ناکامی تأمین‌کنندۀ مالی گروه مزدور روسی در شانه خالی کردن از بار مسئولیت

لوکزامبورگ - با افزایش شواهد مربوط به دخالت مزدوران روسی در انجام جنایاتی در سراسر جهان، تأمین‌کنندۀ مالی گروه واگنر آخرین تلاشش را برای دور کردن سایۀ این اتهامات از سر خود انجام داد.

یوگنی پریگوژین، متحد نزدیک ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه تصمیم گرفته‌شده در سال ١٣٩٩ را مبنی بر مسدود کردن دارایی‌هایش در اتحادیۀ اروپا و قرار گرفتن خودش در لیست سیاه ویزا، به‌دلیل استقرار نیروهای گروه واگنر در لیبی به چالش کشیده بود.

اما روز چهارشنبۀ گذشته (١١ خردادماه)، یک دادگاه عالی اتحادیه اروپا درخواست پریگوژین را رد کرد.

به دنبال پول

مزدوران گروه واگنر از سال ١٣٩٧ در لیبی جنگیده‌اند تا به تقویت ارتش ملی لیبی تحت حمایت روسیه به رهبری ژنرال خلیفه حفتر بپردازند.

ذخایر عظیم نفت لیبی و موقعیت استراتژیک این کشور در دریای مدیترانه برای مسکو جذاب است، چراکه روسیه به دنبال آن است که دست بالاتر را در خاورمیانه و شمال آفریقا داشته باشد.

بنا به اعلام سازمان ملل متحد، گمان می‌رود بزرگترین حضور خارجی گروه واگنر مربوط به لیبی باشد، درحالی‌که سایر شرکت‌های نظامی خصوصی روسیه نیز در این درگیری دخالت دارند.

پریگوژین در هفتۀ گذشته در دادگاه عمومی اتحادیه اروپا مدعی شد «هیچ اطلاعی از نهادی موسوم به گروه واگنر» ندارد، با وجود اینکه این بلوک «شواهد مشخص، دقیق و منسجمی را ارائه کرد که ارتباط نزدیک بین آقای پریگوژین و گروه واگنر را اثبات می‌کرد.»

پریگوژین «به‌دلیل احتمال دخالت در توطئه برای کلاهبرداری از ایالات متحده» در فهرست افراد تحت تعقیب ادارۀ تحقیقات فدرال ایالات متحده (اف‌بی‌آی) هم قرار دارد.

در سال ١٣٩٧ وزارت خزانه‌داری ایالات متحده تحریم‌هایی را علیه شرکت روسی اورو پولیس وضع کرد و گفت این شرکت برای «حفاظت» از میادین نفتی سوریه «متعلق به پریگوژین یا تحت کنترل وی» قرارداد منعقد کرده است.

همین شرکت با اقداماتی در لیبی مرتبط دانسته شده است.

همچنین، پریگوژین به‌دلیل دخالت در انتخابات سال ١٣٩٥ ایالات متحده در لیست سیاه واشنگتن قرار دارد و اتحادیۀ اروپا نیز او را در فروردین‌ماه امسال به‌دلیل حملۀ روسیه به اوکراین تحریم کرد.

در فروردین‌ماه یک مقام اروپایی گفت بیش از ٢۰،۰۰۰ مزدور گروه واگنر و همچنین نیروهایی از سوریه و لیبی در کنار نیروهای مسکو در اوکراین می‌جنگند.

همچنین در فروردین‌ماه اطلاعات خارجی آلمان موسوم به بی‌ان‌دی اعلام کرد ارتباطات رادیویی را رهگیری کرده است که نشان می‌داد همزمان با عقب‌نشینی نیروهای روسی از شهر بوچا، اعضای گروه واگنر در قتل غیرنظامیان اوکراینی نقش داشتند.

«میراث مرگبار»

گروه واگنر برای اولین بار در سال ١٣٩٣ در اوکراین پدیدار شد. مزدوران این گروه از آن زمان تاکنون در درگیری‌هایی در سراسر جهان از جمله در سوریه، موزامبیک، سودان، ونزوئلا، لیبی، جمهوری آفریقای مرکزی، مالی و چاد شرکت داشته‌اند.

این نفرات مسلح اجیرشده تقریباً در هر منطقۀ درگیری که در آنجا مستقر هستند، از جمله اوکراین، مالی، لیبی و سوریه به انجام جنایات جنگی متهم شده‌اند.

در روز ١۰ خردادماه دیده‌بان حقوق بشر (HRW) در بیانیه‌ای گفت: «اطلاعات جدید سازمان‌ها و گروه‌های مین‌زدایی لیبی، نقش گروه واگنر را در استفاده از مین‌های ممنوعه و تله‌های انفجاری در لیبی طی سال‌های ١٣٩٨-١٣٩٩ نشان می‌دهد».

دیده‌بان حقوق بشر گفت: «مین‌های زمینی ضدنفر که طوری طراحی شده‌اند که در اثر حضور، نزدیکی یا تماس یک فرد منفجر شوند، قوانین بشردوستانه بین‌المللی را نقض می‌کنند زیرا بین غیرنظامیان و جنگجویان فرقی قائل نمی‌شوند.»

لاما فاکیه، مدیر اجرایی دیده‌بان حقوق بشر در خاورمیانه و شمال آفریقا گفت: «گروه واگنر میراث مرگبار مین‌ها و تله‌های انفجاری پراکنده در حومه طرابلس را دوچندان کرد. این مین‌ها باعث شده است بازگشت مردم به خانه‌هایشان کاری خطرناک باشد.»

