زیر ذره‌بین رفتن کارنامۀ فعالیت‌های غیرقانونی جمهوری اسلامی پس از خرید مشکوک هواپیماهای ایرباس

جمهوری اسلامی سال‌هاست که با هدف دور زدن تحریم‌های بین‌المللی و دستیابی به اهداف توسعه‌طلبانۀ خود در منطقۀ تحت پوشش فعالیت‌های تجاری، اقدامات خطرناک و غیرقانونی انجام داده است.

در تازه‌ترین نمونه، حکومت ایران چهار فروند هواپیمای مسافربری از رده خارج را، که قبلاً در اختیار ترکیش ایرلاینز بودند، از طرق مشکوک و سؤال‌برانگیز وارد کرده است.

خبرگزاری تسنیم، که وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است، روز ۷ آذر به نقل از حسن خوشخو، از مقامات هوانوردی جمهوری اسلامی، گزارش داد که ایران چهار فروند هواپیمای ایرباس «ای۳۴۰» خریداری کرده است.

او گفت: «اخیراً هواپیماها و بالگردهای بسیار بیشتری به ایران آورده شده است.»

خوشخو با بیان اینکه این هواپیماها «طی ۱۵ ماه گذشته» خریداری شده است، گفت: «ما قصد نداریم تعداد هواپیماها و بالگردهایی را که خریده‌ایم، فاش کنیم.»

اما گزارش‌های رسانه‌های حکومتی ایران اغلب ضد و نقیض است.

در همان روزی که این گزارش تسنیم منتشر شد، روزنامۀ حکومتی همشهری نوشت که مقامات هوانوردی هلند «ادعا کرده‌اند» این چهار هواپیما پس از آن که از رده خارج شدند، چند ماه در ترکیه بودند و پس از آن در ماه‌های اسفند و فروردین گذشته به ژوهانسبورگ، در آفریقای جنوبی، منتقل شدند.

این هواپیماها در روز ۳ دی ژوهانسبورگ را ظاهراً به مقصد ازبکستان ترک کردند، اما بنا بر این گزارش، پس از رسیدن به آسمان ایران، مسیرشان را به‌سمت تهران تغییر دادند و در آنجا فرود آمدند. گزارش می‌شود که این هواپیماها به ناوگان ماهان‌ایر پیوسته‌اند.

روز ۱۲ دی، وب‌سایت خبری هوانوردی «ایروتیام» گزارش داد که چهار فروند هواپیمای سابق ترکیش ایرلاینز که به‌تازگی در بورکینافاسو ثبت شده بودند، در زمان حرکت به سوی ازبکستان بر فراز ایران از رادارهای خدمات ردیابی پرواز ناپدید شده‌اند.

این رویداد در شرایطی است که حکومت ایران به‌دلیل قدیمی شدن ناوگان خود به‌دنبال تهیۀ هواپیماهای جدیدتر است.

استفاده از ماهان‌ایر برای فعالیت‌های غیرقانونی

سیروس پورمحسن، کارشناس هوانوردی، گفت: «هواپیمایی ماهان‌ایر از مدت‌ها پیش ابزار اصلی انتقال تسلیحات، تجهیزات نظامی، و اعضای نیروی قدس سپاه پاسداران به سوریه» و دیگر نیروهای نیابتی منطقه بوده است.

به‌گفتۀ پورمحسن، سرتیپ نصرت‌الله حسینی پور، از فرماندهان نیروی قدس سپاه، در سال ۱۳۹۸ گفت که «انتقال نیروها به سوریه تنها با استفاده از یک هواپیمای بزرگ ماهان میسر بود؛ چرا که چنین هواپیمایی می‌تواند زیر آتش دشمن در فرودگاه دمشق فرود بیایید.»

فعالیت‌های غیرقانونی ماهان ایر سبب شد که وزارت خزانه‌داری ایالات متحده این شرکت هواپیمایی را به‌دلیل نقض قوانین بین‌المللی تحریم کند.

حمل اسلحه و نیروهای نظامی تحت عنوان جابه‌جایی مسافر اقدامی ممنوع است؛ چرا که جان غیرنظامیان را به مخاطره می‌اندازد.

