تشدید اقدامات دیپلماتیک روسیه جهت اعمال قدرت نرم در مالی

نواکشوت، موریتانی - به‌گفتۀ تحلیلگران، دیدار اخیر بین سفیر روسیه در مالی و هیئت هماهنگی جنبش‌های ازواد از آغاز مرحلۀ تازه‌ای از مداخلۀ روسیه در درگیری‌های منطقۀ ساحل حکایت دارد.

ایگور گرومیکو، سفیر روسیه در مالی در روز ٢٨ دی‌ماه با هیئت هماهنگی جنبش‌های ازواد به سرپرستی القبس آق انطلع در باماکو، پایتخت مالی دیدار کرد.

بشیر اولد بابانا، روزنامه‌نگار اهل موریتانی به المشارق گفت دست‌کم در حال حاضر، نقش رسمی روسیه در مالی صرفاً به ارائۀ پشتیبانی لجستیکی و فنی به رهبران نظامی فعلی مالی محدود می‌شود.

او افزود، اما روسیه می‌کوشد در درگیری بین جنبش‌های ازواد و رژیم مالی جایگاهی برای خود دست‌وپا کند و به‌دنبال ایجاد منطقۀ نفوذ و اهرم تازه‌ای خارج از حلقۀ سنتی نفوذ خود در خاورمیانه و لیبی است.

بنا به‌گفتۀ عطای آق محمد، عضو هیئت هماهنگی جنبش‌های ازواد، موضوع این نشست صرفاً به بحث‌هایی با هدف «پیشبرد مسیر صلح بین هماهنگی جنبش‌های ازواد و دولت مالی» محدود بود.

محمد گفت این دیدار در حالی برگزار شد که «روسیه عضوی از تیم میانجیگری بین‌المللی در مالی و کمیتۀ پیگیری مسئول اجرای توافق‌نامۀ صلح و آشتی [١٣٩٣] در مالی است.»

اما بابانا مدعی شد روسیه زیرکانه به‌دنبال بهره‌برداری از خلأ ناشی از خروج فرانسه از مالی است.

بابانا گفت روسیه به‌همین منظور «استراتژی تازه‌ای را به کشورهای آفریقایی ارائه می‌کند که مبتنی بر اتحاد مردم منطقه و پایان دادن به وضعیت جنگی بین گروه‌های مسلح است، و [ظاهراً] خود روسیه هیچ برنامۀ خاصی برای خودش ندارد».

به‌گفتۀ او با این حال، به‌نظر می‌رسد بدیهی باشد که روسیه نیز در ساحل برای خودش برنامه‌ای دارد.

«بی‌شک منافع روسیه در منطقۀ ساحل چندان زیاد نیست، اما این کشور منافع خود را در زیر پوشش تمایل به برقراری آشتی بین تمام جبهه‌های مسلح مالی و حتی بین طبقات جامعۀ مالی پنهان می‌کند.»

بابانا گفت: «در واقع روسیه مایل است مردم محلی را متقاعد کند که همۀ مشکلات قبلی توسط فرانسه و به‌خاطر کسب منافع خودش ایجاد شده بود.»

شانس اندک روسیه برای موفقیت

بابانا گفت تصور نمی‌کند روسیه موفقیتی در تحقق آشتی بین گروه‌های ازواد و دولت مالی «بدون حمایت سیاسی از سوی الجزایر داشته باشد، زیرا الجزایر دست برتر را در منطقه دارد».

قاسم رأس المعا، تحلیلگر امور سیاسی اهل الجزایر به المشارق گفت بعید است روسیه در مسئلۀ مالی به پیشرفتی دست پیدا کند.

او گفت: «جنبش‌های ازواد اساساً تقاضای خلع سلاح را به‌عنوان شرط پیشبرد مذاکرات آشتی با دولت مرکزی در باماکو رد می‌کنند».

به‌گفتۀ المعا رد چنین شرطی جای تعجب ندارد، زیرا دولت مالی بیش از ١ میلیارد دلار کمک بین‌المللی برای مناطق شمالی دریافت می‌کند، «اما متأسفانه از این مبلغ برای توسعۀ منطقۀ ازواد استفاده نکرده است.»

او افزود: «هیچ‌گونه مدرسه، بیمارستان یا زیرساختی وجود ندارد و فساد همچنان بیداد می‌کند.»

المعا گفت اگرچه شکاف‌های سیاسی و وخامت اوضاع امنیتی در مالی به‌نفع روسیه نیست، اما این کشور مالی را به‌ چشم «برگ برندۀ راهبردی خود برای دستیابی به منافعش در منطقه» می‌بیند و از آن دست نمی‌کشد.

تشدید فعالیت گروه واگنر در مالی

تلاش‌های دیپلماتیک روسیه در مالی با کمک نظامی به رژیم نظامی حاکم در باماکو همراه بود.

این کمک‌ها شامل تأمین جنگنده‌های سوخو-٢٥ طراحی‌شده برای پشتیبانی از نیروهای زمینی و هواپیمای آئرو ال-٣٩ آلباتروس ساخت چک بود.

به گزارش فرانس ٢٤، باماکو همچنین هلیکوپترهای ام‌آی-٨اس را دریافت کرد که یک هلیکوپتر ترابری روسی طراحی‌شده در دوران شوروی سابق است.

ارائۀ این کمک‌های نظامی پس از ارسال محموله‌ای صورت می‌گیرد که مسکو در اسفندماه گذشته در اختیار مالی قرار داده بود، در همین حال مذاکرات در مورد تشدید فعالیت گروه واگنر در شمال مالی ادامه دارد.

سید احمد اولد اطفیل، کارشناس مسائل درگیری‌ها در منطقۀ ساحل گفت شورای نظامی در مالی ارزش کمک‌های نظامی اخیر را افشا نکرده است.

با این حال گفت که به اعتقاد تحلیلگران این سلاح‌ها «می‌توانند به حاکمان مالی کمک کنند تا خلأ نظامی مربوط به سلاح‌های فرانسوی را پر کنند.»

اطفیل به المشارق گفت روسیه در مالی استراتژی دو‌جانبه‌ای را دنبال می‌کند.

به‌گفتۀ او این کشور نخست از «خشونت نظامی» برای دستیابی به اهدافش استفاده می‌کند.

سپس تلاش می‌کند دل مردم محلی را به‌دست آورد تا «آنها تصور کنند روسیه درزمینۀ حفظ منافع مردم شمال مالی از فرانسه و متحدانش بهتر است.»

اطفیل گفت: «مسکو در راه حصول اطمینان از تحقق منافع خود، کوچکترین اهمیتی به حقوق بشر نمی‌دهد.»

المعا، تحلیلگر اهل الجزایر، انتظار ندارد مزدوران گروه واگنر منطقۀ ساحل را در کوتاه‌مدت یا میان‌مدت ترک کنند.

او گفت: «واگنر نه مالی را ترک خواهد کرد، نه از پایگاه هوایی الجفره در لیبی خارج خواهد شد، و نه آفریقای مرکزی یا چاد را ترک خواهد کرد.»