نگران موریتانی از خشونت گروه واگنر در نزدیکی مرز مالی

نواکشوت، موریتانی -- افزایش بی‌ثباتی در منطقۀ ساحل که به حضور مزدوران گروه واگنر روسیه نسبت داده می‌شود، باعث نگرانی جدی ناظران در موریتانی شده است.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجۀ ایالات متحده، در یک کنفرانس خبری در پایان نشست سران آمریکا و آفریقا در ماه گذشته در واشنگتن، پیرامون نقش گروه واگنر در تضعیف ثبات چند کشور آفریقایی هشدار داد.

او گفت: «ما می‌بینیم که گروه واگنر به هر جایی اعزام شد، آن کشورها ضعیف‌تر، فقیرتر، و ناامن‌تر شده‌اند و استقلال‌شان کاهش یافت. این وجه مشترک است.»

بلینکن گفت: «آنچه من در گفت‌وگوهای این هفته شنیدم و در گذشته هم شنیده بودم، این است که شرکای ما در آفریقا به ما می‌گویند که نمی‌خواهند از منابع‌شان سوءاستفاده شود.»

او افزود: «آنها نمی‌خواهند حقوق انسانی مردم‌شان تضییع شود. آنها نمی‌خواهند حکومت‌شان تضعیف شود. و در نتیجه آنها نهایتاً واگنر را نمی‌خواهند.»

امنیت مرزی موریتانی

عمر سیدی محمد، روزنامه‌نگار اهل مالی، به المشارق گفت، مزدوران گروه واگنر چند روز قبل از آن به یک بازار هفتگی در روستای کیتا در کشور مالی، در نزدیکی مرز موریتانی، حمله کرده بودند.

به‌گفتۀ او، عواقب این حمله «فراتر از درگیری ادعایی میان عناصر واگنر تحت حمایت ارتش مالی از یک سو و گروه‌های تروریستی از سوی دیگر است.»

او گفت که تأثیر چنین حملاتی بر «امنیت موریتانی و ساکنان مناطق مرزی میان مالی و موریتانی [مایۀ] نگرانی بسیاری از ناظران است.»

قَرینی اَمينو، روزنامه‌نگار اهل موریتانیایی، نیز به المشارق گفت: «این حمله که در ۷۰ کیلومتری شهر فصالۀ موریتانی روی داد، نگرانی موریتانیایی‌ها از گسترش جنگ در نزدیکی مناطق گردشگری آنها را افزایش داد.»

به‌گفتۀ او، با در نظر گرفتن این احتمال، نواکشوت وضعیت مرز خود با مالی را زیر نظر دارد. او افزود که حضور مزدوران گروه واگنر «به واقعیتی تبدیل شده است که باید به آن رسیدگی شود.»

اَمينو گفت: «جدی بودن حملۀ اخیر ممکن است به اقتصاد بسیاری از روستاهای مرزی، که ساکنان آن عمدتاً به فعالیت بازارهای هفتگی سیار وابسته‌اند، ضربه بزند.»

کامیون‌های حامل مواد غذایی و سایر مایحتاج، روزانه میان دو کشور تردد می‌کنند.

او گفت که خشونت اخیر ممکن است بر «مبادلات تجاری فعال میان ساکنان منطقۀ جنوب شرقی موریتانی و مناطق جنوب غربی مالی، جایی که خرید و فروش در آن رونق دارد، تأثیر بگذارد.»

او افزود که پس از خروج نیروهای فرانسوی از «عملیات برخان» در مردادماه، ناظران موریتانیایی اکنون بر تأثیر حضور نیروهای واگنر بر امنیت داخلی و ژئواستراتژیک موریتانی متمرکز هستند.

بهایی گزاف برای مداخله

اَمينو گفت، اگر گفت‌وگو دربارۀ افزایش فعالیت مزدوران گروه واگنر به موضوعی عادی میان سیاستمداران غربی تبدیل شده است، موضوع تازۀ امروز این است که برخی از رهبران آفریقایی با نگرانی شدید دربارۀ آن صحبت می‌کنند.

نانا آکوفو آدو، رئیس‌جمهوری غنا، در دیدار ۲۳ آذر خود با بلینکن، گفت که بورکینافاسو نیز همانند مالی توافقی را با روسیه برای به خدمت گرفتن نیروهای گروه واگنر، منعقد کرده است.

رئیس‌جمهوری غنا با آشکار کردن جنبه‌های پنهان رابطۀ برخی از کشورهای آفریقایی با واگنر، ادعاهایی را که دولت‌های آن کشورها دربارۀ ماهیت روابطشان با این گروه مطرح کرده‌اند، به‌طور ضمنی رد کرد.

