عدم تمایل مشتریان خارجی به خرید جنگنده‌های جی-۱۰ چین

به‌رغم تبلیغاتی که هواپیماهای چینی چنگدو جی-۱۰ ویگوروس دراگون را قابل مقایسه با جنگنده‌های آمریکایی فالکن ای-۱۶ معرفی می‌کنند، این هواپیماهای چینی فقط توانسته‌اند تعداد اندکی از خریداران خارجی بالقوه را جذب کنند.

نخستین تلاش چین برای طراحی یک جنگندۀ نسل چهارم، در سال ۱۳۶۷ و با تولید جنگندۀ جی-۱۰ آغاز شد. این جنگنده‌ها دارای بال‌های دلتا و طراحی کانارد هستند و سامانۀ کنترل پرواز آنها هدایت پرواز با سیم است.

نسخۀ اولیه این جنگنده، یعنی جنگنده‌های جی-۱۰ای، زمانی که در سال ۱۳۸۳ به‌خدمت گرفته شد، تقریباً از رده خارج بود.

نسخۀ بعدی این جنگنده، مدل جی-۱۰بی بود که نخستین پروازش را در سال ۱۳۸۷ انجام داد و در سال ۱۳۹۳ به‌خدمت گرفته شد. این هواپیما از قابلیت سوخت‌گیری هوایی برخوردار است و قابلیت‌های جهت‌دهی رانش و فناوری‌های راداری آن بهبود یافته است.

تازه‌ترین نوع این جنگنده، نسخۀ جی-۱۰سی است که سیستم الکترونیک هوانوردی آن ارتقا یافته و دارای یک ورودی موتور جت جدید و یک موتور تولید داخل است. جنگنده‌های جی-۱۰سی می‌توانند از موشک‌های هوا-به-هوای دوربرد جدیدتر چینی استفاده کنند.

بنا بر گزارش‌ها، تازه‌ترین نسخۀ این هواپیماها دارای قابلیت‌هایی از جمله درگیری فراتر از محدودۀ دید، حملۀ دقیق هوا-به-زمین، ابزارهای دیجیتال شیشه‌ای کابین خلبان، سوخت‌گیری در حال پرواز، و جنگ الکترونیکی است.

آیندۀ «مبهم»

به‌رغم قابلیت‌های ادعایی جی-۱۰، شمار اندکی از ارتش‌های خارجی نسبت به آن ابراز تمایل کرده‌اند.

صنایع هواپیماسازی چنگدو از سال ۱۳۹۷ برای فروش مدل صادراتی این هواپیما موسوم به «جی-۱۰سی‌ای» تلاش کرده است.

سازندگان معمولاً با حذف حساس‌ترین سامانه‌ها، کیفیت هواپیماهای صادراتی را پایین می‌‌آورند.

در مقاله‌ای که اسفند ۱۳۹۹ در «نشنال اینترست» منتشر شد، چارلی گائو نوشت: «آیندۀ جنگندۀ جی-۱۰ همچنان مورد تردید است.»

هواپیماهای جی-۱۱ در بیشتر زمینه‌ها توانمندتر از جنگنده‌های جی-۱۰ هستند و از پتانسیل بیشتری برای توسعه برخوردارند و به‌نظر می‌رسد که چین به تحقیق و توسعۀ آن جنگنده ادامه می‌دهد.

او یادآور شد: «جنگنده‌های جی-۱۰سی در حال حاضر در عرصۀ هوا-به-زمین قابلیت‌های بیشتری دارند که دلیل آن استفادۀ این جنگنده‌ها از جایگاه تسلیحات استاندارد ناتو است. اما این امر ممکن است در نسخه‌های آیندۀ هواپیماهای جی-۱۱ تغییر کند.»

در حالی که صادرات هواپیماهای اف-۱۶ متعلق به دهۀ ۱۳۶۰، به‌مدت ۴۰ سال پس از رونمایی از آن همچنان ادامه دارد و به طور گسترده در بیش از ۲۲ نیروی هوایی در حال فعالیت است، پکن تازه توانسته است مشتری خود برای صادر کردن جی-۱۰ را پیدا کند و آن پاکستان است، کشوری که روابط اقتصادی چین با آن و نیز نفوذ سیاسی چین در آن بسیار گسترده است.

در اسفند ۱۴۰۰، نیروی هوایی پاکستان نخستین محمولۀ متشکل از شش فروند از مجموع ۳۶ فروند هواپیمای جی-۱۰سی‌ای را دریافت کرد.

شش فروند دیگر نیز در شهریورماه تحویل داده شدند.

هواپیماهای جی‌اف-۱۷ پاکستان تا مدت‌ها مانعی بر سر راه فروش هواپیماهای جی-۱۰ محسوب می‌شدند.

