گشایش پایانه ای توسط ایران برای دور زدن تنگه هرمز به دلیل استیصال از فروش نفت

حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، طی دو هفته پایانی حضور خود در این منصب، روز ۳۱ تیر ماه یک پایانه نفتی را در بندر جاسک در دریای عمان افتتاح کرد. هدف ایران از این اقدام دور زدن تنگه هرمز و ایجاد یک مسیر جایگزین برای صادرات نفت است.

این پروژه، که بنا بر گزارش ها به نظر می رسد هنوز تکمیل نشده است، اقدامی راهبردی است که به ایران، به عنوان یک صادرکننده عمده نفت خام، این امکان را می دهد تا گلوگاهی را که در آن شناورهای نیروهای دریایی آمریکا و ایران در گذشته چندین بار رو در رو شده اند، دور بزند.

در صورت به دست آمدن نتیجه مثبت از مذاکرات توافق هسته ای، این پایانه ایران را قادر می سازد تا فروش نفت را افزایش دهد، اگرچه شواهد زیادی وجود دارد که جمهوری اسلامی با نقض کردن تحریم ها به صادرات غیرقانونی نفت ادامه داده است.

مذاکرات متوقف شده که قرار است در دوره ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری منتخب، از سر گرفته شود، با هدف احیای توافق هسته ای ۱۳۹۴ ایران، موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، انجام می شود. گفتنی است که ابراهیم رئیسی از روز سه شنبه (۱۲ مرداد) کار خود را آغاز خواهد کرد.

هدف نهایی ایران برای مذاکرات این است که تحریم ها برداشته شود.

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده، روز پنجشنبه گفت، هرچند واشنگتن آماده مذاکرات در مورد توافق هسته ای با ایران است، اما مذاکرات نمی توانند به طور نامحدود ادامه داشته باشند.

دولت روحانی از این بابت که پایانه جدید بندر جاسک امکان صادرات نفت خام از استان هرمزگان را برای نخستین بار فراهم می کند، به خود می بالد.

این پایانه همچنین به تانکرها اجازه می دهد که از عبور از تنگه هرمز -- که گذرگاهی با عرض کمتر از ۴۰ کیلومتر در باریکترین نقطه خود است -- خودداری کنند.

روحانی روز ۳۱ تیر در یک سخنرانی گفت که ایران تاکنون توانسته است فقط از طریق جزیره خارگ نفت صادر کند. وی خاطرنشان کرد که این پروژه جدید به بخش نفت این کشور اجازه می دهد تا «از خلیج فارس بی نیاز شود و دیگر تنها متکی به یک بندر نباشد.»

تجلیل از کار ناتمام

مراسم گشایش این پایانه جدید، که روحانی از طریق کنفرانس ویدیویی در آن حضور داشت، با انتقاد شدید مفسران ایرانی مواجه شد.

افراد صاحب نظر در چندین رسانه داخلی گفتند، رئیس جمهوری ایران که دوره اش تقریبا تمام شده در واپسین روزهای دوره دوم ریاست جمهوری خود یک پروژه ناتمام را صرفا برای «نمایش» افتتاح کرد و به دروغ آن را «یک دستاورد بزرگ» توصیف کرد.

دولت ایران اعلام کرده است که پروژه جاسک صادرات نفت را از خلیج فارس و دریای عمان تأمین خواهد کرد.

اما این ایران بوده که در تنگه هرمز دست به تجاوزگری زده و چندین بار در سال های اخیرتهدید به بستن این آبراه راهبردی کرده است .

در اردیبهشت ماه ۱۳۹۸ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حملاتی را انجام داد و به چهار کشتی تجاری در این تنگه آسیب رساند و ماه بعد هم این حملات را به دو نفتکش دیگر تکرار کرد.

در تیر ماه همان سال، سپاه پاسداران یک نفتکش با پرچم بریتانیایی و یک نفتکش اماراتی را در دو رویداد جداگانه توقیف کرد.

یک روز پس از افتتاح پایانه بندر جاسک، وزارت نفت ایران گفت که خط لوله جایگزین جدید یک میلیون بشکه ظرفیت خواهد داشت -- که این مقدار بیش از سه برابر ظرفیت فعلی صادرات است. اما این امر هنوز محقق نشده است؛ چرا که این پروژه کامل نیست.

طول این خط لوله حدود هزار کیلومتر تخمین زده می شود، منشأ آن استان بوشهر است، و از استان های بوشهر، فارس، و هرمزگان عبور می کند.

مستأصل برای فروش نفت

جمهوری اسلامی تحت فشار عظیم اقتصادی -- که عمدتاً خودش دلیل آن است -- قرار دارد و از فروش نفت ناامید است؛ چرا که به دلیل تحریم ها قادر به صادرات بسیار ناچیزی است.

کمبود درآمد نفتی به فشار اقتصادی و تورم شدید تورم منجر شده است و تا حدودی به همین دلیل است که به نظر می رسد هدف بلندمدت این رژیم بر دستیابی به فراتر از تنگه هرمز متمرکز باشد.

خبرگزاری وزارت نفت ایران (شانا) در سرمقاله ای گفت، در نگاه نخست به نظر می رسد که دولت ایران قصد دارد با این خط لوله جدید تنگه هرمز را دور بزند و از آن به عنوان اهرمی برای افزایش قیمت نفت صادراتی خود استفاده کند.

این خبرگزاری گفت که مهمتر از آن، توسعه «تمدن جدید در شرق تنگه هرمز و سواحل مکران و اصلاح صنعت جغرافیایی نفت ایران، که از جنوب غربی این کشور تا جنوب شرقی آن امتداد دارد، است.»

در حالی که ایرانیان با فشار مالی شدید دست و پنجه نرم می کنند و با کمبود شدید برق و آب و تورم بسیار زیاد مواجه هستند، گزارش شده است که دولت تاکنون حدود دو میلیارد دلار برای این پروژه هزینه کرده است.

در همین حال، سهل انگاری و سرسختی ایران برای مردم آن بسیار گران تمام شده است.