با دیدار شی و پوتین برای رسیدن به طرح صلح، «جهان نباید فریب بخورد»

مسکو -- دیدار این هفتهٔ شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، مؤید دوستی «بدون مرزی» است که سال گذشته در آستانهٔ تجاوز مسکو به اوکراین شکل گرفت، اما مقام‌های ایالات متحده هشدار می‌دهند که جهان باید نسبت به هر آتش‌بسی که این دو دیکتاتور پیشنهاد می‌کنند محتاط باشد.

روز دوشنبه (۲۹ اسفند)، شی و پوتین طی چهار ساعت و نیم گفتگو در مسکو یکدیگر را «دوست عزیز» خطاب کردند و قول تحکیم هرچه بیشتر روابط دادند.

انتظار می‌رود شی سه روز در روسیه بماند.

طبق اظهاراتی که ترجمهٔ آن در تلویزیون دولتی روسیه پخش شد، شی گفته است: «ما در زمینهٔ همکاری‌های راهبردی جامع هم‌پیمان هستیم. همین جایگاه است که مکلف می‌کند بین کشورهایمان باید روابط نزدیک برقرار باشد.»

پوتین ضمن اعلام آمادگی به شی جهت گفتگو پیرامون پیشنهاد پکن برای صلح با اوکراین، افزود: «ما کارها و اهداف مشترک زیادی داریم».

اما آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجهٔ ایالات متحده، گفت پیشنهادهای «صلح» شی در مسکو ممکن است «تاکتیکی برای خریدن وقت» و کمک به روسیه در اوکراین باشد.

روز دوشنبه، او به گزارشگران گفت: «جهان نباید فریب هیچ یک از اقدامات تاکتیکی روسیه را بخورد چون با حمایت چین یا هر کشور دیگری برای توقف جنگ با شروط خود این کشور صورت می‌گیرد».

وی گفت ایالات متحده از هر گونه دیپلماسی برای «صلح عادلانه و پایدار» استقبال می‌کند اما نسبت به نیت چین برای حفظ «حاکمیت مستقل و تمامیت ارضی» اوکراین ابراز تردید کرد.

بلینکن خاطرنشان کرد: «هر طرحی که این اصل حیاتی در اولویت آن نباشد در بهترین حالت تاکتیکی برای خریدن وقت است، یا صرفاً برای تسهیل نتیجه‌ای غیرعادلانه طراحی شده است».

«درخواست آتش‌بسی که شامل خروج نیروهای روسیه از خاک اوکراین نباشد در عمل مؤید رسمیت دادن به کشورگشایی روسیه خواهد بود.»

بلینکن افزود تلاش‌های روسیه برای الحاق خاک اوکراین و حملات پیوسته ارتش روسیه به غیرنظامیان ثابت می‌کند که پوتین برای رسیدن به صلحی پایدار و ماندگار «هیچ علاقه‌ای ندارد».

جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید، نیز نسبت به هر گونه درخواست چین و روسیه برای اعلام آتش‌بس در اوکراین هشدار داد.

او گفت: «همهٔ حاصل این کار ... رسمیت بخشیدن به کشورگشایی روسیه تا امروز خواهد بود. همهٔ نتیجه این کار دادن وقت بیشتر به پوتین برای بازسازی، بازآموزی، تجدید قوا و تلاش برای برنامه‌ریزی حملات تازه در زمان دلخواه او خواهد بود.»

«عدم مسئولیت‌پذیری»

سفر شی به مسکو تنها چند روز پس از صدور حکم بازداشت پوتین از سوی دیوان کیفری بین‌المللی به‌دلیل ارتکاب جنایات جنگی انجام شده است.

بلینکن گفت: «چین هیچ مسئولیتی برای بازخواست کرملین در زمینه قساوت‌هایی که علیه اوکراین مرتکب شده احساس نمی‌کند» و «ترجیح می‌دهد برای روسیه پوشش دیپلماتیک فراهم کند تا همان جنایات را ادامه دهد».

وزارت امور خارجهٔ آمریکا روز سه‌شنبه نیز گزارش سالانهٔ خود را در زمینهٔ حقوق بشر جهانی منتشر کرد. در این گزارش، نیروهای روسیه به‌دلیل ارتکاب انواع قساوت‌ها در اوکراین محکوم شده‌اند، که از آن جمله «گزارش‌های موثق دربارهٔ اعدام‌های بی‌رویه، شکنجه، تجاوز و حملات بی‌ملاحظه» علیه اهداف نظامی و غیرنظامی است.

در این گزارش بر اتهامات دیوان کیفری بین‌المللی علیه پوتین صحه گذاشته شده و قید شده است که دولت روسیه «در اخراج اجباری غیرنظامیان از اوکراین به روسیه» دست داشته است، که این موارد شامل کودکان نیز می‌شود.

تلاش چین برای نشان دادن خود به‌عنوان یک میانجی «بی‌طرف» در جنگ اوکراین نیز مورد نکوهش قرار گرفته است.

در اولین سالروز تجاوز روسیه به اوکراین، پکن سندی در ۱۲ بخش منتشر کرد که در آن از همهٔ طرف‌ها خواسته شده است تا «در اسرع وقت در زمینهٔ تلاش‌های همسو و ادامهٔ گفتگوهای مستقیم از روسیه و اوکراین حمایت کنند».

با اینکه چین از «حاکمیت کامل» اوکراین دفاع کرده، روسیه را به‌دلیل تهاجم به همسایهٔ خود محکوم نکرده و تبلیغات و اطلاعات غلط روسیه را دربارهٔ جنگ تکرار کرده و محکم در برابر تحریم‌های اقتصادی غرب با هدف مهار توانایی کرملین برای تأمین بودجهٔ عملیات جنگی خود ایستاده است.

