ویروس کرونا: بحرانی دیگر برای پناهندگان سوری در اردن

تعطیلی‌های اعمال شده در نتیجه همه‌گیری ویروس کرونای نوپدید (عامل بیماری کووید-۱۹) در اردن، از جمله در اردوگاه پناهندگان الزعتری، جایی که حدود ۸۰ هزار پناهنده سوری در آن پناه گرفته‌اند، رو به کاهش است.

اما اوضاع در یکی دیگر از اردوگاه‌های پناهندگان در اردن، یعنی اردوگاه الركبان، با بازگشت به وضعیت عادی فاصله بسیار زیادی دارد.

برای جمعیتی که از درگیری فرار کرده‌اند، تعطیلی‌های اجرا شده بر اثر ویروس کرونا چالشی دیگر است. پناهندگان سوری در اردن که تعداد زیادی از آنها در مکان‌های بسته و بدون امکانات بهداشتی اولیه زندگی می‌کنند، خود را با دشواری تازه‌‌ای که برایش آماده نبودند، مواجه می‌بینند.

انتظار می‌رود که در صورت فقدان کمک‌های بین‌المللی، این بیماری همه‌گیر اثرات بلندمدتی بر پناهندگان بگذارد.

نگرانی از افزایش فقر و بیکاری

دومینیک بارش، کمیسر عالی سازمان ملل در امور پناهندگان در اردن، در تاریخ ۲۱ ژوئن به مناسبت روز جهانی پناهندگان، گفت: «پناهندگان در سراسر اردن در نتیجه بحران ویروس کرونا به طور فزاینده‌ای در فقر زندگی می‌کنند.»

«پیش از بروز این همه‌گیری، ۷۹ درصد از پناهندگان اردن زیر خطر فقر زندگی می‌کردند؛ اما بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد که این میزان اکنون افزایش یافته است.»

کارشناسان بهداشت و درمان و سازمان‌های بشردوستانه در مورد احتمال رسیدن این همه‌گیری به اردوگاه‌های پناهندگان -- جایی که ساکنان آن در حال حاضر نیز در شرایط نامساعد بهداشتی زندگی می‌کنند -- ابراز نگرانی کرده‌اند. این مسئولیت سنگینی برای اردن است؛ چرا که آن کشور میزبان بیش از ۱.۳ میلیون پناهنده سوری است.

بارش گفت که تنها ۳۵ درصد از پناهندگان اردن می‌گویند که پس از برداشته شدن کامل محدودیت‌ها، شغلی خواهند داشت و می‌توانند سر کارشان برگردند.

وسام الربضی، وزیر برنامه‌ریزی و همکاری‌های بین‌المللی اردن، گفت که کشور وی برای مقابله با چالش مداوم میزبانی صدها هزار پناهجوی سوری تا سال ۲۰۲۲ به دنبال دریافت ۶.۶ میلیارد دلار از اهداکنندگان بین‌المللی است.

الرکبان: دورافتاده، متروک، و بدون پزشک

هزاران نفر در اردوگاه بیابانی الرکبان، واقع در منطقه‌ای غیرمسکونی در نزدیکی پایگاه نظامی التنف در مرز جنوبی سوریه با اردن، در شرایط اسفناک زندگی می‌کنند.

شکری شهاب، سرپرستار درمانگاه «پالمیرا» در این اردوگاه، به المشارق گفت که ماه‌های اخیر یک چالش سخت بوده است که این درمانگاه برای رویارویی آن آمادگی نداشت.

بنا بر گفته شهاب، این تعطیلی‌ها به خودی خود برای ۱۲۷۰۰ پناهجوی سوری ساکن این اردوگاه چیز جدیدی نبود. «اکنون یک سال است که ما در محاصره زندگی می‌کنیم. اما با توجه به فقدان یک کلینیک مجهز در این نزدیکی، مدیریت موارد بحرانی که نیاز به توجه فوری دارد یک چالش واقعی است.»‌

حتی یونیسف نیز در اقدامی احتیاطی در تاریخ ۱۸ مارس مرکز پزشکی خود را تعطیل کرد. این مرکز در فاصله پنج کیلومتری اردوگاه قرار داشت و تنها مرکز پزشکی مجهزی بود که به اردوگاه خدمات‌رسانی می‌کرد.

