ایران و روسیه درگیر یکی دیگر از پیامدهای وضعیت کشور مطرود: فقدان قطعات یدکی

درخواست یک شرکت خودروسازی روسیه از ایران برای عرضۀ قطعات اصلی گویای آن بود که هر دو رژیم به عنوان کشو‌رهای مطرود بین المللی با پیامدهای این وضعیت مواجه شده‌اند. روسیه به دلیل تحریم‌های اعمال‌شدۀ غرب پس از حملۀ آن کشور به اوکراین قادر به تأمین این قطعات نبوده است.

خبرگزاری رسمی ایرنا روز ۱۲ اردیبهشت به نقل از حسین بحرینیان، عضو انجمن قطعه‌سازان ایران، گزارش داد که یک خودروساز روسی درخواست خرید قطعات داده است. او نام این شرکت را ذکر نکرده است.

بحرینیان گفت که قطعات درخواستی شامل سیستم‌های ترمز، کمربند ایمنی، کیسۀ هوا، دینام، تهویۀ مطبوع، ترموستات، و سیستم شیشه‌های برقی است.

وی افزود: «با توجه به تقاضای این خودروساز روسی به منظور همکاری با سازندگان تجهیزات ایرانی ... شرکت‌هایی که به لحاظ کیفیت و کمیت توان و ظرفیت عرضۀ محصول به روسیه را دارند، می‌توانند بخت خود را برای حضور در بازار این همسایۀ شمالی محک بزنند.»

در سال‌های اخیر برخی از قطعات خودروهای ایرانی از جمله سیستم‌های سرمایشی و فنربندی (تعلیق) موتور به روسیه صادر شده است.

هم‌زمان با توسعۀ اقتصادی روسیه، خودروسازان غربی طی دو دهۀ گذشته برای مونتاژ خودرو به این کشور رفته‌اند.

اما از زمانی که مسکو در بهمن‌ماه نیروهای خود را به اوکراین اعزام کردبسیاری از خودروسازان -- از جمله آئودی، هوندا، جگوار، و پورشه -- فروش خودروها یا قطعات خود به روسیه را متوقف کردند.

از جمله سازندگانی که تولید محصولات روسی را متوقف کرده‌اند، شرکت‌های بی‌ام‌دبلیو، فورد، هیوندای، مرسدس بنز، فولکس واگن، و ولوو بودند.

تولید خودرو توسط شرکت «آوتوواز» -- که بزرگترین خودروساز روسیه با لادا، خودرو اصلی کشور، یعنی شرکتی که اکثریت آن متعلق به گروه فرانسوی نیسان-رنو است -- در پی کمبود قطعات وارداتی تقریباً متوقف شده است.

گروه رنو به‌دلیل تحریم روسیه بر سر مسئلۀ اوکراین زیر فشار شدیدی قرار دارد و در حال بررسی خروج یا عدم خروج از «آوتوواز» است.

شرکت رنو با مشارکت شرکت «روستک» مالکیت «آوتوواز» را در اختیار دارند. «روستک» یک شرکت دفاعی دولتی است که توسط سرگئی چمزوف، از متحدان نزدیک و تحت تحریم ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، اداره می‌شود.

حکومت‌های مطرود و قطعات یدکی

برای تهران که سال‌هاست مانند یک حکومت مطرود بین المللی عمل می‌کند، دسترسی به قطعات یدکی از دیرباز یک معضل بوده است.

ایران با تحریم‌های اقتصادی شدیدی که توسط ایالات متحده در سال ۱۳۹۶ مجدداً اعمال شده، روبه‌روست.

کارشناسان می گویند که ۸۰ درصد از بافت قدیمی بخش حمل و نقل عمومی ایران فرسوده است و در دهۀ گذشته بازسازی یا جایگزین نشده است.

علیرضا برخور، معاون انجمن شرکت‌های هواپیمایی ایران، روز ۱۷ آذر در گفت‌وگو با ایرنا فاش کرد که به دلیل کمبود قطعات یدکی بیش از نیمی از ناوگان هواپیماهای غیرنظامی ایران زمین‌گیر شده‌اند.

وی گفت: «تعداد هواپیماهای غیرفعال در ایران ... در نتیجۀ فقدان قطعات یدکی، به‌ویژه موتور، به بیش از ۱۷۰ فروند رسیده است. اگر این روند ادامه یابد، در آیندۀ نزدیک شاهد زمین‌گیر شدن هواپیماهای بیشتری خواهیم بود.»

وی افزود: «ما امیدواریم یکی از اولویت‌های دولت، کمک‌رسانی به تأمین مالی شرکت‌های هواپیمایی باشد تا بتوانند به منظور بازسازی هواپیماهای زمین‌گیر شده قطعات یدکی را فراهم کنند.»

به گزارش روزنامۀ اقتصادی «فایننشال تریبون» ایران، شرکت هواپیمایی ملی «ایران ایر»، ناوگانی متشکل از ۳۹ هواپیما را اداره می‌کند که اکثرشان جت‌های ایرباس هستند.

پس از لغو تحریم‌ها در سال ۱۳۹۵، ایران به منظور خرید ۱۰۰ فروند هواپیمای ایرباس، ۸۰ فروند هواپیمای بوئینگ، و ۴۰ فروند هواپیمای (ای‌تی‌آر) قراردادهایی را منعقد کرد.

با وجود این، به گزارش این رسانه، جمهوری اسلامی توانست تنها ۱۱ فروند هواپیما را پیش از اینکه تحویل آنها پس از برقراری دوباره تحریم‌ها متوقف شود، دریافت کند.

به گفتۀ عبدالنبی بکار، پژوهشگر سیاسی، وضعیت رو به وخامت اقتصاد و ناوگان ترابری ایران «نه تنها به‌دلیل تحریم‌ها، بلکه به‌دلیل تغییر هزینه‌کرد بیت المال توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران و تخصیص آن به نیروهای نیابتی منطقه‌ای این کشور، ایجاد شده است.

علیرضا منظری، نمایندۀ پیشین سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری ایران، آذرماه گذشته به خبرگزاری ایلنا گفت: «روابط مالی ایران با جهان ضعیف است. افزون بر آن، ما باید به فروشندگان هواپیما پول نقد پرداخت کنیم و در فرآیند تأمین مالی خرید هواپیما قادر به استفاده از وام‌ و تأمین مالی خارجی نیستیم.»

مهرداد آراسی، تحلیلگر امور ترابری، گفت: «در حال حاضر دولت ایران فقط با چین و روسیه روابط خوبی دارد.»

وی یادآور شد: «با این حال، این دو کشور از نظر فناوری هوانوردی چیزی برای ارائه ندارند. در واقع، آنها هواپیماهای مسافربری خود را از شرکت‌های آمریکایی و اروپایی مانند ایرباس و بوئینگ خریداری می‌کنند.»