دیدگاه اقتصاددانان: ایران، مقصر اصلی مشکلات اقتصادی لبنان

بیروت - ناظران و اقتصاددانان می گویند که ایران از طریق حزب الله، نیروی نیابتی خود، دلیل اصلی بسیاری از مشکلات اقتصادی لبنان است.

آنها می گویند که بخش الکتریسیته لبنان نمونه کوچکی از این فروپاشی است. به گفته آنها، این بخش طی چند دهه گذشته بیش از ۵۰ میلیارد دلار خسارت به آن کشور وارد کرده است و همچنان نتوانسته است یک نظام کارآمد تولید و توزیع را ایجاد کند.

بانک جهانی می گوید پس از بی ثباتی سیاسی، کمبود الکتریسیته دومین عامل ممانعت از کسب و کار است.

نیروگاه های حرارتی آن کشور برق کافی برای برآورده کردن نیاز ۲۴ ساعته را تولید نمی کنند و مردم لبنان برای برطرف کردن کمبود الکتریسیته مورد نیاز مشتریان مسکونی و صنعتی به شدت به ژنراتورهای خصوصی وابسته اند.

جیره بندی شدید و خاموش های گسترده در سراسر کشور برای مردم گزینه دیگری نگذاشته است و آنها ناچارند هزینه خدمات این ژنراتورها را بپردازند تا اطمینان پیدا کنند که برق شان قطع نمی شود.

لبنان دهه هاست که تلاش های پراکنده ای را برای پایان دادن به کمبود برق انجام داده است. اما تلاش های کشور به دلیل بی ثباتی سیاسی و چالش های موجود در عرصه سیاستگذاری در نظام تقسیم قدرت فرقه ای دولت آن کشور ناکام مانده است.

بحران برق

جنبش میهن پرستانه آزاد و حزب الله سال ها زمام امور در وزارت آب و انرژی را در دست داشته اند.

ایالات متحده در آبان ماه جبران باسیل، رهبر جنبش میهن پرستانه آزاد و وزیر پیشین انرژی آن کشور، را تحریم کرد. آمریکا او را به فساد و ارتباط با حزب الله متهم کرده است.

به گفته منیر یحیی، کارشناس انرژی و از اعضای سابق هیأت مدیره شرکت الکتریسیته لبنان، آن کشور «با بدترین بحران الکتریسیته خود تاکنون رو به روست.»

یحیی گفت که «شرایط اکنون دشوارتر از زمان جنگ و سال های پس از آن است.»‌

به گفته او، در حالی که نیاز به افزایش تولید الکتریسیته وجود دارد، لبنان در حال حاضر حتی قادر نیست از مقدار تولیدشده کنونی هم استفاده کند. او دلیل این امر را سوءمدیریت در زمینه واردات و انبار کردن، توزیع، و مسائل مربوط به بیمه دانست.

یحیی گفت که کل بدهی بخش برق در لبنان حدود ۴۵ میلیارد دلار است که ۷۲ درصد آن از سال ۱۳۸۸ تاکنون انباشته شده است. او یادآور شد که لبنان «به سوی خاموشی های بیشتر و انباشته شدن بدهی های بیشتر پیش می رود.»

وی افزود که کسری تراز ‌شرکت الکتریسیته لبنان «طی سال های ۱۳۷۱ تا ۱۳۸۷، هرگز از ۲۶.۲۱ درصد نشده بود. اما از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸، به ۷۳.۷۹ درصد افزایش یافت.» او یادآور شد که در نهایت سیاستگذاران و سیاستمداران در قبال این امر مسئول هستند.

عرضه مداوم و بی وقفه انرژی یکی از اصلی ترین خواسته های موج بی سابقه اعتراضاتی بود که در مهر ماه ۱۳۹۸ سرار کشور را درنوردید.

تلاش برای واردات نفت از ایران

ویولت غزال البلعه، اقتصاددان، می گوید که نقش ایران در فروپاشی اقتصادی لبنان «از زمانی آغاز شد که آن کشور با بنیان گذاری حزب الله در سال ۱۸۹۴ بستر مناسبی را برای ورود به لبنان آماده کرد.»

