نزدیکی مسکو به موریتانی به‌عنوان بخشی از جذابیت تهاجمی آفریقا

نواکشوت، موریتانی -- سفر سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجهٔ روسیه، به موریتانی در اوایل ماه جاری میلادی به‌عنوان تلاشی برای تقویت روابط اقتصادی و سیاسی میان دو کشور به‌شدت تبلیغ شد.

اما ناظران می‌گویند که هدف کمتر آشکار شدهٔ این سفر پشتیبانی از تهاجم دیپلماتیک روسیه در غرب آفریقا و به‌ویژه در منطقهٔ ساحل است.

قرینی آمینو، روزنامه‌نگار اهل موریتانی، گفت: «امنیت پایدار موریتانی و نقش محوری آن در رهبری کشورهای منطقهٔ ساحل، اهمیت ژئواستراتژیکی آن و چشم‌اندازهای اقتصادی نویدبخش آن به‌عنوان یک صادرکنندهٔ گاز طبیعی، عواملی هستند که روسیه نمی‌تواند آنها را نادیده بگیرد.»

او در ادامه توضیح داد که روسیه به‌شدت در تلاش برای یافتن جای پایی در منطقه است.

لاوروف پس از پایان سفر خود به موریتانی در روز ۱۹ بهمن راهی سودان شد.

لاوروف قبل از دیدار از موریتانی هم در مالی توقف کرده بود. روسیه به یکی از شرکای اصلی نظامیان حاکم بر مالی تبدیل شده است.

او در کشور مالی ضمن دادن وعدهٔ کمک به کشورهای منطقهٔ ساحل و خلیج گینه در زمینهٔ مبارزه با تروریسم، به افزایش مشارکت در این قاره اشاره کرد.

موریتانی در منطقه‌ای میان مغرب و جنوب صحرای آفریقا قرار دارد.

موریتانی از سال ۱۳۹۰ تاکنون شاهد حملهٔ افراط‌گرایان نبوده است، اما اسلام‌گرایی افراطی در کشورهای همسایه‌اش یعنی مالی، بورکینافاسو، و نیجر در شرق آن گسترش یافته است و اکنون خطر گسترش آن به جنوب تا خلیج گینه هم وجود دارد.

بی‌ثباتی فزایندهٔ منطقۀ ساحل که به حضور مزدوران گروه واگنر روسیه نسبت داده می‌شود، باعث بروز نگرانی‌های جدی در موریتانی شده است.

مزدوران گروه واگنر در آذرماه گذشته به یک بازار هفتگی در روستای کیتا در مالی، واقع در نزدیکی مرز موریتانی، یورش بردند. این حادثه نگرانی‌ها از گسترش درگیری‌ها را افزایش داد.

تداوم درگیری‌ها میان گروه‌های افراطی رقیب در مالی و جنگ اطلاعاتی میان آنها و گروه واگنر باعث بروز ناامنی، افزایش تنش‌ها، و آوارگی غیرنظامیان شده است.

دستورکار امنیتی و نظامی

به‌گفتهٔ آمینو، لاوروف در نواکشوت به‌صراحت دربارهٔ ابعاد امنیتی و نظامی سفر خود صحبت نکرد. او اشاره‌ای هم به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) و کشورهای غربی نداشت.

در جریان دیدار او با محمد ولد غزوانی، رئیس‌جمهوری موریتانی، دو طرف دربارهٔ روابط روسیه و موریتانی و بحران‌های امنیتی در منطقهٔ ساحل، به‌ویژه قاچاق و فعالیت‌های تروریستی، گفت‌وگو کردند.

بشیر ولد بابانا، تحلیلگر سیاسی، می‌گوید که لاوروف از غزوانی دعوت کرد که در دومین نشست سران و مجمع اقتصادی روسیه-آفریقا که قرار است اوایل مرداد آینده در سن پترزبورگ برگزار شود، شرکت کند.

همچنین، دو طرف پیرامون راه‌های تقویت همکاری در بخش شیلات و نیز در زمینهٔ زیرساخت‌ها، تولید کالا در خاک موریتانی، و استخراج منابع طبیعی گفت‌وگو کردند.

به‌گفتهٔ ولد بابانا، لاوروف گفت که به‌شرط لغو تحریم‌های غرب بر صادرات روسیه، موریتانی می‌تواند از روسیه سوخت‌های هیدروکربنی، فرآورده‌های کشاورزی، و غلات دریافت کند.

امینو افزود، با این حال، اظهارات بعدی لاوروف در سفرش به سودان اهداف امنیتی و نظامی پنهان او از سفر به این قاره را «به وضوح» آشکار کرد.

وزیر امور خارجهٔ روسیه در خارطوم گفت که توافق میان روسیه و سودان برای ایجاد یک قرارگاه نیروی دریایی لجستیکی روسیه در سودان اکنون در حال پیشرفت است.

نزدیک شدن به ناتو

به‌گفتهٔ تحلیلگران، موریتانی تلاش می‌کند که در اختلاف میان روسیه و غرب بی‌طرف بماند، اما مسکو نگران نزدیک شدن نواکشوت به ناتو و بازدیدهای مکرر سران نظامی آمریکا و اروپا از موریتانی است.

این امر، به ویژه با توجه به صحبت‌هایی مبنی بر تمایل ناتو برای ایجاد یک قرارگاه نظامی در موریتانی، صادق است.

محمد سلم ولد مرزوق، وزیر امور خارجهٔ موریتانی، در دیدار با لاوروف با اشاره به جنگ روسیه علیه اوکراین، بر «احترام کشورش به قواعد حقوق بین‌الملل و اصول منشور سازمان ملل متحد» تأکید کرد.

سید احمد اولد اطفیل، روزنامه‌نگار و کارشناس درگیری‌های منطقهٔ ساحل، گفت: «روسیه به خوبی می‌داند که منافعش مستلزم آن است که بدون در نظر گرفتن میزان استحکام روابط موریتانی با فرانسه و ناتو، دوستی نواکشوت را جلب کند.»

او گفت: «جلب دوستی نواکشوت ممکن است روسیه را از شر حضور یک نیروی متخاصم در مرز مالی برهاند، و این امر تضمین خواهد کرد که نیروهای نظامی [روسیه] در مالی تهدید نخواهند شد.»

او افزود، این ممکن است روسیه را هم قادر سازد تا در مرز مالی با موریتانی قرارگاه‌های نظامی ایجاد کند، هر چند هنوز مشخص نیست که حضور قرارگاه‌های نظامی روسیه برای موریتانی قابل قبول باشد.

اطفیل گفت: «پذیرش یا رد وجود قرارگاه‌های نظامی روسیه توسط موریتانی، به آیندهٔ همکاری نظامی میان آن کشور و ناتو بستگی دارد.»

او گفت: «به‌نظر من موریتانی به حفظ تعادلش در روابط خود با روسیه و ناتو ادامه خواهد داد و این موضعی است که می‌تواند به آن کشور کمک کند تا سود حاصله‌اش بیشتر از زیان احتمالی‌اش باشد.»