مشرق نیوز، یکی دیگر از رسانه‌های وابسته به سپاه، در سال ۱۳۹۹ بخشی افشاگرانه از کتابی دربارۀ زندگی قاسم سلیمانی، فرمانده کشته‌شدۀ نیروی قدس سپاه، را بازگو کرده است.

بنا بر کتاب «متولد مارس»، سلیمانی در سال ۱۳۹۲ هفت تن سلاح و مهمات را با یک هواپیمای ایرباس ماهان‌ایر حامل ۲۰۰ مسافر عادی از تهران به دمشق منتقل کرده بود.

زمانی که این هواپیما به‌سمت دمشق در حرکت بود، مرکز کنترل ترافیک هوایی عراق درخواست کرد که برای بازرسی در عراق فرود بیاید. زمانی که سلیمانی از این موضوع مطلع شد، هویت خود را به‌عنوان یک مهندس پرواز پنهان کرد و در کابین خلبان مخفی شد.

پس از آنکه ایرانی‌ها به بازرسان عراقی رشوه دادند، آن‌ها توانستند بدون بازرسی به حرکت‌شان به مقصد سوریه ادامه دهند.

به‌گفتۀ پورمحسن، اگرچه جاسازی اسلحه در قسمت بار هواپیمایی که حامل مسافران عادی است «عملی جنایتکارانه و بی‌نهایت خطرناک است»، حمل تسلیحات و مهمات به سوریه برای جنگ‌افروزی در منطقه تنها یکی از فعالیت‌های غیرقانونی ماهان‌ایر است.

این شرکت هواپیمایی در زمینۀ انتقال مواد مخدر غیرقانونی نیز سابقه‌ای طولانی دارد.

تجارت مواد مخدر از منابع مهم درآمد سپاه پاسداران است، و ماهان‌ایر مأموریت خود را با بازگرداندن ارز حاصل از فروش مواد مخدر به جمهوری اسلامی ایران تکمیل می‌کند.

سلیمانی یکی از اعضای هیأت امنای مؤسسۀ مالک شرکت ماهان‌ایر بود.

هم‌اکنون، این شرکت هوایی از نظر ناوگان و تعداد مسافر حمل‌شده بزرگترین هواپیمایی ایران به‌شمار می‌آید و به ۲۰ مقصد در اروپا، آسیا، و خاورمیانه پرواز دارد.

هواپیماهای فرسوده

علیرضا برخور، معاون انجمن شرکت‌های هواپیمایی ایران، در گفت‌وگو با خبرگزاری دولتی ایرنا اعلام کرد که بیش از نیمی از ناوگان هواپیماهای غیرنظامی ایران به‌دلیل کمبود قطعات یدکی زمین‌گیر شده است.

خرید اخیر چهار فروند ایرباس «ای۳۴۰» مورد تمسخر منتقدان ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران، و روزنامه‌های اصلاح‌طلب داخلی قرار گرفته است.

سایت اصلاح‌طلب «تعادل» نوشت، اگرچه مقامات دولتی خرید این هواپیماها را به‌عنوان یک دستاورد قلمداد می‌کنند، اما این هواپیماها به‌دلیل سن بالا و فرسودگی، قطعاً نیازمند تعویض قطعات یدکی خواهند بود.

تهران برای تأمین قطعات این هواپیماها با مشکلات زیادی روبه‌رو خواهد بود و این هواپیماها به احتمال زیاد زمینگیر و اسقاط خواهند شد.

پورمحسن گفت، با این حال، «تا زمانی که هر هواپیما بتواند به سوریه یا هر نقطۀ دیگری در منطقه که نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی در آن نفوذ دارند پرواز رفت و برگشت داشته باشد، سپاه پاسداران از آنها برای حمل تسلیحات و مواد مخدر استفاده خواهد کرد.»

از آنجایی که بسیاری از هواپیماهای ماهان‌ایر قدیمی و فرسوده هستند، طی سال‌های گذشته قبل از برخاستن یا در میانۀ پرواز دچار مشکلات فنی شده‌اند.

پورمحسن گفت: «سپاه پاسداران برای جان مسافران بی‌گناه کوچکترین ارزشی قائل نیست؛ این واقعیتی است که ما بارها شاهد آن بوده‌ایم و در آن تردیدی وجود ندارد.»