او گفت که رژیم ایران به تدریج نفوذ خود را تقویت کرد و ائتلاف های سیاسی را در درون لبنان تشکیل داد. به گفته او، ایران به ازای نفوذ پیشنهاد محافظت کردن را ارائه کرد.

«این امر باعث به وجود آمدن یک اقتصاد موازی خارج از نهادهای رسمی آن کشور شد و کانال های همکاری دولت به دولت را به منظور شکستن چرخه انزاوی خفه کننده اقتصاد ایران باز کرد.»

البلعه گفت که حسن نصرالله، رهبر حزب الله، تیر ماه گذشته اعلام کرد که او گفت و گوهایی را با دولت درباره امکان ارائه مشتقات نفتی توسط ایران به لبنان در ازای دریافت پوند لبنان انجام داد.

دولت حسن دیاب، نخست وزیر لبنان، به آن گزینه پاسخ منفی داد؛ چرا که ریمون غجر، وزیر انرژی، در جستجو برای یافتن منابع احتمالی سوخت به عراق روی آورده بود تا به این ترتیب از نقض کردن تحریم های ایالات متحده بر فروش نفت ایران خودداری کرده باشد.

وی افزود که باسیل، رهبر جنبش میهن پرستانه آزاد و همپیمان سیاسی حزب الله، نیز در سال ۱۳۹۲ تلاش مشابهی را انجام داده بود. او می خواست پروژه ای را برای وارد کردن برق از ایران با این استدلال که این یک نیاز فوری برای مردم لبنان است، آغاز کند.

حزب الله به طور گسترده از بابت توقف کمک ها به لبنان مورد سرزنش قرار گرفته است؛ چرا که آن حزب از به اجرا درآمدن اصلاحات لازم توسط صندوق بین المللی پول برای دریافت این کمک ها جلوگیری می کند.

البلعه گفت که نجات دادن اقتصاد لبنان با تشکیل یک دولت متشکل از تکنوکرات ها و از سرگیری مذاکرات با صندوق بین المللی پول در مورد یک برنامه اصلاحات بلندمدت آغاز می شود.

او گفت که این برنامه باید به موضوع «تمدید وام ها و کمک های مالی» رسیدگی کند و «بر حذف کردن حزب الله از معادله سیاسی و مقابله با نفوذ ایران در لبنان» تأکید داشته باشد.

تلاش برای یک دولت مستقل

انتوان فرح، اقتصاددان، گفت که یکی از دلایل فروپاشی مالی و اقتصادی لبنان «نفوذ ایران از طریق حزب الله» است.

وی گفت که این نفوذ با مخدوش کردن «روابط میان لبنان و جهان عرب، و به ویژه کشورهای خلیج فارس»، لبنان را از درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری، گردشگری، و حواله ها محروم کرده است.

فرح گفت که پایان دادن به این بحران بدون پرداختن به موضوع سلطه رژیم ایران محال است.

وی گفت که تلاش های نصرالله برای تهیه نفت و گاز از ایران «نشان دهنده تلاشی برای افزایش حضور ایران در لبنان و بهبود بخشیدن به روابط میان آن دو کشور است. هدف این است که جامعه بین المللی فریب بخورد و گمان کند که این لبنان است که به ایران احتیاج دارد.»

فرح افزود که اما تاکنون همه تلاش ها برای جلب همکاری لبنان با ایران ناکام مانده است؛ چرا که «همه کسانی که به قدرت رسیدند، به خطرناک بودن این گونه تلاش ها پی بردند.»‌

او گفت که تحریم های اعمال شده بر ایران انگیزه مضاعفی را برای خودداری از هر گونه توافقی با رژیم ایران ارائه کرده است.

فرح گفت که تنها راه برای حل کردن بحران لبنان، انجام این کار از طریق یک دولت لبنانی مستقل و «از طریق صندوق بین المللی پول، و با همکاری جامعه جهانی» است.