برنامه موشکی ایران: پیشینه ای طولانی از شکست و ناکامی

سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران پیشینه ای طولانی از ناکامی ها و شرمساری های موشکی دارد و این امر طیفی گسترده - از پرتاب ناموفق ماهواره گرفته تا سرنگون کردن مرگبار پرواز ۷۵۲ هواپیمایی بین المللی اوکراین - را شامل می شود.

عدم توجه کافی به پروتکل های ایمنی موشکی، تجهیزات فرسوده، و فناوری از رده خارج در ایجاد این کارنامه شکست خورده ایفای نقش کرده اند.

کارنامه ایران، به ویژه طی یک دهه گذشته، نشان دهنده نگرشی سهل انگارانه و همراه با بی توجهی نسبت به پادمان ها، کاربرد درست، و آموزش در ارتباط با فناوری موشکی بالستیک آن کشور بوده است.

به گفته یک تحلیلگر بازنشسته نیروی دریایی ایران، بیشتر فناوری نظامی ایران مهندسی معکوس شده و یا از روسیه، چین، یا کره شمالی خریداری شده است.

این تحلیلگر که نخواست نامش فاش شود، گفت: «هیچ یک از این کشورها آموزش یا پشتیبانی کافی جهت اطمینان یافتن از ایمنی را ارائه نمی دهند.»‌

تحریم های ایالات متحده حرکت ایران به سوی تبدیل شدن به یک قدرت نظامی را به میزان چشمگیری کند کرده و در نتیجه سبب مختل شدن برنامه موشکی آن کشور شده است. با این وجود، رژیم همچنان میلیون ها دلار صرف فناوری موشکی می کند.

برای نمونه، همین دوشنبه (۱۳ بهمن)، وزارت دفاع ایران گفت که یک ماهواره بر جدید را آزمایش کرده است؛ ماهواره بری که گفته می شود توانایی حمل یک محموله ۲۲۰ کیلوگرمی را دارد.

و در حالی که رژیم میلیون ها دلار صرف تسلیحات و جنگ های نیابتی می کند، نارضایتی ایرانیان از دولت و وخیم تر شدن بحران اقتصادی، به شکل فزاینده ای بیشتر می شود.

ناکامی های برنامه فضایی

برنامه فضایی ایران که از موشک ها به عنوان وسایل پرتاب فضایی استفاده می کند، طی سال های اخیر با ناکامی های پی در پی رو به رو شده است. از جمله این ناکامی ها می توان به انفجار وسیله پرتاب فضایی «سفیر» در زمان آماده سازی برای پرتاب در ۷ شهریور ۱۳۹۸ اشاره کرد.

تلاش های ایران برای فرستادن یک ماهواره به مدار در سال های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ نیز ادامه داشت و همچنان ناکام ماند. پرتاب ناموفق بهمن ماه گذشته چهارمین بار متوالی از سال ۱۳۹۶ بود که ایران نتوانسته بود با موفقیت یک ماهواره را در فضا قرار دهد.

ایران گفت که در روز ۲۰ بهمن «با موفقیت» یک ماهواره را پرتاب کرد، اما نتوانست آن را در مدار قرار دهد. این، ضربه ای به برنامه فضایی آن کشور بود. ایالات متحده ادعا می کند که برنامه فضایی ایران سرپوشی برای توسعه موشکی آن کشور است.

سپاه پاسداران مدتی بعد در روز ۳ اردیبهشت مدعی شد که یک ماهواره -- به نام نور-۱ -- را به مدار فرستاده است. اما به گفته ارتشبد جی ریموند،‌ فرمانده فرماندهی فضایی ایالات متحده (اسپیسکام) این به اصطلاح «ماهواره» در واقع یک «وبکم معلق» است.

او در روز ۶ اردیبهشت گفت: «اسپیس کام به ردگیری دو شیء ... مرتبط با پرتاب فضایی از ایران دامه می دهد، و ماهواره نور-۱ را به عنوان یک ۳یو کیوبسَت توصیف می کند.»

خطاهای مرگبار داخلی

سپاه پاسداران همچنین در چندین حمله تلافی جویانه ناموفق دست داشته است.

در روز ۱۷ خرداد ۱۳۹۶، پنج تن از ستیزه جویان عضو «دولت اسلامی» (داعش) یک حمله مسلحانه را علیه ساختمان مجلس ایران و مقبره روح الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، در تهران انجام دادند. در این حمله ۱۷ غیرنظامی کشته و ۴۳ تن دیگر زخمی شدند.

سپاه پاسداران در واکنش به این حمله «عملیات لیله القدر» را آغاز کرد و مواضع داعش در استان دیرالزور در شرق سوریه را هدف حملات موشکی قرار داد.

دست کم چهار موشک از مجموع شش موشک پرتاب شده در این عملیات به هدف اصابت نکردند.

