تقلای رژیم ایران برای اعمال حجاب اجباری هم‌زمان با افزایش بی‌حجابی زنان

نیروهای امنیتی ایران روز سه شنبه (۵ اردیبهشت) اعلام کردند که یک مرکز خرید و چندین کسب‌وکار را در سراسر کشور پلمب کرده‌اند. این کسب‌وکارها به زنانی که از مقررات حکومتی حجاب اجباری پیروی نمی‌کنند، اجازهٔ ورود، خرید، یا غذا خوردن داده بودند.

زنان ایرانی در مقیاسی بی‌سابقه خشم‌ خود را علیه رژیم به‌دلیل اعمال مقررات حجاب اجباری ابراز می‌کنند. این مقررات از زمان پایه‌گذاری جمهوری اسلامی برقرار بوده است.

اعتراضات اخیر، که بزرگترین و گسترده‌ترین اعتراضات ایران از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ تاکنون بوده است در ماه‌های گذشته فروکش کرده است. با این حال، این اعتراضات تأثیر قوی و پایداری بر مقررات پوشش اجباری زنان گذاشته است.

این اعتراضات به رهبری زنان و با تمرکز بر آزادی‌های شخصی آنها، از شهریورماه گذشته با کشته‌شدن مهسا امینی ۲۲ ساله در بازداشت «پلیس امنیت اخلاقی» با اتهام ادعایی نداشتن «حجاب مناسب» شعله‌ور شد.

هزاران زن در سراسر کشور در خیزشی که ماه‌هاست برپا شده شرکت کردند. زنان در اقدامی اعتراض‌آمیز، روسری‌هایشان را برداشتند، گیسوان‌شان را بریدند، و تصاویر و ویدیوهای آن را در شبکه‌های اجتماعی منتشر کردند.

سلبریتی‌ها نیز بدون روسری در انظار مردم، از جمله مراسم عمومی، حضور پیدا کرده‌اند.

برخی از آنها علناً مورد انتقاد قرار گرفته و به از دست دادن معیشت‌شان تهدید شده‌اند،‌ اما دستگیر نشده‌اند و همین امر سبب شده است که بسیاری از شهروندان عادی جرأت پیدا کنند و همین رویه را در پیش بگیرند.

برخی می‌گویند که حجاب اجباری برای زنان تاکتیک اصلی جمهوری اسلامی برای سرکوب و محدود کردن حضور آنها در جامعه بوده است.

مقاومت زنان

نسل جوان‌تر زنان ایرانی که حتی در زمان انقلاب اسلامی به دنیا نیامده بودند، ثابت کرده‌اند که از مادران خود شجاع‌تر و جسورتر هستند.

آنها از مقررات حجاب اجباری که در زمان ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری به‌شدت تندرو، تشدید شده است، پیروی نکرده‌اند.

از زمان آغاز تظاهرات تاکنون، ویدئوهایی از زنان منتشر شده است که نشان می‌دهد در برابر دستور جلو کشیدن روسری‌شان مقاومت می‌کنند یا زمانی که زنان پلیس آنها را برای «صحبت کردن» به درون خودورهای ون هُل می‌دهند، فریاد می‌زنند و مقاومت می‌کنند.

پلیس امنیت اخلاقی رژیم تلاش کرد پوشش زنان را «اصلاح» کند و مقررات حکومتی نوع پوشش اعمال کند، اما در این تلاش ناکام بود و این روزها از تقلا برای تغییر نوع پوشش زنان دست کشیده است.

چند زن به المشارق گفتند که ماه‌هاست که از دستورات رژیم سرپیچی می‌کنند و دیگر موهای‌شان را هنگام خروج از خانه نمی‌پوشانند.

یک پرستار ۴۵ ساله می‌گوید، عادت کرده است بدون پوشاندن موهایش از خانه بیرون برود، تا جایی که اکنون حتی فراموش کرده است که روسری خود «برای زمان مبادا» در کیف دستی‌اش حمل کند.

اکثر نهادهای خصوصی مقررات پوشش اجباری موی سر زنان را اعمال نمی‌کنند.

یک حسابدار ۳۳ ساله که دیگر موهایش را در ملاء عام نمی‌پوشاند، می‌گوید، احساس «آزادی» می‌کند. او می‌افزاید که «حتی این روزها وقتی زنی را با روسری می‌بینم، تعجب می‌کنم.»

او به المشارق گفت: «محدود کردن زنان یکی از ارکان رژیم است و پیروزی ما آن رکن را متزلزل کرده است.»

رژیم در تنگنا

بالا بودن تعداد زنانی که دیگر حاضر نیستند موهای‌شان را بپوشانند، رژیم را در تنگنا قرار داده است و مقامات رژیم همگی اعتراف کرده‌اند که در بن‌بست هستند.

