پایگاه التنف در سوریه مانع تحقق برنامه‌های روسیه و ایران برای در اختیار گرفتن کنترل منطقهٔ مرزی کلیدی

منابع محلی در منطقهٔ شرق شهر پالمیرای سوریه به‌سمت شمال پادگان التنف که منطقه‌ای شامل مرز سه کشور است، شاهد همکاری بی‌سابقه بین نیروهای روسیه و ایران و شبه‌نظامیان تحت کنترل آنها بوده‌اند.

نیروهای ائتلاف بین‌المللی و جیش مغاویر الثوره در التنف واقع در نزدیکی اردوگاه آوارگان الرکبان در مرز بین سوریه و اردن مستقر هستند.

الرکبان اردوگاهی غیررسمی و محل زندگی غیرنظامیانی که از دست رژیم سوریه در استان دیرالزور گریخته‌اند و همچنین خانواده‌های شبه‌نظامیان جیش مغاویر الثوره است.

دیده‌بان حقوق بشر سوریه گفت در اوایل مهرماه افسران ارتش روسیه و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و لشکر فاطمیون تحت کنترل آن در ایستگاه تی-٣ در حمص مشاهده شده‌اند.

ایستگاه تی-٣ در شمال پایگاه التنف قرار دارد.

عبدالکریم احمد، تحلیلگر مصری مسائل نظامی، به المشارق گفت منطقهٔ شامل سه مرز که التنف در آنجا واقع شده است، در نزدیکی گذرگاه‌های اردن و عراق بوده و «یکی از راهبردی‌ترین مناطق کنونی سوریه محسوب می‌شود.»

به‌گفتهٔ او نیروهای ائتلاف بین‌المللی در پایگاه التنف و ناحیهٔ عدم درگیری به شعاع ٥٥ کیلومتر که آن را احاطه کرده است، حضور دارند.

او گفت: «همین مسئله، این منطقه را به مانعی جدی تبدیل می‌کند که مانع از افتادن کنترل کل منطقهٔ مرزی چه در مرز با اردن و چه با عراق به‌دست سپاه پاسداران و نیروهای وابسته به آن می‌شود».

به‌گفتهٔ او شبه‌نظامیان همسو با ایران، از جمله حزب‌الله لبنان به‌دنبال استفاده از مرز با اردن به‌عنوان مسیر قاچاق مواد مخدر هستند. ایران نیز به دنبال در اختیار گرفتن کنترل مرز با عراق به‌منظور پیشبرد جاه‌طلبی‌های خود برای ایجاد یک کریدور به بیروت است.

تقویت مداوم

عمار صالح، فعال رسانه‌ای گفت هم اکنون منطقهٔ تی-٣ «شاهد تحرکات مداوم نیروی قدس سپاه پاسداران و لشکر فاطمیون افغان است و به‌طور مداوم با استفاده از سلاح و پرسنل تقویت می‌شود.»

حضور نیروهای سوری که از تأسیسات منطقه محافظت می‌کنند نیز قابل توجه است.

صالح به المشارق گفت: «علاوه بر حضور افسران و اسکورت آنها بر روی زمین، هرازگاهی هواپیماهای روسی نیز بر فراز منطقه پرواز می‌کنند، گویی می‌خواهند پوشش امنیتی برای این تحرکات فراهم کنند».

به‌گفتهٔ صالح، تحرکات مشترک سپاه پاسداران و گروه‌های وابسته به آن به‌ویژه لشکر فاطمیون و حزب الله لبنان و همچنین ارتش روسیه و نیروهای رژیم سوریه در منطقهٔ فرودگاه نظامی پالمیرا متمرکز شده است.

وی گفت در این منطقه و در صحرای شرق سوریه، «رزمایش و تمرین‌های نظامی هر ازگاه اجرا می شود و طی آنها، شلیک موشک‌های میان‌برد و کوتاه‌برد که از فواصل نزدیک قابل مشاهده است، به چشم می‌خورد.»

دیده‌بان حقوق بشر گفت این موشک‌ها ساخت ایران هستند و به‌سمت اهداف ثابت در بادیهٔ سوریه و فرودگاه نظامی پالمیرا شلیک می‌شوند.

نگرانی به‌خاطر غیرنظامیان الرکبان

صالح گفت: «نه تنها وضعیت امنیتی و نظامی منطقه بلکه وضعیت غیرنظامیان در اردوگاه الرکبان نیز نگران‌کننده است. زیرا این احتمال وجود دارد که محاصرهٔ تحمیل‌شده بر این اردوگاه تشدید شود تا آنها مجبور به ترک این مکان شوند.»

او گفت این اتفاق قبلاً نیز «به‌منظور تحت فشار قرار دادن نیروهای ائتلاف بین‌المللی و جیش مغاویر الثوره» رخ داده است.

به‌گفتهٔ صالح، نگرانی دیگر از بابت احتمال جان‌گرفتن دوبارهٔ «دولت اسلامی عراق و شام» (داعش) است که «بهانهٔ لازم برای مداخله را به روسیه و ایران می‌دهد».

او یادآور شد که چنین اتفاقی در استان درعا رخ داده است، چراکه در آنجا گروه‌های وابسته به داعش به‌طور ناگهانی دوباره ظاهر شدند، با اینکه اوضاع امنیتی توسط روسیه و رژیم سوریه و شبه‌نظامیان وابسته به آنها «تحت کنترل» بود.

داعش در روز ٩ آذرماه از کشته‌شدن ابوحسن الهاشمی القرشی، رهبر خود خبر داد. به‌گفتهٔ منابع محلی او طی عملیاتی که توسط گروه‌های مخالف سوری در استان درعا انجام شد به محاصره درآمد و خودش را منفجر کرد.

همگرایی منافع

عبدالنبی بکار، پژوهشگر مسائل سیاسی، به المشارق گفت: «همکاری نظامی میان روسیه و ایران در منطقهٔ مرزی التنف با وجود دوقطبی شدن و تنشی که اخیراً در روابط بین دو طرف مشهود بوده است، جای تعجب ندارد.»

بکار که استاد دانشکدهٔ شریعت و حقوق دانشگاه الازهر است گفت: «این همکاری نتیجهٔ همگرایی منافع است.»

او توضیح داد که «روسیه و ایران هر دو خواهان در اختیار گرفتن کنترل کامل یا دست‌کم کنترل مشترک این منطقه هستند و اغلب توافق می‌شود که روسیه کنترل منطقهٔ مرزی با اردن را در اختیار بگیرد و کنترل منطقهٔ مرزی با عراق را به سپاه پاسداران واگذار کند.»

به‌گفتهٔ او این مسئله به‌ویژه «پس از تفاهمات بین اردن و روسیه درخصوص امنیت مرزها و نبردهای جاری در منطقهٔ درعا» صادق است.

اما هنوز یک امر مانع از اجرای این طرح می‌شود و آن وجود پایگاه التنف است.

بکار گفت نیروهای همسو با ایران بر این باورند که در اختیار گرفتن کنترل منطقهٔ التنف تهدید حملات هوایی را علیه سپاه پاسداران و نیروهای وابسته به آن در سوریه از بین می‌برد و تحرکات آنها را تا حد زیادی تسهیل می‌کند.

او افزود این امر باعث می‌شود دیگر ناچار نباشند «تقریباً هر روز مواضع خود را تغییر دهند تا در معرض حملات هوایی قرار نگیرند».