بروز نشانه هایی از تنش در ائتلاف میان جنبش میهن پرستانه آزاد و حزب‌الله و امل در لبنان

بیروت -- روابط میان جنبش میهن پرستانه آزاد لبنان -- یک حزب سیاسی مسیحی که توسط میشل عون، رئیس جمهوری لبنان، به وجود آمد -- و متحدان سیاسی آن، یعنی حزب الله و جنبش امل، تحت تنش فزاینده ای قرار دارد.

تنش‌های طولانی مدت میان جنبش میهن پرستانه آزاد و به اصطلاح «دو گروه شیعه» روز ۱۲ دی، یعنی زمانی که جبران باسیل، رئیس جنبش میهن پرستانه آزاد که داماد عون است، نبیه بری، رئیس مجلس شورای اسلامی، را مورد انتقاد قرار داد، علنی شد و در معرض دید همگان قرار گرفت.

باسیل در یک سخنرانی تلویزیونی تهدید کرد که اتحاد جنبش میهن پرستانه آزاد با حزب الله را برهم خواهد زد. باسیل این حزب مورد حمایت ایران را به دلیل تسلیحاتش و نیز در رابطه با اخلال اخیر در جلسات دولت مورد سرزنش قرار داد.

حسن نصرالله، رهبر حزب الله، روز بعد در پاسخ به حمله لفظی باسیل، اظهار داشت که مایل است به توافقنامه مار میخائیل مورخ ۱۷ بهمن ۱۳۸۴ پایبند بماند و آن را گسترش دهد.

عون و نصرالله این توافق را که هدف از آن رسیدگی به مسائلی مانند دولت سازی، فساد، و ایجاد یک قوه قضاییه مستقل است، امضا کردند.

باسیل در این کنفرانس با اشاره به درگیری هایی که در مهر ماه و زمانی که عناصر حزب الله و امل در یک منطقه مسیحی نشین بیروت درگیر شدند، گفت: «ما تفاهم مار میخائیل را برطیونه ترجیح دادیم و آن را برگزیدیم.»

آن درگیری خیابانی، که بر اثر آن هفت نفر کشته و بیش از ۱۰ نفر مجروح شدند، در زمانی روی داد که حزب الله و امل تظاهرات مشترکی را به منظور درخواست برکناری قاضی طارق البیطار، که در حال تحقیق و بررسی پیرامون انفجار بندر بیروت در مرداد ۱۳۹۹، بود، برپا کردند.

ائتلاف شکننده

باسیل اشاره کرد که حزب او به جای طرفداری از حزب نیروهای مسیحی لبنان در کنار دو گروه شیعه که در رویداد طیونه دست داشتند، مانده بود.

او گفت: «ما هنوز پیرو این گزینه هستیم، اما ترجمه عملی توافقنامه مار میخائیل کجاست؟ دولت سازی کجاست؟ آیا این امر از طریق سرپوش گذاشتن بر فساد روی خواهد داد؟»

وی گفت: «ما سعی کردیم یادداشت تفاهم [مار میخائیل] را پشت درهای بسته بهبود بخشیم؛ چرا که نمی خواهیم آن را لغو کنیم، اما این روش دیگر پاسخگوی چالش ما نخواهد بود.»

جنبش میهن پرستانه آزاد و حزب الله تفاوت ها و اختلاف نظرهای مکرری داشته اند.

در بهمن ماه گذشته، جنبش میهن پرستانه آزاد گفت که تفاهم خود با حزب الله پیرامون پروژه دولت سازی و حاکمیت قانون، موفقیت آمیز نبوده است.

باسیل در تیر ماه هشدار داد: «وجود سلاح هایی غیر از سلاح های نیروهای نظامی کشور، عادی نیست. این یک وضعیت غیرعادی است و نباید ادامه یابد.»

اختلافات میان دو طرف در هفته های اخیر شدت یافته است.

آنها بر سر تحریم سه ماهه جلسات کابینه توسط حزب الله/امل در اعتراض به البیطار و گروگان گرفته شدن روند کار دولت، با یکدیگر اختلاف نظر داشتند.

(این دو گروه شیعه در بیانیه مشترک روز شنبه (۲۲ دی) اعلام کردند که آماده بازگشت به جلسات دولت هستند.)

آنها به ویژه پس از درخواست تجدیدنظر باسیل به منظور اصلاحیه پارلمان بر سر قانون انتخابات با یکدیگر اختلاف نظراتی داشته اند. این اصلاحیه به مهاجران اجازه می دهد در انتخابات ۱۴۰۱ به جای فقط شش نماینده، برای ۱۲۸ نماینده آرای خود را به صندوق بیاندازند.

