است که القاعده در حال «قدرت گرفتن در افغانستان است و همزمان همراه با طالبان و تحت حمایت طالبان به کار خود ادامه می دهد.»

ایران، که چیزی نمانده بود اواخر دهه ۱۳۷۰ به جنگ طالبان برود، خودش را دشمن طالبان و القاعده جلوه می دهد.

با این حال، اوایل بهمن ماه، ایران در تهران میزبان رهبران طالبان افغانستان بود. رژیم این دیدار را به عنوان یک میانجیگری برای صلح در افغانستان توصیف کرده است.

واشنگتن گفته است که ایران از طالبان برای هدف قرار دادن نیروهای آمریکایی در افغانستان پشتیبانی می کند.

مردم ایران مدت ها پیش از آغاز این همه گیری جهانی، تأثیرات جنگ طلبی های منطقه ای ایران و انزوای داخلی آن را در زندگی روزمره خود احساس می کردند. اما اکنون شرایط به میزان چشمگیری بدتر شده است.

مردم خراسانی، یک معمار که در شمال شرقی ایران زندگی می کند، می گوید: «تقریباً مثل این است که دوباره در زمان جنگ زندگی می کنیم.» وی افزود: «ما توانایی خرید گوشت قرمز یا مرغ را نداریم، حتی برنج هم بسیار گران شده است.»‌

درآمد ماهانه بیش از نیمی از کارگران ایرانی تقریباً حدود ۱۶۰ دلار است. این در حالی است که قیمت گوشت قرمز در تیر ماه ۱۳۹۹ بین ۱۰ دلار تا ۴۰ دلار بود.

یک تحلیل بی بی سی نشان داده است که طی سال های ۱۳۸۶ و ۱۳۹۶ ایرانیان به طور متوسط ۱۵ درصد فقیرتر شده اند. از آن زمان تاکنون واحد پول ایران بیش از ۷۰ درصد از ارزش خود را از دست داده است.

خراسانی که در یک دهه گذشته اغلب برای یافتن شغل با مشکل رو به رو بوده است، می گوید، اگرچه داده های موجود در دسترس عمومی نشان می دهند که نرخ کلی بیکاری در ایران حدود ۱۲ درصد است، رقم واقعی بسیار بالاتر «و شاید دستکم ۵۰ درصد» است.

«نه غزه، نه لبنان»

ناظران می گویند که خشم عمومی نسبت به شرایط اقتصادی و معیشتی به نقطه جوش رسیده است. آنها هشدار می دهند که دور بعدی اعتراضات عمومی ممکن است بسیار خشونت آمیزتر از اعتراضات آبان ۱۳۹۸ باشد؛ اعتراضاتی که به دلیل افزایش قیمت های سوخت به راه افتاد.

این عوامل فشارآور اقتصادی از جمله دلایل اصلی اعتراضات در ایران طی یک دهه گذشته بوده است. معترضان اغلب تمرکز ایران بر مداخله در امور کشورهای منطقه به هزینه مردم خودش را محکوم کرده اند.

در سال ۱۳۸۸ میلیون ها ایرانی پس از انتخابات ریاست جمهوری مورد مناقشه به خیابان ها رفتند تا خواستار تغییر و اصلاحات شوند. آنها فریاد می زدند: «نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران.»‌

همچنین زمانی که تصمیم ناگهانی دولت در تقریباً سه برابر کردن قیمت بنزین در آبان ماه ۱۳۸۸ آتش اعتراضات را روشن کرد، معترصان شعار می دادند: «سوریه را رها کن، فکری به حال ما کن.»

فیلم های ویدیویی منتشر شده در یوتیوب معترضان را نشان می دهد که در حال پاره کردن عکس های خامنه ای و قاسم سلیمانی، سرلشکر برجسته ایرانی، هستند. رژیم تقریباً برای مدت یک هفته اینترنت را قطع کرد تا از خروج ویدیوهای نشان دهنده سرکوب بی رحمانه از کشور جلوگیری کند.

این فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران قبل از آن که در دی ماه ۱۳۹۸ در حمله ایالات متحده در بغداد کشته شود، به چهره مداخله جویی منطقه ایران تبدیل شده بود.

نیروهای امنیتی تحت رهبری سپاه پاسداران با تیراندازی به سوی معترضان در چندین شهر و دستگیری و شکنجه کردن صدها نفر پس از آن به اعتراضات سال ۱۳۹۸ واکنش نشان دادند. بنا بر برخی برآوردها، در جریان آن اعتراضات حدود ۱۵۰۰ غیرنظامی ایرانی کشته شدند.

فاطمه نبوت، یک آموزگار بازنشسته ساکن حومه تهران، می گوید: «اینجا دیگر یک کشور نیست.»

وی گفت که رژیم «آن را به تلی از آوار تبدیل کرده است.»