هشدار کارشناسان: القاعده در پی تجدید قوا زیر پوشش طالبان

قاهره -- تحلیلگران هشدار می دهند، با توجه به روابط تاریخی میان القاعده و طالبان، این احتمال وجود دارد که القاعده بعد از تسلط طالبان تلاش کند تا دوباره در افغانستان به قدرت برسد.

در بیانیه ای که روز ۲۸ مرداد پس از به قدرت رسیدن طالبان در کابل منتشر شد، القاعده شبه جزیره عربستان به این گروه شادباش گفت و از «پیروزی و توانمندسازی» آن ستایش کرد.

در مقابل، طالبان از اظهارنظر درباره متحد دیرینه‌اش خودداری کرده و به جای آن سعی کرده است که این رابطه را پنهان نگه دارد تا از این طریق بتواند پذیرش بین المللی را جلب کرده و جهان را متقاعد کند که از جنبش های تروریستی جدا شده است.

یحیی محمدعلی، کارشناس نظامی مستقر در قاهره، گفت که روابط طالبان و القاعده عمیق است و گسستن آن دشوار خواهد بود.

وی گفت: «رابطه میان طالبان و بیشتر گروه های تندرو بر بنیان های محکمی استوار است که با گذشت زمان منقضی نمی شود.» وی یادآور شد که به طور ویژه القاعده در همه حال مورد حمایت طالبان بوده است.

پناهگاهی امن برای افراط‌ گرایان

علی گفت، بین ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۰، طالبان «پایگاه ها و مخفیگاه های متعددی را در مناطق مختلف افغانستان ایجاد کردند و اسامه بن لادن به مدت بیش از پنج سال در این کشور پناهنده شده بود.»

علی گفت: «اختلاف نظرهایی در مراحل مختلف به وجود آمد. اما از آنجا که این اختلاف نظرها تنها به مدیریت سیاسی آن مراحل مربوط می شد، هیچ گاه بر اصل رابطه و هماهنگی آنها [القاعده و طالبان] تأثیر نگذاشت.»

او گفت که به عنوان نشانه ای از استحکام این رابطه، ایمن الظواهری، رهبر القاعده، در سال ۱۳۹۵ با ملا هبت الله آخوندزاده، رهبر طالبان، بیعت کرد.

به همین دلیل، پس از آن که طالبان در افغانستان قدرت را در دست گرفت، القاعده و «امیران» گروه «دولت اسلامی» (داعش) پیام های تبریک پی در پی فرستاده و به آن گروه وعده بیعت دادند.

علی گفت، القاعده و دیگر گروه های افراطی پس از شکست در عراق، سوریه، و دیگر مناطقی که در آنها حضور داشتند، متلاشی و پراکنده شده اند.

به گفته او، با قدرت گرفتن طالبان، چنین گروه هایی «بدون تردید برای تغییر موقعیت، تجدید قوا، طرح ریزی، و سازماندهی صفوف خود ... زیر چتر جنبش طالبان، پناهگاهی امن در افغانستان» خواهند یافت.

او اظهار داشت: «این احتمال وجود دارد که موجی از حملات تروریستی به طور بالقوه در چند منطقه جهان اجرا شود.»

اکنون که گروه طالبان دولت تشکیل داده است، سازمان های اطلاعاتی بین المللی نسبت به مرحله بعدی حاکمیت طالبان ابراز نگرانی کرده اند. این امر نشان می دهد که آنها به طالبان و دور شدن آن از القاعده اعتماد ندارند.

بیعت امیران داعش

شیخ نبیل نعیم، یکی از بنیانگذاران جهاد اسلامی در مصر که از آن زمان از ایدئولوژی افراطی دست کشیده است، گفت که چارچوب القاعده و همه گروه هایی که از آن منشعب شده اند، در افغانستان شکل گرفته است.

وی گفت: «علیرغم تحولات سیاسی و تغییر دشمنان در طول چند دهه، ایده اصلی با محوریت ایجاد دولت اسلامی و اعمال قوانین شریعه هنوز وجود دارد.»

این گروه تفسیر خشنی از شریعت را ارائه کرده و مجموعه ای از مجازات های خشونت آمیز را برای کسانی که از قوانین آن پیروی نمی کنند، وضع کرده است.

نعیم گفت، اما اختلافات اعتقادی قابل توجهی میان داعش و طالبان پیرامون تفسیر آیات و روایات قرآنی وجود دارد که می تواند مانع احیای داعش در افغانستان در مقیاسی گسترده شود.

نعیم گفت: «با این که پیشتر داعش از القاعده جدا شده بود، این احتمال وجود دارد که عناصر داعش به دامان القاعده بازگردند تا بتوانند حضورشان در افغانستان را به هر شکل ممکن حفظ کند.»‌

وی خاطرنشان کرد که میان طالبان و شاخه خراسان داعش -- که از نظر ایدئولوژیکی به القاعده نزدیک است -- اختلافات عقیدتی جزئی وجود دارد.

او گفت: «بنابراین ممکن است در مرحله بعد نیز مجموعه ای از بیعت های امیران داعش در سراسر جهان را هم با طالبان و هم با داعش-خراسان شاهد باشیم.»

ایدئولوژی یکپارچه طالبان و القاعده

عبدالنبی بکار، تحلیلگر مسائل سیاسی مستقر در قاهره، گفت که در ماه های اخیر، ادامه یافتن روابط تاریخی میان طالبان و القاعده توسط شماری از گزارش های اطلاعاتی و رسانه ای غرب تأیید شده است.

او گفت که این دو گروه با یک ایدئولوژی واحد اداره می شوند و این خطر را ایجاد می کند که القاعده و دیگر گروه های افراطی مانند آن در پی گسترش و فعال سازی حضورشان در افغانستان باشند.

بکار گفت، اما ممکن است در حال حاضر ادامه این روابط به صورت آشکارا ظاهر نشود؛ چرا که طالبان در حال حاضر نیاز دارد تا «آرامش برقرار کرده و کشورهای جهان را متقاعد کند تا آن را به رسمیت بشناسند و با دولت آن تعامل کنند.»

او گفت که نیاز طالبان برای کسب مشروعیت در چشم جهانیان، «اقدامات القاعده [در افغانستان] را از نظر رسانه ها و سیستم های نظارتی مخفی نگه می دارد و احتمالاً در مراحل اولیه به کوه های افغانستان محدود می شود.»

وی گفت که منطقه خاصی که به ویژه باید تحت نظر قرار بگیرد، مناطق صعب العبور در نزدیکی مرز با پاکستان است.