فروش اعضای بدن، راهی غم انگیز برای بقا در بحبوجه مشکلات اقتصادی ایران

فشار اقتصادی توان‌فرسا و تورم نجومی، برخی از مردم ایران را وادار کرده است که برای زنده ماندن به اقدامات مستأصلانه‌ای -- از جمله فروش اعضای بدنشان -- متوسل شوند.

ایسنا ماه پیش گزارش داد که در گذشته، نیازمندانی که ناگزیر از انتخاب این مسیر دشوار و غیرعادی برای تأمین نیازهای زندگی شان می شدند، عموماً این کار را پنهانی انجام می دادند.

اما مردم اکنون آشکارا به آن اقدام می‌کنند و حتی آگهی‌های حاوی اطلاعات تماس را روی دیوارهای خیابان ها و کوچه ها، به ویژه در نزدیکی بیمارستان ها، می چسبانند.

به گزارش روزنامه «تجارت نیوز» ایران، نیازمندان برای فروش اعضای بدنشان دو انگیزه اصلی دارند: پرداخت هزینه های بیمارستانی یا داشتن پول کافی در بانک به منظور جلوگیری از برگشت خوردن چک هایشان.

این روزنامه می نویسد،‌ برخی از کسانی که تلاش می کنند اعضای بدنشان را بفروشند، می گویند بیکار هستند و برخی دیگر می گویند که شاغل هستند، اما درآمدشان به قدری کم است که کفاف هزینه های زندگیشان را نمی دهد.

داده های رسمی نشان می دهد که حداقل دستمزد در سال ۱۴۰۰ حدود ۳۹ درصد افزایش داشته است، اما نرخ تورم نقطه به نقطه نزدیک به ۵۰ درصد گزارش شده، هرگونه دستاوردی در این زمینه را بی اثر می کند.

با این حال، به رغم مشکلات اقتصادی در ایران، رهبران آن چنین انتخاب کرده اند که منابع نقدی رو به کاهش خود را برای سلاح های متعارف -- از جمله موشک و خمپاره -- که در اختیار شبه نظامیان نیابتی در منطقه قرار می دهند، هزینه کنند.

جوان، مستأصل، بیکار

اکثر ایرانیانی که برای فروش اعضای بدنشان آگهی می دهند، سنشان را در آگهی‌ها اعلام می کنند و عموماً جوان (۱۹ ساله تا ۳۰ ساله) هستند.

در برخی از این آگهی ها مستقیماً به وضعیت اقتصادی در ایران اشاره شده است و نشان می دهد که آنها هیچ چاره ای جز فروش اعضای بدن خود نمی بینند.

روی یکی از این آگهی ها، که در نزدیکی بیمارستانی در تهران نصب شده، آمده است: «من ۱۹ ساله هستم و به دلیل فشار اقتصادی می خواهم یکی از کلیه هایم را بفروشم.»

روی دیوارهای شهر آگهی های دیگری با این مضمون‌ها دیده می شود: «مرد ۲۵ ساله یک کلیه فروشی دارد» و «کلیه برای فروش: مرد ۲۱ ساله سالم و ورزشکار.»

برخی از این آگاهی ها در شبکه های اجتماعی منتشر و بازنشر می شوند.

ویدا رضایی، روزنامه‌نگاری که مسائل اجتماعی داخل ایران را پوشش می‌دهد، می‌گوید: «به دلیل تقاضای بالا و عرضه پایین پیوند اعضا در ایران، این نیاز به تجارتی در بازار سیاه تبدیل شده است.»

رضایی می گوید که ارزش اعضای بدن متفاوت است؛ چرا که فروشندگان و خریداران قیمت های خودشان را تعیین می کنند. قیمت یک کلیه می تواند از ۱۵۰ میلیون ریال (۳۵۲۹ دلار) تا ۵۰۰ میلیون ریال (۱۱۷۶۴ دلار) باشد.

کبد و قرنیه به قیمت ۱۵۰ میلیون ریال و بالاتر به فروش می رسد.

در هفته های اخیر، تقاضای بالا برای اعضای بدن در ایران سبب شده است که برخی پناهجویان افغان، ارتش ایران را به برداشت اعضای بدن خود متهم کنند.

گزارش اخیر مرکز پژوهش‌های مجلس، نهادی که گزارش‌های مربوط به سیاست‌گذاری را در اختیار قانونگذاران ایران قرار می‌دهد، تصویر بزرگ‌تری را از این بحران اقتصادی که برخی از ایرانیان را وادار به فروش اعضای بدنشان کرده است، ارائه می‌کند.

در این گزارش آمده است که در ایران به طور متوسط ۶۰ درصد از افراد شاغل در «بخش غیررسمی» کار می کنند. این بدان معناست که آنها فاقد بیمه درمانی، مزایا، یا هر نوع مستمری بازنشستگی هستند.

بیکاری یکی دیگر از عوامل مهم است. بنا بر آمار رسمی، در تابستان ۱۳۹۹ شمار کارگران شاغل ۱.۲ میلیون نفر کمتر از بازه زمانی مشابه در سال ۱۳۹۸ بود.

هم‌زمان تورم فزاینده سبب بالا رفتن مخارج خانواده ها شده است. خانوارها در سراسر کشور در مهر ۱۴۰۰ برای اقلام ضروری ۴۱.۴ درصد بیش از مهر ماه ۱۳۹۹ هزینه کرده اند.

نه قانونی، نه غیرقانونی

به گزارش اقتصاد آنلاین، مهدی فیضی، اقتصاددان، می گوید که فروش اعضای بدن به صورت غیرقانونی در دیگر کشورهای سراسر جهان روی می دهد.

او می گوید: «تا جایی که من می دانم ایران تنها کشوری است که خرید و فروش کلیه در آن قانونی است.»

فیضی می گوید که در ایران مفهوم «قانونی» به معنای آن است که هیچ قانونی برای ممنوع کردن آن وجود ندارد. او می افزاید، از آنجا که اعضای بدن در فهرست کالاهای ممنوعه برای خرید و فروش قرار ندارند، فروش اعضای بدن «غیرقانونی تلقی نمی شود.»

ویدا رضایی، روزنامه نگار، می گوید که سازمان های غیردولتی و مؤسسه های نیکوکاری خصوصی و نیز برخی رسانه ها سال ها تلاش کرده اند فرهنگ اهدای عضو را گسترش دهند.

یک برنامه مؤثر برای اهدای عضو، ضمن افزایش دسترسی کلی به اعضای بدن، احتمال روی آوردن بیماران شدیداً نیازمند پیوند اعضا به بازار سیاه را کاهش می دهد.

او می گوید، اما دولت به جای آن، موانعی را برای فعالیت های سازمان های غیردولتی ایجاد کرده است.

رضایی گفت، در همین حال، سوء مدیریت اقتصادی و رژیمی که برنامه‌های توسعه‌طلبانه خارجی خود را بر رفاه کلی شهروندانش ارجح می‌داند -- و کشوری ثروتمندی مانند ایران را به کام فقر می کشاند -- برای نیازمندان چاره‌ای جز فروش اعضای بدنشان باقی نمی‌گذارد.