احتمال الهام گرفتن هسته های القاعده در یمن پس از تصرف افغانستان توسط طالبان

عدن -- تحلیلگران هشدار می دهند، اگرچه القاعده در شبه جزیره عربستان طی سال های اخیر به شدت ضعیف شده است، بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان می تواند هسته های پنهان غیرفعال در یمن را دوباره احیا کند.

عدنان حمید، تحلیلگر سیاسی یمنی، می گوید که از سال های دهه ۱۳۷۰، یعنی از زمانی که اسامه بن لادن و ملا محمد عمر گروه های خود را پایه گذاری کردند، رابطه میان القاعده در شبه جزیره عربستان و طالبان نیرومند بوده است.

القاعده در کمک به طالبان برای تصرف افغانستان در سال ۱۳۷۵ نقش بسیار مهمی را ایفا کرد و متعاقب آن سبب مداخله ایالات متحده در آن کشور در سال ۱۳۸۰ شد.

به رغم آن که طالبان به جامعه بین المللی تعهد دادند که روابطشان را با القاعده و دیگر گروه های تروریستی قطع خواهند کرد، در مرداد ماه و زمانی که طالبان دولت افغانستان را برکنار می کردند، جنگجویان القاعده در صفوف طالبان حضور داشتند.

حمید گفت: «ما نباید بیعت بن لادن با ملا عمر و سپس بیعتی که الظواهری» پس از مرگ بن لادن «انجام داد را فراموش کنیم.»

بن لادن اردیبهشت ۱۳۹۰ توسط نیروهای ویژه آمریکا در ایبت آباد پاکستان کشته شد. اندکی پس از مرگ او، ایمن الظواهری که مصری الاصل است، رهبری آن گروه را بر عهده گرفت.

حمید گفت، اگرچه القاعده در شبه جزیره عربستان در سال های بعد ضعیف تر شده اند، اما این تهدید همچنان پابرجاست.

وی گفت: «بقایای این گروه هنوز در قالب هسته های پنهان وجود دارند؛ هسته هایی که با توجه به جنگ هفت ساله در یمن و نیز به دست گرفتن حکومت توسط طالبان [در افغانستان] می تواند فعال شوند و تجدید گروه کنند.»‌

وی افزود که ادامه بی ثباتی می تواند سبب ایجاد انگیزه برای عناصر گروه، از جمله فرصت های آموزشی، شود.

بازگشت القاعده

وضاح الیمن عبدالقادر، تحلیلگر سیاسی یمنی، می گوید که نگرانی هایی نسبت به بازگشت القاعده به یمن وجود دارد. به گفته او، این نگرانی ها به ویژه به دلیل حضور رهبران عرب افغانستان -- جنگجویانی که عمدتاً با انگیزه های و الهام گیری مذهبی طی سال های دهه ۱۳۶۰ برای جنگ با شوروی به افغانستان سرازیر شدند -- و مدت ها پیش به کشورهای اصلی خود بازگشتند، افزایش می یابد.

وی گفت: «جامعه بین المللی باید این رهبران را زیر نظر قرار دهد.» وی افزود که حضور آنها، به ویژه با توجه به جنگ و بی ثباتی در یمن، «موضوعی نگران کننده و مستلزم هوشیاری و آمادگی است.»

او گفت که سفر، تحرکات، امور مالی، و روابط احتمالی آنها با ایران نیز باید زیر نظر باشد.

عبدالقادر نسبت به این که «القاعده بتواند بار دیگر -- این بار با شدت بیشتر -- فعالیت هایش را از سر بگیرد» ابراز نگرانی کرد.

وی گفت: «ما با مرحله تازه ای از مناقشه در منطقه رو به رو هستیم و این مستلزم اقدامات قاطع و مؤثر و تشکیل ائتلاف های تازه برای مبارزه با تروریسم است.»

او گفت که وعده های طالبان نسبت به انجام اقدامات سیاسی همچنان «الزام آور نیست.» وی افزود که آنها صرفاً «وعده های یک گروه افراطی با ایدئولو‌ژی های افراطی هستند.»

طالبان «الهام بخش جنبش های جهادی مسلحانه»

عبدالسلام محمد، مدیر مرکز پژوهش و مطالعات ابعاد، گفت، او باور ندارد که بازگشت طالبان به قدرت «پیامدهای مستقیمی را در رابطه با حمایت از القاعده» در یمن به همراه داشته باشد.

با این حال، او گفت که پیروزی طالبان «الهام بخش جنبش های جهادی مسلحانه، از جمله گروه های شیعه ای است که به نوعی احساس می کنند بی عدالتی شده است ... و این به ویژه درباره حوثی های مورد حمایت ایران [صدق می کند.]»

وی اظهار داشت، القاعده از حمایتی که بتواند آن را قادر سازد از بازگشت طالبان به قدرت بهره مند شود، برخوردار نیست. وی افزود: «فضا برای فعالیت آن گروه نامطلوب شده است و جامعه محلی نیز از آن استقبال نمی کند.»

محمد گفت که القاعده در یمن در نتیجه ضرباتی که قبلاً از سوی ارتش و نیز در جریان جنگ جاری با حوثی ها متحمل شده، به شدت ناتوان شده است.

وی گفت که این گروه همچنین به دلیل هدف قرار گرفتن رهبرانش در حملات هوایی آسیب دیده و درگیر جنگ تصفیه با رهبران «دولت اسلامی» (داعش) در استان البیضا بوده است. به گفته او، این رویدادها آن گروه را به شدت ضعیف کرده است.

محمود الطاهر، تحلیلگر مسائل سیاسی، می گوید که با این وجود، گروه های افراط گرا مانند القاعده از کشورهای بی ثبات مانند یمن، که بستر مناسبی را برای رشد آنها فراهم می آورند، سوءاستفاده می کنند.

وی با اشاره به نقش حوثی ها در طولانی کردن جنگ یمن گفت: «تا زمانی که یمن درگیر یک جنگ خونین است، امکان مبارزه با گروه های تروریستی وجود ندارد.»