اعمال تحریم ها به افول صنعت نفت ایران سرعت می بخشند

تحریم های ایالات متحده علیه صنعت نفت ایران عامل کاهش شدید درآمدهای نفتی این کشور بوده و خطر عدم توانایی دولت در پرداخت بدهی ها را پدید آورده، این شرایط سبب شده است صنعتی که به دلیل زیرساخت های زیربنایی فرسوده و تحلیل رفته در آستانه فلج کامل قرار داشت، با مشکلات مضاعفی روبرو شود.

علی نوری، کارشناس اقتصادی در گفتگو با المشارق می گوید پیش از اعمال تحریم ها ایتالیا، تایوان، ترکیه، ژاپن، چین، کره جنوبی، هند و یونان از جمله واردکننده های عمده نفت ایران بودند.

او می گوید به جز چین دیگر خریدار عمده ای (برای نفت ایران) باقی نمانده است.

وی گفت بعضی از کشورها همچون ایتالیا و یونان همزمان با اعمال تحریم ها و با وجودی که گزینه بهره گیری از مقررات مستثنی شدن برخی کشور را پیش روی خود داشتند اما خیلی سریع سطح واردات خود را به طور قابل توجهی کاهش دادند.

نوری می گوید کشورهای دیگری همچون هند واردات نفت ایران را به تدریج کاهش دادند تا این که در نهایت به طور کامل متوقف کردند. او می گوید حتی چین هم سطح واردات نفت ایران را کاهش داده است.

ساختارهای زیربنایی فرسوده و کهنه

نوری افزود تحلیل و فرسودگی زیرساخت ها معضل دیگر پیش روی صنعت نفت ایران است. او خاطرنشان کرد وزیر نفت ایران در موارد متعددی به شرایط فرسوده و ساختارهای زیربنایی ویرانه تاسیسات نفتی کشور اشاره کرده است.

نوری می گوید «او حتی در دیداری با نماینده های مجلس در اهواز گفته بود که این تاسیسات کهنه و فرسوده به زور کار می کنند و فعالیت آن ها با مشکلات بسیاری روبرو هستند». وی افزود بعضی از گزارش ها حاکی از آن است که حدود ۲۵ درصد ساختارهای زیربنایی صنایع نفتی ایران دیگر قابل استفاده نیستند.

کارشناسان دیگر گفته اند ارقام واقعی خیلی بالاتر است.

احمد محمد، مدیر ارشد امور اجرایی شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب ایران در ماه دسامبر تاکید کرده بود که بیش از نیمی از تاسیسات و تجهیزات نفتی در جنوب ایران به نوسازی نیاز دارند.

نوری می گوید «این اظهارات انعکاس دهنده سطح افول و شرایط فرسوده و کهنه صنعت نفت ایران است».

او خاطرنشان می کند هزینه تعمیر هم افزایش پیدا کرده است و ایران نمی تواند تعداد زیادی از تجهیزات و وسائل مورد نیاز خود برای تعمیر تاسیسات نفتی کشور را وارد کند.

بر پایه برخی از ارزیابی ها، هزینه تعمیر و احیای ساختارهای زیربنایی نفت ایران چهار برابر هزینه کشورهای دیگر است، این رقمی است که مینا بشیری، یک خبرنگار مقیم تهران هم آن را دقیق خوانده است.

او در گفتگو با المشارق تاکید می کند «بنا به گفته رئیس انجمن تولیدکننده های تجهیزات صنایع پتروشیمی ایران، فقط ۷۰ درصد از این تجهیزات در داخل کشور تولید می شوند». وی نسبت به صحت این رقم ابراز تردید کرد.

او می گوید حتی اگر این رقم درست باشد، تولید بقیه ۳۰ درصد تجهیزات و وسائل مورد نیاز بخش پیشرفته تر صنعت نفت «بسیار دشوار بوده و خریداری تجهیزات فن آوری پیشرفته برای ایران غیرممکن است».

«زوال و فرسودگی شدید»

البشیری می گوید «تحلیل و فرسودگی صنعت نفت ایران خطرات زیست محیطی گسترده ای پدید می آورد و یک بار دیگر نمایانگر بی کفایتی حکومت است».

در مقام نمونه، در ماه سپتامبر یک آلودگی نفتی گسترده در سواحل آب های جزیره خارک و بندر گناوه پدید آمد که چند هفته طول کشید.

او می گوید زمان طولانی طول کشید تا مقامات منبع (نشت) نفت را پیدا کند و بعداً مشخص شد که یکی از لوله های نفتی زیر آب فرسوده و کهنه بوده و نشت می کرد. وی خاطرنشان کرد شرکت نفت به هیچ وجه موفق نشد این منطقه را به طور کامل پاکسازی کند.

در مورد دیگری، وقوع زلزله در تیر ماه سال گذشته در منطقه تیر در مسجد سلیمان سبب شد که تاسیسات یک میدان نفتی منطقه آسیب های جدی ببیند.

بشیری می گوید «در آن دوران گفته شد که فرسودگی و کهنگی شدید عامل اصلی آسیبی بوده که به این تاسیسات نفتی وارد شد، چون شدت زلزله آن قدر زیاد نبود که به طور طبیعی به تاسیسات نفتی چنین لطمه ای بزند».

در همین ضمن، سپاه و گروه های وابسته به آن همچون حزب الله لبنان سرمایه گذاری های عظیمی در صنعت نفت ایران کرده اند، امری که بسیاری از ایرانیان را برآن داشت تا سال گذشته در چندین مورد در اعتراض به بی کفایتی و غفلت دولت گردهمایی های اعتراضی برگزار کنند.

او می گوید فرسودگی و تحلیل ناوگان دریایی ایران معضل دیگر پیش روی صنعت نفت ایران است. وی خاطرنشان کرد شرکت ملی نفت ایران حدود ۶۰ تانکر بزرگ دارد که بسیاری از آن ها به تعمیر نیاز دارند اما مقامات نمی توانند این تانکرها را تعمیر کنند.

وی می گوید «ایران مجبور شده است میلیون ها بشکه نفت را در این کشتی ها و در آب ذخیره کند، تصمیمی که خطرات بسیاری به همراه دارد».

او می گوید ناوگان دریایی صنعت نفت ایران ظرفیت حمل ۱۲۰ میلیون بشکه نفت را دارد که نیمی از آن برای ذخیره نفت در آب مورد استفاده قرار می گیرد. وی خاطرنشان کرد حجم این ذخیره ناخواسته هر روز بیشتر می شود.

بشیری می گوید با وجود تحریم ها و ناتوانی ایران برای صادرات نفت، عملیات استخراج هنوز ادامه دارد چون اگر میادین نفتی تعطیل شوند، احتمال دارد بازسازی تاسیسات و تجهیزات استخراج ممکن نباشد.

وی می گوید «به همین دلیل من معتقدم فشاری که تحریم نفتی بر دولت ایران وارد کرده است در تاریخ کشورمان بی سابقه است».