تبدیل شدن مهاجران مستأصل در بلاروس به مهره های ژئوپلتیکی روسیه

بلاروس، به درخواست متحد نزدیک روسیه، به منظور اعمال فشار بر اتحادیه اروپا برای لغو تحریم ها، از هزاران مهاجر ناامید از خاورمیانه، افغانستان، و آفریقا به عنوان مهره هایی در یک بازی ژئوپلیتیکی استفاده می کند.

ماتئوش موراویسکی، نخست وزیر لهستان، روز سه شنبه (۱۸ آبان) ولادیمیر پوتین، رهبر روسیه، را به سازماندهی موج بی سابقه مهاجرانی متهم کرد که سعی داشتند به طور غیرقانونی از بلاروس وارد لهستان شوند.

او گفت، این اقدام که صدها مهاجر را در مرز لهستان و بلاروس به دام انداخته، تهدیدی برای بی ثبات کردن اتحادیه اروپا است.

موراویتسکی در جلسه اضطراری پارلمان لهستان گفت: «مغز متفکر حمله ای که [آلیاکساندر] لوکاشنکا [رئیس جمهوری بلاروس]، انجام می دهد، در مسکوست؛ مغز متفکر این اقدام پوتین است.»

ماه هاست که منتقدان می گویند لوکاشنکا مهاجران را از خاورمیانه به کشورش می کشاند تا آنها را به تلافی تحریم های اتحادیه اروپا راهی مرزها کند.

بلاروس ضمن رد این ادعا، لهستان را به دلیل امتناع از ورود مهاجران به نقض حقوق بشر متهم می کند.

این اوضاع متشنج، نگرانی ها را از بابت درگیری در مرز -- جایی که نیروهایی از هر دو کشور در آن مستقر هستند -- افزایش داده است.

پلیس لهستان روز چهارشنبه گفت که بیش از ۵۰ مهاجر را که ظرف ۲۴ ساعت گذشته از بلاروس وارد این کشور شده بودند، بازداشت کرده و همچنان به دنبال دیگران هستند. همزمان ورشو نیز از افزایش موارد عبور از مرزها خبر داده است.

تحریک برای عبور از مرزها

لهستان روز دوشنبه اعلام کرد که از تلاش صدها مهاجر برای عبور غیرقانونی از مرز بلاروس جلوگیری کرده است، اما هزاران نفر دیگر در راه هستند.

مرزبانان لهستانی ویدئویی را در توییتر منتشر کرده اند که در آن مهاجران با استفاده از ابزار بریدن سیم و شاخه های درختان برای عبور از حصار مرزی استفاده می کنند.

ماريوسز بلاسزکزاک، وزیر دفاع لهستان، روز چهارشنبه به رادیو لهستان گفت: «وضعیت ناآرام است.» وی افزود، اکنون گروه‌های کوچک‌تری از مهاجران در تلاش هستند که از مرز اتحادیه اروپا و عضو ناتو عبور کنند.

وزارت دفاع لهستان نیز مدعی شده است که مقامات بلاروس برای وادار کردن مهاجران برای عبور از مرز آنها را تهدید می کنند.

وزارت دفاع لهستان روز چهارشنبه دو کلیپ ویدیویی را در شبکه های اجتماعی منتشر کرده است که در آن، یک مرد مسلح با یونیفرم در سمت مرز بلاروس گلوله ای ظاهراً تیراندازی می کند.

پیوتر مولر، سخنگوی دولت لهستان، گفت که ۳ تا ۴ هزار مهاجر در نزدیکی مرز هستند. او «افراد مرتبط با سرویس های ویژه بلاروس»‌ را مسئول سازماندهی این عبور از مرز در روز دوشنبه دانست.

ایالات متحده از مینسک خواست آن چه را که به عنوان سرازیر شدن سازمان یافته مهاجران توصیف می کند، متوقف کند. این در حالی است که اتحادیه اروپا خواستار اعمال تحریم های جدید علیه این رژیم شد.

ناتو، مینسک را به استفاده از مهاجران به عنوان مهره های سیاسی متهم کرد.

«گروگان های سیاسی»

ناتو با ابراز نگرانی از تشدید تنش در مرز، استفاده بلاروس از مهاجران برای اعمال فشار بر اتحادیه اروپا را «غیرقابل قبول» خواند و آن را محکوم کرد.

اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، روز دوشنبه از کشورهای عضو خواست که تحریم‌های تازه ای را علیه بلاروس اعمال کنند. کمیسیون اروپا شاخه اجرایی اتحادیه اروپاست.

او طی بیانیه ای اظهار داشت که استفاده «از مهاجران برای مقاصد سیاسی غیرقابل قبول است.» وی افزود که بروکسل همچنین نحوه تحریم «خطوط هوایی کشور ثالثی» را که این مهاجران را به بلاروس آورده است، بررسی خواهد کرد.

گزارش ها حاکی از آن است که مینسک ویزاهای ویژه ای را صادر کرده است که به مهاجران اجازه می دهد از عراق و سایر کشورهای خاورمیانه به بلاروس پرواز کنند. آنها سپس به سمت مرز بلاروس و لهستان روانه می شوند.

به گفته عفو بین الملل و دیگر مدافعان حقوق بشر، مهاجرانی که در منطقه مرزی تجمع کرده اند شامل ۳۲ افغانستانی هستند که به دلیل این که هیچ کشوری آنها را نمی پذیرد، از مرداد در آنجا گرفتار شده‌اند.

وزارت امور خارجه ایالات متحده از رژیم بلاروس خواسته است که «فوراً کارزار خود در سازماندهی و وادار کردن جریان های غیرعادی مهاجران از مرزهای آن کشور به اروپا را متوقف کند.»

مهاجرانی که در این میان گرفتار شده اند، اغلب گزارش می دهند که مقامات بلاروس آنها را مجبور به عبور از مرز می کنند و سپس آنها توسط مقامات لهستانی به داخل خاک بلاروس بازگردانده می شوند.

به گزارش روزنامه لهستانی گازتا ویبورچا، دست کم ۱۰ تن از مهاجران در این منطقه جان باخته اند که هفت نفر از آنها در سوی دیگر مرز در لهستان بودند.

سایه کرملین

لوکاشنکا روز سه شنبه گفت که خواهان مقابله مسلحانه نیست، اما در مقابله با مهاجران در مرز لهستان «سر خم نکرده و تسلیم نخواهد شد.»

وی گفت: «ما در پی به راه انداختن جنگ نیستیم.» او هشدار داد که هرگونه درگیری پای متحد بلاروس، یعنی روسیه، را نیز به میان خواهد کشید.

ولادیمیر ماکی، وزیر امور خارجه بلاروس، روز چهارشنبه گفت، مینسک در پی یک «واکنش مشترک» برای بحران با روسیه بوده و به یک «حمایت متقابل» امیدوار است.

پوتین حامی اصلی لوکاشنکا است. رئیس جمهوری بلاروس پس از سازماندهی سرکوب وحشیانه مخالفان در سال گذشته در پی انتخاباتی که مخالفان مدعی تقلبی بودن آن شده بودند، به طور فزاینده ای منزوی شده است.

در اردیبهشت ماه، یک فروند جت جنگنده بلاروس یک هواپیمای مسافربری غیرنظامی خارجی را مجبور به فرود در مینسک کرد تا رژیم لوکاشنکا بتواند یک مخالف بلاروسی را از این هواپیما برباید.

اهمیت جایگاه بلاروس در تفکر استراتژیک روسیه بیش از هر همسایه دیگری، البته به جز اوکراین، است. این کشور برای آن چه مسکو «عمق استراتژیک» خود در نظر می گیرد، نقشی کلیدی دارد.

دیکتاتوری حاکم بر مینسک تنها همسایه هوادار کرملین روسیه، در حد فاصل دریای بالتیک و دریای سیاه است. دیگر همسایگان، یعنی استونی، لتونی، لیتوانی، و اوکراین -- همگی دشمنان رژیم پوتین هستند.

روابط کرملین با اروپا از زمان جدا شدن کریمه از اوکراین در سال ۱۳۹۳ توسط نیروهای روسیه به وخامت گراییده است و تنش ها با اتهامات مربوط به مداخله در انتخابات و جاسوسی تشدید شده است.

رهبران اروپایی مسمومیت الکسی ناوالنی، منتقد برجسته کرملین در سیبری در مرداد ۱۳۹۹ را به شدت محکوم کردند و گفتند که می توانند در پاسخ به این اقدام مسکو، تحریم های بیشتری را بر آن کشور اعمال کنند.

ناوالنی از این مسمومیت بسیار کشنده جان سالم به در برد، اما بهمن ماه گذشته در رابطه با برخی اتهامات مشکوک به ۳۲ ماه حبس محکوم شد.