جنگنده‌های تندر جی‌اف-۱۷ که به‌طور مشترک توسط مجتمع هوانوردی پاکستان و صنایع هواپیماسازی چنگدو چین ساخته شده، یک جنگندۀ ارزان قیمت با بدنۀ چینی، دستگاه‌های الکترونیک هوانوردی غربی، و موتور جت روسی است.

پاکستان از سال ۱۳۸۶ تاکنون بیش از ۱۰۰ فروند از این هواپیماها را به‌خدمت گرفته است.

«نشنال اینترست» در آبان ۱۳۹۸ گزارش داد: «در حالی که هواپیماهای جی-۱۰ از هواپیماهای جی‌اف-۱۷ پیشرفته‌تر هستند، واضح است که هر دو از جایگاه مشابهی در میان جنگنده‌های سبک برخوردارند. اسلام‌آباد نیز نسبت به تهیه و متحول کردن جت‌هایی که مالک بخشی از آن است، تمایل بیشتری دارد.»

همچنین، هواپیماهای جی‌اف-۱۷ که ارزان‌تر هستند نیز به‌جای جی-۱۰ چندین سفارش صادرات را در نقاط دیگری در آسیا و آفریقا به‌دست آورده است.

تجهیزات معیوب

تجربیات پاکستان با هواپیماهای جی‌اف-۱۷ می‌تواند نشان‌دهندۀ مشکلات آیندۀ هواپیماهای جی-۱۰ باشد.

از زمان معرفی هواپیماهای جی‌اف-۱۷ تاکنون، چندین فروند از این هواپیماها سقوط کرده‌اند. همین امر تردیدهای جدی در رابطه با کیفیت این هواپیماها که با مشارکت چین تولید شده‌اند و موتورهای آنها ایجاد کرده است.

یک گزارش رسانه‌ای در سال ۱۳۹۱، تعداد ۱۲ فقره سقوط طی ۱۸ ماه را ثبت کرد. این مجموعه شامل چند جت‌ جی‌اف-۱۷ و جت‌های جنگندۀ چنگدو اف-۷ خریداری شده از چین بود.

«هندوستان تایمز» با اشاره به موارد جدیدتری از این دست گزارش داد، که مرداد گذشته بخش عمدۀ ناوگان جی‌اف-۱۷ به‌دلیل فقدان قطعات یدکی در موتورهای آر‌دی-۹۳ زمین‌گیر شده‌اند.

بنا بر این گزارش، در پره‌های راهنما، نازل‌های اگزوز، و تثبیت‌کننده‌های شعلۀ تعداد زیادی از موتورهای آردی-۹۳ نصب‌شده در هواپیماهای جی‌اف-۱۷ ترک‌هایی به‌وجود آمده است.

چنین معضلاتی تنها به هواپیماهای جنگنده محدود نمی‌شود.

به‌گفتۀ اندیشکده‌های دفاعی، چهار ناوچۀ چینی اف-۲۲پی پاکستان نیز از سال ۱۳۸۸ یا مشکلات مکانیکی جدی مواجه بوده‌اند.

این ناوچه‌ها بر اساس یک قرارداد ۷۵۰ میلیون دلاری با چین که در سال ۱۳۸۴ امضا شد، طی سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ به پاکستان تحویل داده شدند.

در آن زمان، اکونومیک تایمز هند، به نقل از منابع اعلام‌نشده، گزارش داد که در بهمن ۱۴۰۰ ارتش پاکستان با مشکلاتی در زمینۀ کیفیت و قابلیت اطمینان تانک‌های وی‌تی-۴ خود رو‌به‌رو شد. این تانک‌ها، که تانک‌های اصلی جنگی پاکستان هستند، توسط شرکت صنایع شمالی چین (نورینکو) برای صادرات به خارج از آن کشور ساخته شده‌اند.

توپ‌های کششی سنگین ۲۰۳ میلی‌متری پاکستان که از چین وارد شده‌اند نیز مشکلات زیادی را ایجاد کرده‌اند.

خرداد گذشته، الکساندر وووینگ، استاد «مرکز مطالعات امنیتی دانیل کی. اینویه آسیا و اقیانوسیه» در هونولولو هاوایی، به «اوراسیا تایمز» گفت: «سلاح‌های ساخت چین نه تنها از نظر فناوری در ردۀ پایین‌تری قرار دارند، بلکه برخلاف سلاح‌های ایالات متحده و بسیاری از هم‌پیمانانش، هنوز در میدان نبرد آزمایش نشده‌اند.»‌

او گفت که برای بسیاری از خریداران تجهیزات نظامی چینی، عوامل اصلی «قیمت و سیاست است، و فساد هم نقش برجسته‌ای را ایفا می‌کند.»