حمایت چین از روسیه

افزون بر این، در شرایطی که اقتصاد روسیه زیر فشار شدید تحریم‌های غرب قرار داشت، در سال گذشته چین با افزایش روابط تجاری خود اقتصاد این کشور را سرپا نگه داشت.

صادرات تراشه‌های الکترونیکی چینی که مسکو برای تولید تسلیحات نیاز دارد افزایش شدیدی پیدا کرده و از سوی دیگر، شرکت گازپروم روسیه روز سه‌شنبه گفته است که حجم گاز ارسالی آن به چین از طریق خط لولهٔ قدرت سیبری رکورد روزانهٔ جدیدی ثبت کرده است.

در مقاله‌ای که کرملین در آستانهٔ سفر شی منتشر کرده، پوتین این خط لوله را مهم‌ترین همکاری اقتصادی ۱۰۰ سال گذشته خوانده است.

الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه، در بهمن‌ماه گفت مسکو قصد دارد تا سال ۱۴۰۴ حجم صادرات از طریق این خط لوله را بیش از دو برابر کند و به ۳۸ میلیارد متر مکعب در سال برساند.

الکساندر پروکوپنکو، برای وبلاگ کارنگی پلیتیکا، که متعلق به سازمان موقوفهٔ کارنگی برای صلح بین‌المللی است و مربوط به روسیه و اوراسیا می‌شود، نوشت: «رهبران روسیه دوست دارند بر همکاری راهبردی بی‌سابقه بین دو کشور تأکید کنند».

«اما در واقعیت، این همکاری باعث افزایش وابستگی مسکو به پکن می‌شود.»

الکساندر گوبایف، مدیر مرکز روسیه و اوراسیای کارنگی در برلین، در مجلهٔ اکونومیست نوشت: «همین که چین بتواند با تخفیف گرفتن روی صادرات هیدروکربن روسیه و تسخیر بازار مصرف‌کنندهٔ این کشور، از اهرم فزایندهٔ جغرافیایی-اقتصادی خود بر روسیه استفادهٔ پولی ببرد راضی خواهد بود».

«اما شاید فقط کمی زمان ببرد تا اینکه چین برای کمک به سرپا نگه داشتن رژیم پوتین، وفاداری سیاسی بیشتری بخواهد.»

کی‌یف این سفر را از نزدیک زیر نظر دارد

اوکراین که هیچ اهرم نفوذی ندارد، این سفر را از نزدیک زیر نظر دارد.

سرگئی سولودکی، معاون اول اندیشکدهٔ مرکز اروپای نو در کی‌یف، به خبرگزاری فرانسه گفت: «انتظارات اوکراین در سطح حداقل قرار دارد: اینکه شرایط بدتر نشود».

این موضوع آن‌قدر حساس است که مقام‌های اوکراین اصلاً مایل به اظهار نظر عمومی دربارهٔ این سفر نیستند.

یک مقام ارشد اوکراین با شرط محفوظ ماندن هویتش به خبرگزاری فرانسه گفت: «اوکراین این سفر را از نزدیک دنبال خواهد کرد».

این مقام در خصوص چگونگی ادعای روسیه مبنی بر الحاق پنج منطقهٔ اوکراین گفت: «برای ما این مسئله اهمیت حیاتی دارد که چین سیاست خود را در زمینهٔ احترام تمام و کمال برای تمامیت ارضی کشورهای دیگر حفظ کند».

از سوی دیگر، در شرایط کنونی که روند تهاجم روسیه کند شده، ایالات متحدهٔ آمریکا پکن را به بررسی امکان تأمین سلاح برای روسیه متهم کرده است.

ویلیام برنز، مدیر سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، در بهمن‌ماه به خبرگزاری سی‌بی‌اس گفت: «ما مطمئنیم رهبری چین در حال بررسی ارائهٔ تجهیزات مرگبار به روسیه است».

طبق گزارش‌های رسانه‌ای، این تجهیزات شامل مهمات و پهپاد می‌شود، اما چین این ادعاها را به‌شدت رد کرده است.

تاکنون تنها ایران پهپادهای تهاجمی به مسکو داده است، که روسیه به‌ویژه برای هدف گرفتن زیرساخت‌های انرژی اوکراین از آنها استفاده می‌کند.

به‌گفتهٔ مقام‌های آمریکا، شرکت‌های چینی همین الآن هم تجهیزات غیرمرگبار در اختیار روسیه می‌گذارند و بعضی از شرکت‌های چینی قطعات مورد نیاز تولیدکنندگان ایرانی پهپاد را تأمین می‌کنند.

ایالات متحدهٔ آمریکا همچنان از ارتش اوکراین حمایت می‌کند و روز دوشنبه خبر از ۳۵۰ میلیون دلار کمک نظامی جدید به اوکراین داد.

بلینکن در بیانیه‌ای گفت: «این بستهٔ کمک نظامی شامل مهمات بیشتر برای سامانه‌های هیمارس [سامانهٔ راکتی توپخانه‌ای فوق‌سیار] آمریکا و هویتزرهایی می‌شود که اوکراین برای دفاع از خود استفاده می‌کند و مهمات خودروهای جنگی پیاده‌نظام بردلی، موشک‌های هارم [موشک پرسرعت ضدپرتو]، سلاح‌های ضدتانک، قایق‌های روخانه‌ای و تجهیزات دیگر را نیز دربرمی‌گیرد».

او از «بالغ بر ۵۰ کشوری که برای حمایت از اوکراین گرد هم آمده‌اند» تحسین کرد.

وی گفت: «روسیه به تنهایی می‌تواند همین امروز به جنگ خود پایان دهد. مادامی که روسیه این کار را نکند، ما تا هر زمان که لازم باشد یکپارچه در کنار اوکراین خواهیم ایستاد.»