بسیاری تأکید می‌کنند که پوشش سر بخشی از «قانون کشور»‌ است و نمی‌توان آن را نادیده گرفت، اما قدرت‌نمایی در این رابطه در خیابان‌های کشور دیده نمی‌شود.

هرساله با آغاز فصل گرماپلیس موسوم به «امنیت اخلاقی» رژیم، زنان را برای نوع پوشش و «رعایت مقررات» تحت فشار قرار می‌دهد. امسال نیز شایعاتی شنیده می‌شود که گرمتر شدن هوا می‌تواند به‌معنای اجرای سخت‌گیرانه‌تر این مقررات باشد.

یک دستیار دندان‌پزشک ۲۶ ساله می‌گوید که از این شایعات ترسی ندارد.

او به المشارق گفت: «رژیم می‌خواهد ما بترسیم. ما ماه‌هاست که تسلیم نشده‌ایم؛ و حالا هم قرار نیست [تسلیم شدن] را شروع کنیم.»

علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در چند سخنرانی از زمان آغاز اعتراض‌ها تأکید کرده است که موضوع حجاب غیرقابل مذاکره است، اما برخلاف پیش‌بینی بسیاری از ناظران لحن او چندان شدید نبود.

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، روز ۳۰ فروردین گفت که مقامات «باید طرحی» برای مبارزه با سرپیچی از مقررات ارائه دهند.

«بدون حجاب خدماتی در کار نیست»

حکومت ایران پس از تلاش‌های ناموفق پیاپی برای مقابله با آنچه که سرکشی و قانون‌گریزی زنان توصیف می‌کند، به تهدید متوسل شده است.

نیروهای انتظامی تکیه‌گاه اصلی جمهوری اسلامی برای سرکوب شهروندان بوده است. فرماندهی این نیروها عموماً با افسران سابق یا کنونی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یا بسیج وابسته به سپاه است.

سرلشکر احمدرضا رادان، از مقامات سابق بسیج، در دوران تصدی فرماندهی انتظامی تهران به‌دلیل اعمال حجاب اجباری زنان و صدور دستور منع استفاده از کراوات برای مردان پزشک، که در بیمارستان‌های ایران رایج است، آماج انتقاد قرار گرفت.

رادان در سال ۱۳۹۳ از سمت خود برکنار شد. اما خامنه‌ای در دی‌ماه گذشته، حسین اشتری، فرمانده وقت نیروی انتظامی، را برکنار و رادان را جایگزین او کرد. بسیاری این اقدام خامنه‌ای را تلاشی مذبوحانه برای بازگرداندن حکم تلقی می‌کنند.

تاکنون بخش عمده‌ای از کار رادان به صدور دستور تعطیلی کسب‌و‌کارهایی که از این قانون تبعیت نمی‌کنند، اختصاص داشته است.

نیروی انتظامی در روز ۵ اردیبهشت خبر تعطیلی چندین کسب‌وکار و یک مرکز خرید بزرگ در تهران را اعلام کرد. در میان این کسب‌وکارها فروشگاه‌های متعلق به افراد سرشناس نیز وجود دارند.

شجاعت زنان

زن ۷۴ ساله‌ای که به‌گفتهٔ خودش در سال ۱۳۵۷ در قیام علیه نظام پادشاهی ایران شرکت کرده بود و اکنون از کار خود پشیمان است، می‌گوید از دیدن زنان جوانی که شجاعانه روسری برمی‌دارند، دلگرم شده است.

او به المشارق گفت: «راستش، وقتی روسری بر سر دارم تقریباً احساس شرم می‌کنم.»

نیروی انتظامی طی چند ماه گذشته بارها اعلام کرده است که عدم رعایت مقررات حجاب به‌معنای ایجاد اختلال در «خدمات‌رسانی» در ادارات دولتی و اماکن عمومی مانند مترو است.

اما مسعود درستی، مدیرعامل متروی تهران، روز ۲۰ فروردین گفت که هیچ اطلاعیه یا یادداشتی در مورد پوشش سر زنان یا عدم اجازهٔ ورود افراد فاقد «پوشش مناسب» به مترو دریافت نکرده است.

بسیاری می‌گویند که زنان ممکن است در ادارات دولتی از قوانین مروبوط به نوع پوشش پیروی کنند، اما به‌محض خروج از آن مکان، حجاب‌شان را برمی‌دارند.

یک طراح مد ۵۳ ساله در این‌باره می‌گوید: «شاید مجبور باشیم دوباره روسری بگذاریم، اما این روسری فقط برای دقایقی کوتاه و زمانی که ملزم باشیم خواهد بود.»‌

او به المشارق گفت: «این ممکن است یک پیروزی کوچک باشد، اما خروج از خانه بدون روسری هر روز من را خوشحال می‌کند. ما حالا دیگر به عقب بازنخواهیم گشت.»‌