او گفت: «من باور دارم که یک [معدن] در جنوب بورکینا به‌عنوان پرداخت برای خدمات [گروه واگنر] به آنها اختصاص داده شده است. فعالیت آنها در مرز شمالی ما برای ما در غنا نگران‌کننده است.»

این سخنان آکوفو آدو اظهارات گذشتۀ طالب عبیدی محمد عبداللهی، قائم‌مقام سابق مدیرکل امنیت موریتانی را که یک پژوهشگر امنیتی و تحلیلگر مدیریت ریسک است، تأیید می‌کند.

عبداللهی اوایل آبان‌ماه با انتشار مطلبی در توییتر یادآور شده بود که «... به‌نظر می‌رسد که مأموریت واگنر به‌شکل سرسام‌آوری پرهزینه و نتایج آن اندک بوده است.»

او افزود: «این نیرو برای خزانۀ مالی ماهانه ۱۰ میلیون یورو (۱۰٫۶ میلیون دلار) هزینه دارد و مالی تلاش کرده است از طریق مذاکره، معادن طلایی را که توسط شرکت‌های غربی اداره می‌شوند، به‌عنوان پرداخت غیرنقدی عرضه کند.

محمد الامین الداه، کارشناس امور امنیتی منطقۀ ساحل، در این‌باره گفت که به‌نظر می‌رسد به‌رغم هزینۀ سنگین آوردن عناصر گروه واگنر به منطقه، دستاورد این اقدام برای مردم منطقه ناچیز بوده است.

او به المشارق گفت: «همان‌طور که انتظار می‌رفت عواقب حضور واگنر در مرزهای موریتانی با مالی، به‌ویژه با افزایش فعالیت این عناصر در مرکز و غرب مالی، بسیار جدی است.»

او گفت که این مناطق، نواحی تفریحی مورد علاقۀ موریتانیایی‌های مقیم خارج از آن کشور هستند. او افزود: «آنها در این مناطق با اتباع مالی که با آنها روابط اجتماعی دارند، دادوستد می‌کنند.»

سوء‌استفاده‌های گسترده

به‌گفتۀ الداه، این خطرات سبب شد که موریتانی فعالیت‌های دیپلماتیک خود را در هفته‌های قبل از حملۀ گروه واگنر به بازار مالی افزایش دهد.

او گفت که موریتانی سعی داشت دولت مالی را متقاعد کند که فعالیت گروه واگنر را از فعالیت‌های تجاری نواحی مرزی مالی با موریتانی دور نگه دارد.

الداه گفت، اما تکرار حوادث امنیتی اخیر بر ناکارآمدی فشار دیپلماتیک بر دولت باماکو تأکید دارد.

او گفت: «عناصر واگنر یک گروه بی‌طرف نیستند و همه، آنها را به کمک کردن به گروه‌های تروریستی مسلح در منطقه متهم می‌کنند.»

دولت‌های مالی و بورکینافاسو این اتهامات را رد کرده‌اند. دولت بورکینافاسو با رد اظهارات رئیس‌جمهوری غنا، سفیر غنا را در روز ۲۵ آذر احضار کرد.

وزارت خارجۀ بورکینافاسو با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «دولت بورکینافاسو بیانیه‌های رئیس‌جمهوری غنا را رد کرده است.»

عمر سیدی محمد، از روزنامه‌نگاران فعال در تلویزیون مالی، در تلاشی برای توجیه حملۀ گروه واگنر به بازار هفتگی کیتا، گفت که این حمله در چارچوب «ردیابی منابع حمایت لجستیکی از گروه‌های جهادی» بود.

اما تحقیقات سازمان ملل متحد دخالت گروه واگنر در هدف قرار دادن و کشتار غیرنظامیان در مالی را ثابت کرده است. این تحقیقات همچنین واگنر را به سوء‌استفاده از ناامنی برای تهدید ثبات و تضعیف حکمرانی خوب متهم می‌کند.

بلینکن در کنفرانس خبری ۲۴ آذر گفت، تحقیقات انجام‌شده، موارد نقض حقوق بشر توسط گروه واگنر در آفریقا، از جمله استخدام و استفاده از کودک‌سربازان، را مستند کرده است.

او گفت که علاوه بر مستند کردن سوءاستفادۀ این گروه مزدور از منابع، «ما شاهد دخالت واگنر در عملیات صلح‌بانی سازمان ملل متحد، به‌خطر انداختن صلح‌بانان، و پرسنل سازمان ملل متحد نیز بوده‌ایم.»

«این زنجیره‌ای طولانی از چیزهای بد است.»