گزارش: ناامن بودن سوریه برای بازگشت پناهجویان

بیروت -- گزارش جدید کمیسیون مستقل تحقیقات بین‌المللی دربارۀ سوریه به‌روشنی نشان می‌دهد که سوریه برای بازگشت پناهجویان امن نیست و رژیم سوریه هیچ تضمینی برای بازگشت ایمن آنها ارائه نمی‌دهد.

این گزارش که روز ۳۱ شهریور به شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد ارائه شد، نقض شدید حقوق اولیۀ انسان‌ها و قوانین بشردوستانۀ بین‌المللی را در سراسر سوریه از ۱۱ دی ۱۴۰۰ تا ۹ تیر ۱۴۰۱ (شش ماه اول سال جاری میلادی) مستند کرده است.

این بیانیه به نقض حقوق بشر توسط طرف‌های درگیر، فقدان امنیت در مناطق زیر سلطۀ رژیم سوریه، و تداوم دستگیری‌های خودسرانه، ناپدید شدن‌های اجباری، و مرگ شهروندان زیر شکنجه اشاره کرده است.

همچنین، این گزارش که بر اساس ۵۰۱ مصاحبه تهیه شده، بر ضرورت تضمین امنیت بازگشت پناهجویان سوری تأکید کرده است.

پناهجویان سوری در لبنان به المشارق می‌گویند، به صحت گزارش این کمیسیون اطمینان دارند و با توجه به آنچه که از خویشاوندان‌ خود می‌شنوند از بازگشت به کشورشان امتناع می‌کنند.

آنها می‌گویند، از رفتار نیروهای امنیتی رژیم سوریه و حزب‌الله لبنان در نقض حقوق انسانی گروه‌هایی از شهروندان سوریه که از لبنان به کشورشان بازگشته‌اند، مطلع هستند.

ابویوسف که به‌دلیل وجود حکم جلبش در سوریه خواست نام کاملش اعلام نشود، به المشارق گفت: «کسانی که تصور می‌کنند ما، پناهجویان، نمی‌خواهیم به روستاها و خانه‌هایمان بازگردیم در اشتباه هستند.»

او گفت: «کسانی که فکر می‌کنند ما در لبنان در ناز و نعمت زندگی می‌کنیم، اشتباه می‌کنند. ما به سختی می‌توانیم وضعیتی را که در آن زندگی می‌کنیم تحمل کنیم. اما با وجود شرایط سخت و بحران اقتصادی عمیق لبنان، ما و خانواده‌هایمان از امنیت برخورداریم.»

ابویوسف به‌همراه همسر و دخترش در مزرعۀ یشوع، در ساختمانی سه طبقه که ۹ خانوادۀ پناهجوی سوری را در خود جای داده است، زندگی می‌کند.

او گفت، آنچه مانع از بازگشت او به زادگاهش در استان حمص می‌شود «این واقعیت است که آن شهر زیر سلطۀ رژیم است» و مسئلۀ دیگر روند جاری نقض حقوق،‌ آدم‌ربایی، و اخاذی افراد بازگشت‌کننده است.

او می‌پرسد: «من چگونه می‌توانم برگردم، در حالی که به جرم خودداری از رفتن به خدمت اجباری برای نظام -- با وجود این که من قبلاً خدمت سربازی‌ [اجباری‌] را تمام کرده‌ام -- تحت تعقیب هستم و حکم جلب من صادر شده است؟»

تخلفات مستمر

فضل عبدالغنی، رئیس شبکۀ حقوق بشر سوریه، به المشارق گفت که گزارش این کمیسیون مؤید این امر است که سوریه برای بازگشت آوارگان امن نیست.

او یادآور شد، حزب‌الله لبنان و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در «بخش گسترده‌ای» از تخلفات دست دارند؛ چرا که آنها وابسته به رژیم سوریه هستند... و دوشادوش رژیم می‌جنگند.»

او پرسید: «در حالی که تخلفات متوقف نشده است و مواردی از آدم‌ربایی، قتل، دستگیری‌های خودسرانه، ناپدیدشدن اجباری، سربازگیری اجباری، و مصادرۀ اموال وجود دارد، این پناهجویان چگونه می‌توانند بازگردند؟»

عبدالغنی گفت که خود رژیم سوریه قوانینی را برای تصرف اموال آوارگان داخلی، پناهجویان، و ساکنان کشور وضع کرده است.

به‌گفتۀ او، هم این کمیسیون و هم شبکۀ حقوق بشر سوریه «رژیم جمهوری اسلامی را به‌عنوان یک مرجع مافیایی توصیف کرده‌اند که دست به اقدامات بی‌رحمانه می‌زند.»

او یادآور شد، رژیم سوریه کنترل معرات النعمان، خان شیخون، سراقب و درایا، و دیگر مناطق را به‌دست گرفته است، اما این مناطق عمدتاً خالی از سکنه هستند؛ چرا که ساکنان این مناطق از بازگشت به خانه‌هایشان بیم دارند.

نگرانی از بازگشت

لیسا ابوخالد، سخنگوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد، گفت که بازگشت پناهجویان به کشور مبدأ خود «راه‌حل مورد نظر بوده و خواهد بود.»

او گفت، اما هنوز نگرانی‌هایی پیرامون وضعیت سوریه وجود دارد و همۀ اعضای تصمیم‌گیرنده و شرکا باید به‌طور جمعی به‌منظور رفع این نگرانی‌ها اقدام کنند.

او به المشارق گفت: «هم‌زمان، ما باید به تصمیم خود پناهجویان در مورد زمان بازگشت به میهن‌شان احترام بگذاریم و نسبت به بازگشت داوطلبانه، ایمن، و با عزت آنها اطمینان حاصل کنیم.»

ابوخالد گفت که پناهجویان «به کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد می‌گویند که قصد آنها برای بازگشت همچنان به وضعیت میدانی سوریه بستگی دارد.»

او گفت که کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد «به همکاری و گفت‌وگوهای سازندۀ خود با دولت لبنان، از جمله با دفتر امنیت عمومی، در رابطه با عملیات بازگشت که توسط آن دفتر مدیریت می‌شود، ادامه خواهد داد.»

به‌گفتۀ او، این کمیساریا همچنان به برنامه‌های بشردوستانۀ خود برای پناهجویان سوری و خانواده‌های نیازمند لبنانی در بحبوحۀ بحران اقتصادی ادامه خواهد داد و با شرکای خود «به‌منظور اطمینان از کمک به بیشترین درصد این افراد» همکاری خواهد کرد.