ارائهٔ کمک به پسران نوجوان جنگجویان خارجی داعش در مرکز بازپروری سوریه

قامشلی - کودکان جنگجویان خارجی «دولت اسلامی عراق و شام» (داعش) در زمین خاکی مرکزی واقع در شمال شرقی سوریه فوتبال بازی می‌کنند؛ مرکزی که مقامات کرد امیدوارند به بازپروری خردسالانی که با ایدئولوژی افراط‌گرایانه تربیت شده‌اند، کمک کند.

بیش از ٥۰ پسر ١١ تا ١٧ ساله در مرکز بازپروری شدیداً حفاظت‌شدهٔ اورکش در نزدیکی شهر قامشلی واقع در استان الحسکه زندگی می‌کنند.

این مرکز که شش ماه پیش افتتاح شد، اولین مکانی است که هدفش بازپروری پسران خارجی در منطقهٔ شمال‌شرق سوریه تحت کنترل کردها است. زندان‌ها و اردوگاه‌های این منطقه پر از هزاران تن از بستگان داعش است که اهل بیش از ٦۰ کشور جهان هستند.

در سال ١٣٩۶ نیز مرکز دیگری درهای خود را به‌روی نوجوانان افراطی سابق گشود تا آنها را بازپروری کند.

خالد رمو، رئیس مشترک دفتر دادگستری و امور اصلاحات حکومت کردها، گفت موفقیت این مراکز برای «نجات‌ منطقه از دست ظهور نسل تازه‌ای از افراط‌گرایان» بسیار مهم است.

در یکی از اتاق‌ها پسرانی که لباس‌های ورزشی پوشیده بودند فوتبال‌دستی بازی می‌کردند، برخی دیگر نیز در زیر نور آفتاب فوتبال بازی می‌کردند و به زبان عربی دست‌وپا شکسته با یکدیگر حرف می‌زدند.

هنگامی که این نوجوانان ١٨ ساله شوند به برنامهٔ بازپروری جدیدی نیاز خواهند داشت، یا شاید کشورهای زادگاهشان آنها را بپذیرد.

رمو گفت: «ما نمی‌خواهیم بچه‌ها به‌طور دائم در این مراکز بمانند، اما روند اقدامات دیپلماتیک کند است و بسیاری از کودکان به بازپروری نیاز دارند.»

از زمانی که نیروهای سوریهٔ دموکراتیک (قسد) در سال ١٣٩۸ با حمایت ائتلاف بین‌المللی، داعش را از آخرین پایگاه خود در سوریه بیرون راندند، ده‌ها هزار تن در اردوگاه‌های تحت کنترل کردها در بازداشت به‌سر می‌برند.

در بین بازداشت‌شدگان اردوگاه‌های الهول و روج در الحسکه خارجی‌های زیادی به‌چشم می‌خورند و تنها در الهول ١۰،۰۰۰ خارجی حضور دارند.

رمو گفت اگرچه دختران نیز در این اردوگاه‌ها زندگی می‌کنند، اما این مرکز بازپروری تمرکز خود را به پسران معطوف کرده است، زیرا آنها اهداف اصلی جذب‌کنندگان بالقوهٔ داعش محسوب می‌شوند.

در اردیبهشت‌ماه، ایالات متحده شبکه‌ای از تسهیلگران مالی را که به داعش در جذب کودکان از اردوگاه‌های آوارگان در سوریه کمک می‌کرد، تحریم کرد .

جلسات درمان

مقامات کرد بارها از کشورها خواسته‌اند شهروندانشان را به کشورهای خود بازگردانند، اما دولت‌های خارجی به‌دلیل ترس از تهدیدات امنیتی و واکنش‌های سیاسی داخلی، تنها به‌صورت قطره‌چکانی اجازهٔ چنین کاری را داده‌اند.

به‌گفتهٔ مقامات، پسران حاضر در مرکز بازپروری از اردوگاه‌های الهول و روج و همچنین از زندان غویران به اینجا منتقل شدند. در اوایل سال گذشته پس از یورش عناصر داعش به این زندان، صدها تن کشته شدند.

برخی از این نوجوانان با سرهای تراشیده یا کلاه بافتنی در کلاس‌های عربی و انگلیسی شرکت می‌کنند، ریاضیات می‌آموزند، نقاشی می‌کنند و حتی موسیقی یاد می‌گیرند. یکی از آنها غروب خورشید را با مدادهای رنگی نارنجی و صورتی به‌تصویر کشیده بود.

این مرکز دارای خوابگاه، مکان‌های تفریحی و سالن غذاخوری است و پسران می‌توانند شطرنج بازی کنند یا فیلم‌های مستند و کارتون تماشا کنند.

آراس درویش، سرپرست این پروژه، گفت هدف این مرکز آماده کردن پسران برای «ادغام شدن در جوامع خود در آینده» است.

درویش گفت: «هدف ما ارائه حمایت‌های روانی اجتماعی و آموزشی است» و اضافه کرد این مرکز جلسات درمانی فردی و گروهی ارائه می‌دهد.

به‌گفتهٔ او پسران هم تشویق می‌شوند تا برای بیان احساسات خود و کنار آمدن با خاطراتشان نقاشی بکشند. او به اتاقی تزئین‌شده با آثار هنری اشاره کرد که در آن درخت، خودرو و خانه به‌تصویر کشیده شده بود.

سازمان نجات کودکان در آذرماه هشدار داد که در اردوگاه‌های بازداشتی پرازدحام واقع در شمال‌شرق سوریه، حدود ٧۰۰۰ کودک جنگجویان خارجی مظنون «در شرایطی اسفبار گرفتار شده‌اند و هر روز در معرض خطر قرار می‌گیرند».

الهول از نظر خشونت‌‌بار بودن شهره است و حتی کودکان، نگهبانان و کارکنان فعالیت‌های بشردوستانه نیز هدف کشتار و حملات قرار می‌گیرند.

کندی روند

روز شنبه، فرماندهی ستاد ایالات متحده (سنتکام) در بیانیه‌ای اعلام کرد کودکان در الهول «هر روز در خطر تلقین خشونت هستند» و افزود نوجوانان دارای والدین خارجی «تمایل خود را برای بازگشت به کشورهای زادگاهشان ابراز کردند».

آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد، در اوایل ماه جاری خواستار بازگرداندن سریع خارجی‌ها به کشورهایشان از الهول شد.

به‌گفتهٔ ریم الحسن، ٢٨ ساله، که مشاور مرکز اورکش است این برنامه مؤثر است، اما روند کندی دارد.

او گفت: «ما می‌توانیم تفاوت‌های فراوانی را در بچه‌ها نسبت به زمانی که برای اولین بار به این مرکز آمدند، مشاهده کنیم.»

وی گفت: «در ابتدا، برخی از آنها از شرکت در کلاس‌هایی که معلم زن داشتند خودداری می‌کردند»، زیرا گروه افراطی یادشده در دوره‌ای که مناطقی در سوریه و عراق را تحت کنترل خود داشت، تفکیک جنسیتی را به‌شکلی سختگیرانه اعمال کرده بود.

«اما حالا وضعیت بهتر است، ما شاهد بهبود تدریجی، هرچند کند، هستیم.»