توجه ارتش آمریکا به «نزدیک شدن از طریق دریای سیاه» با تضعیف روابط ایران و اوکراین

با سرد شدن روابط میان اوکراین و ایران، ایالات متحده نیز حضور امنیتی خود را در اروپای مرکزی و شرقی تقویت می ‌کند و نیروهای خود را در آن سوی دریای سیاه در موقعیتی مستقر می ‌کند که ایران را راحت ‌تر در تیررس قرار می ‌دهد.

از ۱۸ دی ‌ماه ۱۳۹۸ که سپاه یک هواپیمای مسافربری اوکراینی را سرنگون کرد و باعث جان باختن تمامی ۱۷۶ سرنشین آن شد، روابط ایران و اوکراین دچار تنش شده است.

تلاش‌ های متعاقب ایران برای پنهان کردن اطلاعات مرتبط با سرنگونی پرواز ۷۵۲ خطوط هوایی اوکراین و گریز از پاسخگویی کامل نسبت به این فاجعه باعث فرسایش هرچه بیشتر روابط بین دو کشور شده است.

تحلیلگران گفتند این ابهامات، که به تعبیر دمیترو کولبا، وزیر امور خارجه اوکراین، «تنها تلاشی خودخواهانه برای پنهان کردن علل واقعی سرنگونی هواپیمای مسافربری ماست» پیامدهای ژئوپلیتیکی مهمی برای ایران خواهد داشت.

این روابط در شرایطی پرتنش می‌ شود که ایالات متحده حضور امنیتی خود را در اروپای مرکزی و شرقی، خصوصاً در لهستان -- همسایه شمال غربی اوکراین -- و حتی شاید در کشورهای دیگر حاشیه دریای سیاه، افزایش داده است.

همین روز سه‌ شنبه (۲۴ فروردین)، مارک اسپر، وزیر سابق دفاع ایالات متحده، گفت آمریکا باید نیروهای بیشتری به منطقه راهبردی دریای سیاه اعزام کند تا از تهدیدهای بالقوه جلوگیری شود.

افزایش حضور آمریکا در لهستان

طبق اعلام دفتر خدمات پژوهشی کنگره آمریکا، ایالات متحده «حضور نظامی متناوب حدود ۴ هزار ۵۰۰ نیرو در لهستان» را حفظ می ‌کند.

اما این حجم از حضور رو به افزایش است چرا که نیروهای آمریکایی مستقر در آلمان به جای دیگری اعزام می‌ شوند.

در مرداد سال گذشته، توافق جدیدی بین دولت ‌های آمریکا و لهستان حاصل شد و ۱ هزار نفر به پرسنل نظامی آمریکا در لهستان افزوده شدند.

ورشو در آن زمان گفت در صورت نیاز، ممکن است شمار نیروهای آمریکایی در لهستان سریعاً به ۲۰ هزار نفر برسد.

هم لهستان و هم اوکراین از زمانی که به دلیل ملاحظات ژئوپلیتیکی و راهبردی به سمت غرب سوق داده شدند محکم در کنار آمریکا ایستاده ‌اند. این دو کشور اسلاو یک مرز زمینی مشترک دارند و روابط نسبتاً خوبی با یکدیگر دارند.

در دی ماه اوکراین و لهستان تعهد خود را نسبت به مثلث لوبلین تمدید کردند؛ مثلث لوبلین یک توافق همکاری سه‌ جانبه با لیتوانی است که مسائل پدافندی را دربرمی ‌گیرد و هدف آن تقویت همکاری اقتصادی، تجارت و گردشگری بین این سه کشور است.

روابط نظامی آمریکا و اوکراین از سال ۱۳۹۳ به واسطه اسکادران پاسخ به حوادث غیرمترقبه و ستاد فرماندهی ایالات متحده در اروپا قوت گرفته است، به طوری که دو کشور به طور مرتب تمرین ‌های نظامی برگزار می ‌کنند، از جمله تمرین نسیم دریا، کوشش مشترک، نیزه سه ‌سر سریع و تمرین چندملیتی نیروی هوایی موسوم به آسمان صاف ۲۰۱۸.

