پیشروی های طالبان در شرق افغانستان هم زمان با سرکوب در شین جیانگ توسط دولت پکن

پکن -- در حالی که پیشرفت های طالبان در افغانستان تهدید به بی ثباتی در منطقه و به ویژه در منطقه شین جیانگ چین محسوب می شود، پکن همسایگان غربی خود را از نزدیک زیر نظر دارد.

خشونت طالبان در هفته های اخیر، که شامل غارت و سوزاندن خانه های غیرنظامیان بود، به مرزهای سه همسایه آسیای میانه افغانستان -- یعنی تاجیکستان، ترکمنستان، و ازبکستان -- رسیده است. اکنون هر سه کشور در حال تقویت ارتش های خود هستند.

چین همچنین دارای یک مرز کوتاه ۷۶ کیلومتری با افغانستان است که ارتفاع زیادی دارد و فاقد جاده یا گذرگاه مرزی است.

اما این مرز مایه نگرانی است؛ چرا که در مجاورت شین جیانگ قرار دارد و پکن می ترسد که از افغانستان به عنوان محل استقرار جدایی طلبان اویغور این منطقه حساس استفاده شود.

پکن در سال های اخیر مجموعه ای از سیاست های سختگیرانه را اجرا کرده است. این اقدام با هدف تحت فشار قرار دادن و نظارت بر اکثریت مسلمانان شین جیانگ صورت گرفته است. این اقدامات شامل زندانی کردن بیش از یک میلیون اویغور و سایر مسلمانان ترک تبار در بیش از ۴۰۰ مرکز، از جمله اردوگاه های «آموزش سیاسی»، بازداشتگاه های موقت قبل از محاکمه، و زندان ها بوده است.

هم زمان میلیون ها تن دیگر تحت نظام خشن نظارت و سلطه زندگی می کنند.

گروه های حمایت از حقوق اویغورها و قانونگذاران ایالات متحده، بریتانیا، و سایر کشورها می گویند که سیاست های چین -- از جمله عقیم سازی اجباری -- نسل کشی محسوب می شود.

رژیم چین که ابتدا وجود این اردوگاه‌ ها را تکذیب کرده بود، اکنون می‌ گوید که این اردوگاه ‌ها «مراکز آموزش فنی و حرفه‌ ای» هستند که با هدف ریشه کنی تروریسم و بهبود فرصت‌ های شغلی ایجاد شده ‌اند.

برخی جنایات خاصی که مقامات چینی در شین جیانگ مرتکب شده اند به ویژه برای مسلمانان سراسر جهان و مطمئناً اسلام گرایان تندرو مانند طالبان بسیار آزاردهنده بوده است. این اقدامات شامل بازداشت خودسرانه بیش از هزار امام جماعت و شخصیت مذهبی در منطقه، تخریب حدود ۱۶ هزار مسجد، و تجاوز سازمان یافته به زنان مسلمان است.

«ذاتاً ناراحت کننده»

تحلیلگران می گویند، در صورتی که پس از خروج همه نیروهای ائتلاف ناتو بی ثباتی بر افغانستان حاکم شود، سرکوب چین علیه شین جیانگ می تواند تحت عنوان «امنیت ملی» شدت یابد.

چین نگران به وجود آمدن خلا قدرت، به ویژه در مرزهای خود، است و حفظ ثبات پس از دهه ها جنگ در افغانستان مهمترین موضوع برای پکن خواهد بود.

فن هونگدا، متخصص خاورمیانه در دانشگاه مطالعات بین المللی شانگهای، به خبرگزاری فرانسه گفت: «چین از آن نمی ترسد که چه کسی در افغانستان قدرت را در دست بگیرد، بلکه نگران خطر بی ثباتی مداوم است.»

چنین نگرانی هایی موجب شده است که چین به طور فزاینده موضعی نظامی را در سراسر جهان اتخاذ کند، و این امر کشورهای همسایه را نگران کرده است.

رهبران آتئیست حزب کمونیست چین در پکن و طالبان بنیادگرا از لحاظ ایدئولوژیک کمترین نقاط اشتراک را دارند. اما تحلیلگران می گویند که عمل گرایی مشترک آنها ممکن است موجب شود که منافع شخصیشان بر اختلاف نظرهای حساس میان آنها فائق آید.

اندرو اسمال، نویسنده کتاب «محور چین-پاکستان»، می گوید: «چین می تواند با طالبان کنار بیاید ... اما آنها همچنان دستورکار و انگیزه های مذهبی طالبان را ذاتاً ناراحت کننده می دانند.»

«آنها هرگز مطمئن نبوده اند که طالبان واقعاً چقدر مایل و یا قادر به اجرای توافق در مورد موضوعاتی مانند پناه دادن به پیکارجویان اویغور هستند.»

روابط طالبان با پیکارجویان اویغور به بیش از دو دهه قبل برمی گردد.

