تحکیم حضور اقتصادی ایران در سوریه توسط نیروی قدس سپاه

به گفته تحلیلگران، ایران از طریق استقرار نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و شرکت های وابسته به آن در سراسر سوریه، در حال نفوذ گسترده در بخش های ساختمانی، مالی، و بانکی آن کشور است.

آنها گفتند این اقدام در آینده نهادهای سوری را تهدید می کند و تنش میان ایران و روسیه را شدیدتر خواهد کرد. روسیه نیز انتظار دارد از اقتصاد سوریه سود ببرد.

محمود مصطفی، اقتصاددان سوری، به المشارق گفت: «ایران برای کسب پروژه ها در تمام بخش های سرمایه گذاری، اقتصادی، و مالی، به ویژه پروژه های بازسازی، با شتاب فراوان پیش می رود.»

او گفت که این یک موضوع بین المللی حساس است که به وضعیت سیاسی و تصمیمات بین المللی مربوط به سوریه مرتبط است. وی اشاره کرد که ایران با پوشش گسترده ای از رسانه های وابسته به رژیم سوریه، آشکارا در حال پیشرفت است.

وی اظهار داشت که این نوع تأیید «می تواند در بلندمدت وجهه قانونی به آن بدهد.»

مصطفی افزود که راه برای این اقدامات از طریق «استقرار نظامی آشکار نیروی قدس و دست افزارهای محلی و غیر سوری آن» هموار شده است.

طرح های نیروی قدس

مصطفی گفت، یکی از تازه ترین این اقدامات در شمال شهر حلب بود؛ جایی که روسیه به آن چشم دوخته است.

در فروردین ماه یک کنفرانس سه روزه بازسازی سوریه و ایران با عنوان «بازسازی پس از جنگ: راهبردها و تجربیات» در دانشگاه حلب برگزار شد.

وی گفت: «موضوعات اصلی بر بازسازی بخش تاریخی و قدیمی حلب، که یکی از مناطق کلیدی اقتصادی این کشور است، متمرکز شده است؛ چرا که علاوه بر اینکه به عنوان یک مقصد توریستی فوق العاده به شمار می رود، صنایع سوری زیادی را نیز در خود جای داده است.»

مصطفی گفت: «این طرح، همانطور که اکنون مشخص است، مستلزم استقرار نیروی قدس و تمام سلاح های آن در مناطقی ویژه است.»

وی افزود: «پس از این اقدام، عملیات استخدام، انتشار دکترین ولایت فقیه، ایجاد تغییرات جمعیتی، و در پی آن مرحله خرید زمین و املاک آغاز می شود.»

او گفت که در نهایت این امر منجر به ایجاد پروژه های اقتصادی می شود، «همان گونه که در منطقه مرزی بین لبنان و سوریه، به ویژه الطفیل، الزبدانی، شهرهای حلب و حمص و حومه آنها، و همچنین پایتخت، دمشق و مناطق داخل آن به وضوح مشهود است.»

وی گفت که تعداد زیادی از املاک و مستغلات در قسمت شرقی حلب و همچنین شهر حمص اخیراً دست به دست شده اند و این معاملات توسط کارگزاران سوری وابسته به نیروهای نیابتی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام شده است.

به رغم فقدان داده ها پیرامون تعداد املاکی که مالکان جدید از طریق خرید، توقیف، یا دستکاری اسناد رسمی، آنها را به دست آورده اند، برآورد می شود که این رقم در حدود ۷۵۰ ملک در منطقه مرزی، بیش از ۴۰۰ ملک در منطقه غوطه، و بیش از هزار مورد در حمص و حلب است.

رقابتی میان روسیه و ایران

شیار ترکو، پژوهشگر امور ایران، به المشارق گفت، هر ناظری که شاهد وضعیت سوریه باشد، به روشنی خواهد دید که رقابتی پرتنش میان روسیه و ایران به منظور تسلط یافتن کامل بر منابع دولتی سوریه وجود دارد.

وی گفت: «هر دو طرف در تلاش هستند که برای جبران هزینه هایی که در سال های گذشته در این کشور صرف کرده اند، بیشترین سرمایه گذاری، زمین ها، پروژه ها، و منابع طبیعی را به دست آورند.»

وی گفت: «اگر ما در نظر بگیریم که حضور روسیه در منطقه ساحلی غنی از منابع نفت و منابع طبیعی پر رنگ تر است و و قدمت بیشتری دارد، تاخت و تاز ایران به مراتب سریعتر از روسیه بوده و حتی در برخی مناطق از [روسیه] پیشی گرفته است.»

به نظر می رسد که در دمشق، حلب، منطقه شرقی سوریه، از جمله بیابان شرقی (بادیه)، و القلمون در مرز لبنان، جایی که حزب الله تحت حمایت ایران در آن نفوذ دارد، این گونه باشد.

وی افزود: «[ایران] به یک تهدید جدی تبدیل شده که بدون شک مانع پروژه های روسیه می شود.»

ترکو گفت که نفوذ ایران توسط رژیم سوریه از طریق ابزارهایی مانند تصویب قوانین جدید سرمایه گذاری امکان پذیر شده است. این قوانین فعالیت های تجاری ایران را تسهیل می کند.

بسته ای از توافقنامه ها میان ایران و رژیم سوریه در بخش های ساختمانی، بانکی، و امور مالی نیز وجود دارد که سرمایه گذاری ایران را تسهیل کرده است. علاوه بر آن، تأسیس یک بانک ایرانی-سوری مشترک نیز در این امر نقش داشته است.

وی گفت که ایران بیشترین درصد از مالکیت این بانک را در اختیار دارد.

مؤسسه های نیروی قدس

به گفته فتحی السید، محقق امور ایران از مرکز مطالعات منطقه ای و راهبردی الشرق، «تفکیک کردن نیروی قدس از ابزارهای اقتصادی و سرمایه گذاری رژیم ایران ناممکن است.»

وی گفت، به این دلیل است که «شرکت ها و مؤسسات ایرانی با نهادهای نظامی، به ویژه نیروی قدس، که از سوی رهبران ایران مأمور شده است در منطقه مدیترانه مستقر شود»، در هم تنیده شده است.

او اظهار داشت: «بسیاری از شرکت های وابسته به سپاه و نیروی قدس در چندین کشور مانند سوریه، عراق، و لبنان نقشی اساسی را ایفا می کنند.»

به گفته وی، این امر به ویژه در سوریه صادق است؛ جایی که بسیاری از نهادها مانند بنیاد شهید و بنیاد جهاد سازندگی و دیگران در حال گسترش یافتن هستند «و اکنون دارای بازوهای اقتصادی قابل توجهی هستند.»

السید گفت که بسیاری از شرکت های ایرانی دیگر نیز به شیوه های گوناگون به زیرساخت های اقتصادی و مالی سوریه نفوذ کرده اند.

او گفت که این شرکت ها وارد بازار آزاد سوریه در دمشق شده اند؛ جایی که در آن تعداد شرکت های فعال از ۲۰ شرکت فراتر رفته است.