شهاب گفت: «ما کمک‌های بشردوستانه نمی‌خواهیم، تنها چیزی که ما می‌خواهیم کمک‌های پزشکی است تا جان مردم را نجات دهیم.»

شهاب، ضمن نام بردن از کمبود مواد غذایی، آب، و مراقبت‌های پزشکی، به کمبود ماسک، دستکش، مواد ضدعفونی‌کننده، و تب‌سنج‌های دیجیتالی در زمان اوج همه‌گیری نیز اشاره کرد.

او گفت: «ما پرستارانی هستیم که کار پزشکان و جراحان را انجام می‌دهیم.»

الرکبان همچنان اردوگاه فراموش‌شده پناهجویان سوری است که مردم در آن بی‌صدا زندگی می‌کنند و می‌میرند. وی افزود: «پشت این دو کوه که ما در آن گیر افتاده‌ایم، خانه‌ای گرم وجود دارد که پر از موادغذایی و نوشیدنی است. متأسفانه، ما نمی‌توانیم به آن برسیم.»

الزعتری: چالش‌های مشابه، شرایط بهتر

الزعتری، بزرگترین اردوگاه جهان برای پناهندگان سوری، با اختلافی فاحش در مقایسه با اردوگاه الرکبان، داستان‌های موفقیت و بقای زیادی را در دل خود جای داده است.

این روزها اما، خیابان‌ها و مغازه‌های پر جنب‌وجوش آن به دلیل این همه‌گیری خالی از سکنه است و ساکنانش در آرزوی تعامل‌های اجتماعی که قبلاً داشته‌اند، هستند.

باسل الشهمه ۲۳ ساله، یکی از ساکنان این اردوگاه، گفت: «هیچکس اجازه ورود به این اردوگاه یا خروج از آن را ندارد. ما مرتب می‌پرسیم که چرا در اردوگاه‌مان محبوس شده‌ایم، اما هیچ پاسخی به ما داده نمی‌شود. بسیاری از ما باید این جا را ترک کنیم و سر کارمان برویم.»

الشهمه گفت که مبلغ ۲۰ دینار اردن (۲۸ دلار) که کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان به هر یک از پناهندگان اختصاص داده، کفاف مخارج را نمی‌دهد. او نیز مانند بسیاری دیگر از پناهندگان به صورت غیرقانونی از اردوگاه خارج می‌شود تا در مزارع نزدیک به محل کار کرده و در ازای دریافت یک دینار در ساعت به برداشت محصول گلابی، هندوانه، و گوجه فرنگی بپردازد.

او به المشارق گفت: «[اما] اگر ما دستگیر شویم، باید دو برابر مبلغی که درآورده‌ایم را [به عنوان جریمه] بپردازیم.»

همه‌گیری ویروس کرونا موجب شده است که زادالخیر الزوبی، یکی دیگر از پناهندگان الزعتری، قدر زندگی سابق خود در این اردوگاه را بیشتر بداند.

الزوبی که دانش‌آموز سال آخر دبیرستان است، به المشارق گفت: «زندگی متوقف شده است. من قبلا سرم با تحصیل و کار بسیار شلوغ بود و با دوستانم وقت می‌گذراندم. زندگی اجتماعی بخشی از این اردوگاه است و آن چیزی است که ما را به هم متصل می‌کند.»

الزوبی می گوید فروشگاه‌های این اردوگاه از ساعت ۶ صبح تا نیمه شب باز هستند،‌ اما این مدت کافی نیست.

او گفت: «مردم فقط نیازهای اولیه‌شان را تهیه می‌کنند و دیگر مثل سابق بیرون نمی‌روند. ماه‌ها طول خواهد کشید تا وضعیت به حال عادی بازگردد و بدهکاری‌هایی که در دوران همه‌گیری بالا آورده‌ایم، پرداخت شود.»