قابلیت‌های محدود جستجو، هدف‌گیری، و ردیابی جنگنده‌های همسترینگ اس‌یو‌-۳۵ روسیه

بر اساس گزارش‌های متعدد و به‌گفتۀ چندین تحلیلگر، توانایی های هوانوردی محدود جت‌های جنگنده روسی اس‌یو-۳۵ فلانکر-ای از توانایی آنها در اجرای مأموریت‌های محول‌شده به هواپیماهای نسل چهارم به‌شدت جلوگیری می‌کند و آنها را در مقایسه با همتایان غربی خود در نقطۀ ضعف بزرگی قرار می‌دهد.

به‌گفتۀ «یونایتد ایرکرفت کورپوریشن» که شرکت روسی سازندۀ این هواپیماهاست، نسخۀ پیشرفتۀ جنگندۀ اس‌یو-۲۷ یک هواپیمای نسل «۴++» است که از فناوری جنگنده‌های نسل پنجم استفاده می‌کند.

هواپیمای سوخو-۳۵ به یک «سامانۀ راداری چند وضعیتی ترکیبی غیرفعال اسکن‌شدۀ الکترونیکی» (پی‌ای‌اس‌اِی) به‌نام «ایربیس-ای» مجهز است.

به‌گفتۀ «یونایتد ایرکرفت کورپوریشن»، این سامانه می‌تواند اهداف هوایی را تا فاصلۀ ۲۰۰ کیلومتری - یا با میدان دید باریک‌تر تا فاصله ۳۵۰ تا ۴۰۰ کیلومتری - شناسایی کند و قادر است هم‌زمان تا ۳۰ هدف را ردیابی کند و بدون وقفه در نظارت بر حریم هوایی، موشک‌هایش را به‌سوی هشت هدف هدایت کند.

همچنین، این سامانۀ کنترل راداری می‌تواند امکان انتخاب اهداف زمینی متحرک و هدف قرار دادن حداکثر چهار مورد از آنها را فراهم کند.

این سامانه دارای وضعیت «رادار با روزنۀ مصنوعی» (اِس‌ای‌آر) نیز هست که به آن امکان می دهد با وضوح سه متر مربع از سطح زمین نقشه‌برداری کند.

اما ناظران می‌گویند، در حالی که چنین قابلیت‌هایی در ظاهر و روی کاغذ چشمگیر به‌نظر می‌رسند، سامانۀ راداری اس‌یو-۳۵ دارای محدودیت‌های اعلام‌نشده‌ای است.

ابیروپ سنگوپتا، تحلیلگر هوانوردی، در «کوارا» نوشت، برد تبلیغ‌شدۀ ۳۵۰ کیلومتری «ایربیس-ای» فقط در زمینۀ جستجو بر اساس نشانۀ دریافتی است و برای آن به احتمال زیاد به کمک هواپیماهای هشدار اولیه و کنترل هوایی یا سایر تجهیزات راداری نیاز دارد.

او در سال ۱۳۹۹ بر اساس اسناد مربوط به مشخصات هواپیما نوشت: «از آن مهم‌تر، برد هدف‌گیری رادار اس‌یو-۳۵ - حتی برای هدفی مشابه بی-۵۲ است که حداکثر ۲۵۰ کیلومتر است.»

یک بمب افکن بی-۵۲ هدف بسیار بزرگی برای یک سامانۀ راداری است و این بدان معناست که سامانۀ راداری اس‌یو-۳۵ نمی‌تواند اهداف کوچکتر را شناسایی کند.

سنگوپتا به یک ویدیوی پرواز آزمایشی «ایربیس-ای» نیز اشاره کرد. در این ویدیو، سامانۀ «ایربیس-ای» ظاهراً هدفی را از فاصلۀ ۲۶۸ کیلومتری شناسایی کرده؛ اما تا زمانی که به فاصلۀ ۱۰۰ کیلومتری آن نرسیده نمی‌تواند آن را ردگیری کند.