شورای قانون اساسی از صدور حکم درخواست تجدیدنظر خودداری کرد و باسیل این امر را یک «تصمیم مشخصا سیاسی توسط یک سیستم» به رهبری حزب الله و امل خواند.

«غلبه اختلافات»

آلن عون، نماینده مجلس لبنان از جناح «لبنان قوی» گفت: «اختلافات زیادی در روابط ما [جنبش میهن پرستانه آزاد] با دو گروه شیعه وجود دارد.»

او به المشارق گفت، دلیل این امر این است که آنها در واقع «یک تیم هستند و پیرامون همه مسائل مطرح شده موضع یکسانی دارند.»

عون با اشاره به اخلال در دولت، عدم تصمیم گیری پیرامون تجدیدنظر اصلاحات انتخاباتی، و درخواست مبنی بر برکناری البیطار، گفت: «این کار زخم هایی را در روابط ما با حزب الله بر جای گذاشت؛ زخم هایی که در چندین نقطه آشکار شده است.»

وی گفت: «این مشکلات و سایر مسائل حساس بر روابط میان ما تأثیر نامطلوبی گذاشته است.»

او اظهار داشت، این دو گروه شیعه باید بدون «گروگان گرفتن دولت» در پی حل کردن این مسائل می بودند.

عون گفت که حزب الله به عنوان یک نهاد سیاسی «مسئول مشکلات لبنان، فروپاشی، و مصائب بی شماری است که بر سر آن آمده»؛ مشکلاتی که به دلیل ناتوانی این حزب در یافتن راه حلی برای آنها از طریق اجماع ملی به وجود آمده است.

او گفت: «معلوم است که هیچ یک از طرفین قادر به رسیدگی به [این مشکلات] نیستند و مواضع و عملکرد این حزب، مسائل را پیچیده تر می کند.»

«اختلافات بنیادین»

جورج شاهین، تحلیلگر سیاسی، گفت: «یک اختلاف اساسی میان جنبش میهن پرستانه آزاد و حزب الله بر سر بسیاری از مسائل وجود دارد که همه آنها به عدم اجرای آن چه در تفاهم مار میخائیل توافق شده بود، مربوط می شود.»

او به المشارق گفت، گزارش هایی وجود دارد مبنی بر اینکه دو طرف به تازگی جلساتی را به منظور «گسترش» این توافق برگزار کرده اند.

وی اظهار داشت، اختلاف اصلی «میان جنبش میهن پرستانه آزاد و نبیه بری، رئیس پارلمان، متحد حزب الله» وجود دارد. «این امر بر کسی پوشیده نیست و همه می دانند که هیچ گونه روابط عادی میان دو طرف وجود ندارد.»

شاهین گفت که مشکلات میان بری و جنبش میهن پرستانه آزاد فراوان است؛ مشکلاتی که از اتهام فساد باسیل علیه بری آغاز شد و به پرونده البیطار منجر شد، اما به آن ختم نشد.

اما شاهین پیش‌بینی کرد: «حمله باسیل به حزب‌الله و تهدید به انحلال اتحاد او [با این حزب] در حد حرف باقی خواهد ماند.»

او گفت: «این موضوع در انتخابات پارلمانی با حمایت حزب الله از جنبش میهن پرستانه آزاد -- نه به دلیل عشق به این جنبش، بلکه به منظور حفظ وضعیت موجود -- خاتمه خواهد یافت.»

دسیسه های سیاسی

تونی عیسی، تحلیلگر سیاسی، به المشارق گفت که باسیل و عون گهگاه به اختلافات میان جنبش میهن پرستانه آزاد و حزب الله اشاره کرده اند.

اما این «نخستین بار است که باسیل صریحاً [موافقتنامه مار میخائیل] را مورد بحث قرار می دهد تا اختلاف میان آنها را نشان دهد، و مرحله آتی شاهد اقدامات سیاسی مستقل بیشتری خواهد بود.»

عیسی گفت که سخنان باسیل یک توطئه سیاسی به منظور تقویت وجهه او در انتخابات پارلمانی آتی بود، «تا او را نزد افکار عمومی لبنان، عرب و بین المللی بیشتر مقبول کند.»

این سخنان همچنین می توانند پیامی برای ایالات متحده باشند تا «تحریم های اعمال شده علیه او را به این دلیل که او دیگر در اردوگاه حزب الله نیست» لغو کند.