چین به ویژه نگران روابط طالبان با «جنبش اسلامی ترکستان شرقی» و جانشین آن، یعنی «حزب اسلامی ترکستان» است.

پکن تاکنون از حضور «جنبش اسلامی ترکستان شرقی» و «حزب اسلامی ترکستان» برای توجیه اقدام خود در سرکوب در منطقه شین جیانگ استفاده کرده است. اگرچه از سال ۱۳۹۶ تاکنون هیچ رویداد تروریستی قابل توجهی در این منطقه گزارش نشده است.

با این حال به نظر می رسد که اقدامات امنیتی «دارای فرمول مشابه» پکن در شین جیانگ، همه اویغورها و دیگر مسلمانان ترک تبار را به عنوان تهدیدهای امنیتی بالقوه تلقی کند.

همزمان طالبان نسبت به بدرفتاری چین با مسلمانان آشکارا بی طرف مانده است. به نظر می رسد که آنها یا واقعا نسبت به شواهد غیرقابل انکار جنایات چین در شین جیانگ بی اطلاع هستند و یا عامدانه خود را به بی اطلاعی می زنند.

سهیل شاهین، سخنگوی طالبان، در مصاحبه ای با وال استریت ژورنال که روز ۱۷ تیر ماه منتشر شد، گفت که طالبان به وضعیت اویغورها در شین جیانگ اهمیت می دهند و تلاش خواهند کرد که از طریق گفتگوی سیاسی با پکن به همکیشان مسلمان خود کمک کنند.

وی گفت: «ما از جزئیات اطلاع نداریم. اما اگر به جزئیات دسترسی داشته باشیم نگرانی خود را نشان خواهیم داد. اگر مشکلی با مسلمانان [در چین] وجود داشته باشد، مطمئناً ما با دولت چین صحبت خواهیم کرد.»

احتمالاً این مبهم گویی عمومی طالبان با امیدهای این گروه به حمایت سیاسی و مالی پکن گره خورده است.

شاهین در مصاحبه ای جداگانه با خبرگزاری فرانسه گفت: «ما از هر کشوری بخواهد معادن ما را کشف کند استقبال می کنیم. ما فرصت های خوبی را برای سرمایه گذاری فراهم خواهیم کرد.»

اقدام علیه چین

در حالی است که ایالات متحده به خاطر جنایات ضد بشری در برابر پکن ایستاده است، طالبان لحن نسبتاً ملایمی دارد.

چهارشنبه گذشته (۲۳ تیر) سنای آمریکا طرح قانونی «پیشگیری از کار اجباری اویغور» را تصویب کرد. در صورت امضاء شدن این طرح به قانون، محصولات وارداتی از شین جیانگ ممنوع خواهد شد.

سناتور مارکو روبیو در بیانیه ای اظهار داشت: «پیام به پکن و هر شرکت بین المللی دیگری که از کار اجباری در شین جیانگ سود می برد، واضح است: دیگر بس است.»

«ما چشمان خود را بر روی جنایات مستمر حزب کمونیست چین علیه بشریت نخواهیم بست و اجازه نخواهیم داد که شرکت ها از این سوء استفاده های هولناک سود کسب کنند.»

ایالات متحده قبلاً در مورد شین جیانگ علیه چین اقدام کرده است. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده، روز ۱۵ تیر در واشنگتن با نجات یافتگان از اردوگاه های داخلی چین گفتگو کرد.

دولت ایالات متحده روز ۱۸ تیر تحریم هایی را علیه ۱۴ شرکت مستقر در چین که در سیاست چین در برابر اویغورها و سایر اقلیت های قومی در منطقه شین جیانگ دست داشتند، اعمال کرد.

واشنگتن همچنین اخیراً واردات مواد اولیه مربوط به صفحه های (پنل های) خورشیدی از یک شرکت چینی را ممنوع و بر چهار شرکت دیگر، به اتهام استفاده از کار اجباری در منطقه، محدودیت های تجاری اعمال کرد.

قانونگذاران اتحادیه اروپا روز ۱۷ تیر ماه از نهادها و کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواستند که از شرکت در بازی های المپیک زمستانی ۲۰۲۲ پکن صرف نظر کنند، مگر آن که چین «بهبود قابل تأییدی در وضعیت حقوق بشر در هنگ کنگ، منطقه اویغورنشین شین جیانگ، تبت، مغولستان داخلی، و سایر نقاط چین نشان دهد.»

روز ۳۱ تیر ماه، بیش از ۴۰ کشور در شورای حقوق بشر سازمان ملل پیرامون اقدامات چین در شین جیانگ «ابراز نگرانی شدید» کردند.

در این بیانیه به گزارش های مربوط به شکنجه یا برخورد یا مجازات بیرحمانه، غیرانسانی، و تحقیرآمیز، عقیم سازی اجباری، خشونت جنسی و جنسیتی، و جدایی اجباری کودکان از والدینشان اشاره شده است.