دیده‌بان حقوق بشر در روز ١٣ خردادماه گزارش داد در جمهوری آفریقای مرکزی، مزدوران گروه واگنر «ظاهراً از سال ١٣٩٨ برای مدتی کودتاه دست به اعدام، شکنجه و ضرب و شتم غیرنظامیان زده‌اند.»

در فروردین‌ماه، میشل باشله، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل «نقض جدی حقوق بشر» در جمهوری آفریقای مرکزی، از جمله قتل و خشونت جنسی علیه غیرنظامیان را محکوم کرد. این اقدامات توسط گروه‌های شورشی و همچنین توسط ارتش و متحدان روسی آنها انجام شد.

در مالی که مزدوران گروه واگنر از کاخ ریاست جمهوری محافظت می‌کنند، جنجال بر سر عملیات اسفندماه گذشته در مورا که صدها کشته برجای گذاشت، بالا گرفته است.

ارتش مالی و شاهدانی که مطبوعات و دیده‌بان حقوق بشر با آنها مصاحبه کرده‌اند، این عملیات را قتل عام غیرنظامیان خواندند و گفتند سربازان مالی و جنگجویان خارجی که گمان می‌رود روس‌ها باشند، دست به تجاوز جنسی و غارت زدند.

«رد پای دروغ‌ها»

در روز ٣ خردادماه وزارت امور خارجۀ ایالات متحده در بیانیه‌ای گفت مسکو در تلاش برای منحرف کردن توجهات از «جنایت‌های» گروه واگنر، کمپین انتشار اطلاعات نادرست خود را در مالی تقویت کرده است.

این بیانیه اعلام کرد گروه واگنر و سایر نهادهای مرتبط با پریگوژین در حال «سوءاستفاده از وضعیت آشفته از طریق اطلاعات نادرست» به‌منظور تقویت روسیه هستند.

در این بیانیه آمده است: «تشدید انتشار اطلاعات نادرست و استفاده از گروه واگنر در سراسر آفریقا توسط روسیه، ردپای دروغ‌ها و موارد نقض حقوق بشر را در همه‌جا پراکنده است.»

«در بحبوحۀ گزارش‌های فزاینده مبنی بر اینکه گروه واگنر از زمان ورودش در سال ١٤۰۰ در مالی مرتکب جنایاتی شده است، اکوسیستم انتشار اطلاعات نادرست و تبلیغات روسیه همچنان به طرح روایت‌های نادرست برای منحرف کردن توجهات و اجتناب از پذیرش مسئولیت ادامه می‌دهد.»

نگاهی به مداخلۀ روسیه در اوکراین و سوریه داستانی عبرت‌آموز برای لیبی، جمهوری آفریقای مرکزی، مالی و کشورهای دیگر است.

کرملین سال‌ها است که برای حمایت از بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه و در تلاش برای افزایش نفوذ ژئوپلیتیکی خود، نیروی نظامی و پول را به‌سمت جنگ سوریه سرازیر کرده است.

در سال‌های اخیر شرکت‌های نظامی خصوصی روسیه به اندازه‌ای به سوریه هجوم آورده‌اند که نقش ارتش سوریه را تضعیف کرده‌اند.

شبکۀ حقوق بشر سوریه در گزارش خود در شهریورماه ١٣٩٨، کرملین را به ارتکاب «صدها جنایت جنگی» در جریان عملیات نظامی خود در سوریه از سال ١٣٩٤ متهم کرد.

در ٢٤ اسفندماه ١٣٩٩، سه گروه وکلای مدافع از فرانسه، سوریه و روسیه شکایت حقوقی مهمی را در مسکو علیه گروه واگنر مطرح کردند. دلیل این شکایت سر بریدن یک مرد سوری در سال ١٣٩٦ و بدرفتاری‌هایی بود که به اعتقاد آنها «جنایت جنگی» محسوب می‌شود.

«افسانۀ گروه واگنر»

یک سرباز سابق روسی و از اعضای گروه واگنر که به شرق اوکراین و سپس به سوریه اعزام و در آنجا به‌شدت مجروح شد، فعالیت‌های بی‌رحمانه گروه واگنر را تأیید کرد.

مارات گابیدولین، ٥٥ ساله در روز ٢١ اردیبهشت‌ماه طی مصاحبه‌ای به خبرگزاری فرانسه گفت روسیه از مزدوران «به‌گونه‌ای استفاده می‌کند که با تمام هنجارها و ارزش‌های اخلاقی در تضاد است».

ماه گذشته سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجۀ روسیه بار دیگر بر موضع رسمی کرملین مبنی بر حضور گروه واگنر در کشورهایی مانند مالی و لیبی «به دلایل تجاری» تأکید کرد.

پوتین گروه واگنر را یک «کسب‌وکار خصوصی» خوانده است.

پریگوژین در پاسخ به گزارش‌هایی مبنی بر اینکه گروه واگنر در حال بهره‌برداری از یک معدن طلا در سودان است، حتی وجود این گروه را نیز انکار کرد.

او در پاسخ کتبی طولانی خود که در روز ١٥ خردادماه در نیویورک تایمز منتشر شد، گفت: «متأسفانه من هرگز شرکت استخراج طلا نداشته‌ام.»

وی گفت: «و من یک نظامی روسی نیستم.»

او افزود: «افسانۀ گروه واگنر تنها یک افسانه است.»

گابیدولین این نکته را که گروه واگنر هیچ ارتباطی با دولت ندارد، بی‌معنا دانست.

او گفت: «در اختیار داشتن چنین سلاح‌هایی توسط افراد خصوصی تنها با اجازۀ مقامات دولتی امکان‌پذیر است.»