پنتاگون طی بیانیه ‌ای گفت نیزه سه ‌سر سریع ۲۰۲۰، که شهریور ماه به رهبری ارتش ایالات متحده در استان لووف اوکراین برگزار شده، «حدود ۴ هزار و ۱۰۰ نیرو از ۱۰ کشور متحد و هم ‌پیمان» را دربرگرفته است.

نیروهای ویژه آمریکا و اوکراین نیز از ۲۶ شهریور تا ۳ مهر ماه تمرین مشترکی به نام شیطان واهی (فیکشن اورچین) برگزار کردند.

نیروهای مسلح اوکراین روز ۱۴ فروردین اعلام کردند که در همین سال جاری با همکاری نیروهای ناتو تمرین ‌های نظامی مشترکی به نام گرز قزاق ۲۱ برگزار خواهند کرد.

ارتش‌ های اوکراین و لهستان به طور مرتب با نیروهای آمریکایی آموزش می ‌بینند. هر دو ارتش در تمرین نظامی چندملیتی و مداوم «دیفندر-یوروپ ۲۱» که به رهبری آمریکا در اسفند ماه شروع شد شرکت دارند.

در این تمرین سالانه، که برای کسب آمادگی و همکاری متقابل میان ارتش ‌های آمریکا، ناتو و کشورهای هم ‌پیمان طراحی شده است، حدود ۲۸ هزار نیرو از ۲۶ کشور شرکت می ‌کنند و عملیات ‌های تقریباً همزمانی انجام می ‌دهند.

این تمرین نشان‌ دهنده توانایی ارتش ‌های شرکت‌ کننده برای همکاری ‌های امنیتی راهبردی در مناطق غرب بالکان و دریای سیاه است.

حجم عمده تمرین‌ های آموزشی در اردیبهشت ‌ماه در بیش از ۳۰ منطقه آموزشی در ۱۲ کشور انجام خواهد شد و تا خرداد ادامه می ‌یابد.

ابعاد تازه برای ایران

به گفته تحلیلگران، این نوع فعالیت ابعاد تازه ‌ای برای ایران دارد چرا که ایالات متحده با فراهم کردن امکان نزدیک شدن به آن از شمال، در صدد مهار تهاجمات ایران است.

مرز جنوبی اوکراین در دریای سیاه واقع شده است که ایران از آن نقطه از طریق ترکیه، گرجستان و آذربایجان در تیررس مستقیم قرار می ‌گیرد.

گرجستان به طور مرتب با نیروهای آمریکایی همکاری دارد و در تمرین ‌هایی نظیر پاسخ فوری، افق ‌های مشترک، سه ‌شاخه سریع و روحیه چابک شرکت می ‌کند.

آذربایجان در برنامه همکاری برای صلح ناتو شرکت دارد و ایالات متحده برای ارائه آموزش ‌ها و تجهیزات لازم در مناطق اولویت‌ دار، از جمله تأمین امنیت دریای خزر و همکاری متقابل ناتو، با نیروهای امنیتی آذربایجان همکاری می‌ کند.

آذربایجان علاوه بر استقرار نیروهای خود در افغانستان، برای اهداف نظامی و تجاری نیز اجازه پرواز در آسمان و تردد در مسیرهای زمینی به مقصد افغانستان را می‌ دهد.

با دگرگون شدن روابط با لهستان به عنوان عضو ناتو و همچنین با اوکراین به عنوان هم‌ پیمان ناتو، آمریکا در صورت نیاز به تشدید مهار ایران می ‌تواند روی همکاری این دو کشور اروپایی حساب کند.

نیروهای ایرانی که قبلاً نیروهای آمریکایی را در خاورمیانه می ‌دیدند ممکن است از این به بعد حضور غیرعادی این نیروها در شمال ایران را نیز در نظر بگیرند.