از رده خارج

هواپیمای اس‌یو-۳۵ تنها هواپیمای اصلی نسل چهارم بدون گزینۀ رادار «آرایۀ فعال اسکن‌شدۀ الکترونیکی» (اِی‌ای‌اس‌اِی) است که نسبت به فناوری اصلی پی‌ای‌اس‌اِی نسل دوم پیشرفته‌تر و پیچیده‌تر است.

رادارهای «اِی‌ای‌اس‌اِی» در مقایسه با سامانه‌های راداری «پی‌ای‌اس‌اِی» مانند «ایربیس-ای» دارای برد طولانی‌تر، توانایی بهبودیافته برای شناسایی اهداف کوچکتر، و مقاومت بهتر در برابر پارازیت هستند.

این بدان معناست که دیگر هواپیماهای نسل چهارم مجهز به رادارهای «اِی‌ای‌اس‌اِی» احتمالاً قادر خواهند بود قبل از آنکه هواپیماهای اس‌یو-۳۵ بتوانند واکنش نشان دهند، آن را خارج از برد بصری (بی‌وی‌آر) شناسایی کنند و با آن درگیر شوند.

برای نمونه جنگندۀ فالکون اف-۱۶ و مدل اِی‌ان/اِی‌پی‌جی-۸۳ اِی‌ای‌اس‌اِی آن در مقایسه با اس‌یو-۳۵ مزایای قابل توجهی دارد.

در حالی که برد «ایربیس-ای» در یک جستجوی حجمی معمولی تنها ۲۰۰ کیلومتر است، اِی‌ان/اِی‌پی‌جی-۸۳ بردی معادل ۳۷۰ کیلومتر دارد.

حتی هواپیماهای اف-۱۶مجهز به رادار قدیمی ای‌ان/ای‌پی‌جی-۶۸ دارای برد شناسایی ۲۹۶ کیلومتر هستند.

قابلیت‌های هوا به زمین اس‌یو-۳۵ نیز عقب‌تر از همتایان آن است.

وضوح سه‌متری اس‌ای‌آر ایربیس‌-ای در مقایسه با سامانۀ ای‌پی‌جی-۷۰ جنگنده‌های فالکن اف-۱۵ که قدمت آن به دهۀ ۱۳۶۰ برمی‌گردد و وضوحی برابر ۲٫۶ متر دارد، ضعیف‌تر است.

برای نمونه، تازه‌ترین نسخۀ اِی‌ان/اِی‌پی‌جی-۶۸، اِی‌ان/اِی‌پی‌جی-۶۸(وی)۹، دارای وضوح اس‌ای‌آر ۰٫۶ متری است که در سطح تصاویر ارائه‌شده توسط پیشرفته‌ترین ماهواره‌های تجاری است.

«نقض واقعیت»

دیگر سامانه‌های اس‌یو-۳۵ نیز در مقام مقایسه از رقبای خود عقب هستند.

به‌گفتۀ سنگوپتا، سامانۀ کنترل آتش جستجو و ردیابی فروسرخ اُال‌اس-۳۵ هواپیماهای اس‌یو-۳۵ از «کمترین توانایی آی‌آر‌اس‌تی» نسبت به هر جنگندۀ مدرن دیگر برخوردار است.

یک جت جنگنده می‌تواند از آی‌آر‌اس‌تی برای شناسایی نشانۀ ویژۀ فروسرخ اهداف استفاده کند. این نشانه شامل گرمای تولید‌شده از موتورها و گرمایش ناشی از اصطکاک میان هوا و هواپیما است.

سنگوپتا یادآور شد که اُال‌اس-۳۵ از یک حسگر فروسرخ بدون تصویربرداری استفاده می‌کند و این امر شمار اهدافی را که می‌تواند ردیابی شوند به میزان قابل توجهی محدود می‌کند. او افزود که طبق گزارش‌ها، پایرت آی‌آر‌اس‌تی متعلق به یوروفایتر تایفون می‌تواند تا ۵۰۰ هدف را ردگیری کند.