در روز ۱۸ دی ۱۳۹۸، یک مأمور سپاه پاسداران مدت کوتاهی پس از برخاستن پرواز شماره ۷۵۲ هواپیمایی بین المللی اوکراین از فرودگاه بین المللی امام خمینی تهران به مقصد کیف، در شناسایی آن هواپیما دچار اشتباه شد. این خطا به قیمت از بین رفتن جان همه سرنشینان آن هواپیما - یعنی ۱۷۶ غیرنظامی - تمام شد.

پس از آن که یک اشکال ارتباطی اجازه نداد این مأمور هدف را با فرماندهی سپاه هماهنگ و تأیید کند، او سه فروند موشک را به سوی آن هواپیما شلیک کرد. مقامات ایرانی با سه روز تأخیر، تأیید کردند که آن هواپیما هدف اصابت دو فروند موشک قرار گرفته بود.

اما حادثه مرگبار سال گذشته - حادثه ای که هنوز هیچکس در رابطه با آن پاسخگو نبوده و حتی مقصر شناخته نشده است - نخستین بار نبود که سپاه پاسداران در استفاده از موشک برای هدف قرار دادن ناکام می ماند، مرتکب خطا می شد، و تلفات بی دلیل و بدون توجیه به بار می آورد.

در یک حادثه جداگانه در روز ۲۲ اردیبهشت نیروی دریایی ایران شناور پشتیبان کنارک را در جریان یک رزمایش واقعی در دریای عمان هدف قرار داد.

در آن حادثه نوزده تن از خدمه کشته و ۱۵ تن دیگر زخمی شدند.

به گفته مسئولان ایرانی، آن حادثه در نزدیکی بندر جاسک در سواحل جنوبی ایران روی داد. به گفته آنها، این شناور پس از منتقل کردن یک هدف تمرینی به محل تعیین شده دلیل به وجود نیاوردن فاصله کافی بین خودش و هدف مذکور، مورد اصابت قرار گرفت.

هزینه تحمیل شده به مردم ایران

خطاهای کاربری و تجهیزاتی همچنان روی می دهند. این در حالی است که قانونگذاران ایران فقط در سال ۱۳۹۶ مبلغ ۵۲۰ میلیون دلار را به بهبود بخشیدن به توانایی های موشکی ایران اختصاص دادند. هدف از این اقدام ارائه نمایشی از سرکشی و سرپیچی در برابر تحریم های ایالات متحده بود.

خرداد ماه گذشته وقوع انفجاری در تأسیسات موشکی خجیر، یکی از بزرگترین و پیچیده ترین انبارهای موشکی ایران، مناطق شرق تهران را به لرزه درآورد.

مسئولان سپاه پاسداران نشت ناشناخته گاز را به عنوان دلیل این انفجار معرفی کردند. اما این انفجار، یکی از سه انفجار بزرگی بود که حوالی همان زمان روی داد. یکی دیگر از آنها انفجار ۱۲ تیر در تأسیسات تولید سانتریفیوژ نطنز in در استان اصفهان بود.

از اواخر خرداد تا اواسط مهر دست کم ده حادثه بزرگ دیگر - شامل آتشسوزی ها و انفجارها در تأسیسات پتروشیمی و نیروگاه های تولید برق - نیز روی داد.

حتی در زمانی که سپاه پاسداران به تعداد زیاد موشک های خود می بالد - موشک هایی که هدف آنها بازداشتن طرف هایی است که ایران آنها را دشمن قلمداد می کند - سپاه نتوانسته است برای محافظت کردن از برنامه موشکی خود اقدامات مناسبی را انجام دهد.

مسئولان سپاه پاسداران مدام ناکامی هایشان را کوچک جلوه می دهند و به موفقیت های گاه و بیگاه خود می بالند؛ آن چه مسئولان ایران به آن اشاره نمی کنند، هزینه سرسام آوری است که برنامه موشکی آن کشور، که دچار سوءمدیریت است، بر مردم ایران تحمیل می کند.

دولت ایران روز ۱۲ آذر پیش نویس بودجه ۳۳.۷ میلیارد دلاری دولت برای سال مالی آینده را به مجلس ارائه کرد. سال مالی آینده از روز ۱ فروردین آغاز می شود.

ارزش مالی این پیش نویس بودجه در حدود ۸۴۱۳ هزار میلیارد ریال ایران تعیین شده است. ارزش ریالی این رقم ۷۴ درصد بیش از رقم سال گذشته است. اما مقدار آن از لحاظ ارزی با حدود ۵ میلیارد دلار کاهش رو به رو بوده است که دلیل آن سقوط شدید ارزش ارز ایران است.

سقوط آزاد ارزش ریال، واحد پول ملی ایران، ادامه دارد. نرخ برابری این واحد پول در برابر دلار آمریکا از سال ۱۳۹۴ تاکنون بیش از ۵۰۰ درصد کاهش یافته است. مقدار این کاهش فقط از سال ۱۳۹۷ تاکنون ۳۲۰ درصد بوده است.