این در حالی است که موشک‌های آر-۷۳ و آر-۷۴ اس‌یو-۳۵ نیز فاقد جستجوگرهای فروسرخ تصویربرداری هستند و این امر توانایی آنها را برای شلیک بدون نیاز به قرار دادن نوک هواپیما روبروی هدف مورد نظر محدود می‌کند.

سباستین رابلین، تحلیلگر امنیت بین‌المللی، مردادماه گذشته در مطلبی برای «بیزینس اینسایدر» نوشت، موشک‌های بی‌وی‌آر که روی هواپیماهای اس‌یو-۳۵، آر-۷۷ مستقر می‌شوند، فاقد برد و قابلیت اطمینان رقبای غربی خود هستند.

سنگوپتا با اشاره به دیگر جنگنده‌های نسل چهارم ساخت آمریکا و اروپا نوشت: «اس‌یو-۳۵ قطعاً توانمندترین جنگندۀ نیروی هوایی روسیه است... اما این که بگوییم هم‌سطح هواپیماهای امروزی اف-۱۵‌ای، اف/‌ای-۱۸‌ای/اف، تایفون، یا رافائل هستند، چه رسد که به این که «برتر» از آنها باشند، نقض واقعیت است.»

او می‌گوید: «این هواپیما به‌عنوان شکست‌دهندۀ رقبای جهانی به بازار عرضه شده است -- اما نزدیک به این حد هم نیست.»

«اگر فرای تبلیغات با دقت آن را ببینید، آنها هیچ‌جا، مگر در نمایش‌های هوایی، عملکرد برتری ندارند.»

رازهایی که فاش شده‌اند

رابلین، تحلیلگر امنیتی، می‌نویسد که ضعف اس‌یو-۳۵ در سال ۱۴۰۰، زمانی که نیروی هوایی مصر یک فروند رافائل ساخت فرانسه را در برابر اس‌یو-۳۵ آزمایش کرد، کاملاً آشکار شد.

بنا بر گزارش‌ها، رادار هواپیمای مهاجم اس‌یو-۳۵ در نتیجۀ ارسال پارازیت‌های دفاعی توسط تجهیزات جنگ الکترونیک اسپکترای اف۳‌‌آر رافائل کاملاً بی‌فایده بود... به این ترتیب، هواپیمای رافائل توانست بر اس‌یو-۳۵ برتری پیدا کند و آن را به‌صورت نمایشی سرنگون کند.

موارد زیادی دربارۀ ضعف‌های اس‌یو-۳۵ بیان شده است و علاوه بر این، اگر اسراری هم داشته باشد، دیگر برای مدت طولانی پنهان نخواهد ماند.

در آذرماه، تارنمای «سوفرپ‌دات‌کام» گزارش داد، به‌لطف نیروهای اوکراینی که توانستند در سال ۱۴۰۱ یک فروند هواپیمای اس‌یو-۳۵ را سرنگون کنند، دانشمندان آمریکایی و بریتانیایی اکنون می‌توانند این هواپیما را سر فرصت در انگلستان مورد بررسی قرار دهند.

جاستین برانک، تحلیلگر قدرت هوایی در اندیشکدۀ «مؤسسۀ خدمات متحد سلطنتی» در بریتانیا، در این‌باره به تارنمای «سوفرپ‌دات‌کام» گفت: «هر فرصت بالقوه‌ای برای بررسی قطعات رادار یا تجهیزات جنگ الکترونیک این هواپیمای اس‌یو-۳۵ سرنگون‌شده فرصتی ارزشمند است؛ چرا که این قطعات حتی در صورت آسیب‌دیدگی می‌توانند ارزیابی‌های اطلاعاتی موجود دربارۀ عملکرد آنها را تأیید یا رد کنند.»