انتصاب مجدد ژنرال بدنام روسی حاکی از وجود آشناسالاری در میان رده‌های تحت فرمان پوتین

به‌گفتهٔ تحلیلگران، ادامه یافتن روابط ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، با الکساندر چایکو، ژنرال سه‌ستارهٔ بدنامی که اکنون فرماندهی نیروهای روسیه را در سوریه برعهده دارد، آشکارترین نمونهٔ آشناسالاری در میان رده‌های تحت فرمان پوتین محسوب می‌شود.

چایکو در مهرماه و در بحبوحهٔ تغییرات میدان جنگ در اوکراین از سمت فرماندهی ناحیهٔ نظامی شرق روسیه برکنار شد. وی پس از آن دوباره به سمت قبلی خود در سوریه منصوب شد، یعنی جایی که به‌خاطر وحشیگری‌هایش آوازهٔ جهانی پیدا کرده بود.

روسیه در روز ٥ اسفند سال گذشته به اوکراین حمله کرد، اما بلافاصله با مشکلاتی جدی مواجه شد.

در هفته‌های اخیر، چایکو همچنان نتوانسته است انتظارات را برآورده سازد، زیرا در میانجی‌گری برای رسیدن به توافقی تازه میان روسیه و نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) بر سر عملیات نظامی ترکیه در شمال سوریه ناکام ماند.

این ژنرال روسی مدت‌های مدیدی است که در برخی از بدترین جنایات صورت‌گرفته در این کشور جنگ‌زده، دست داشته است؛از جنایات جنگی گرفته تا رسوایی‌های مربوط به فساد.

در خردادماه، بریتانیا او را به‌دلیل اقداماتش در سوریه مورد تحریم قرار داد و دیده‌بان حقوق بشر (HRW) می‌گوید ممکن است او مسئولیت فرماندهی تخلفات را در جریان حمله به ادلب طی سال‌های ١٣٩٨-١٣٩٩ برعهده داشته باشد. از جملهٔ این تخلفات می‌توان به حملات گسترده به بیمارستان‌ها و مدارس و استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی در مناطق پرجمعیت اشاره کرد.

به‌گفتهٔ دیده‌بان حقوق بشر، در جریان حمله به ادلب واقع در شمال‌غرب سوریه، دست‌کم ١٦۰۰ غیرنظامی کشته و حدود ١/٤ میلیون نفر آواره شدند.

وحشیگری‌های نافرجام

چایکو همان میزان وحشیگری را در اوکراین نیز مرتکب شد، اما موفقیت راهبردی چندانی کسب نکرد.

در مهرماه، تحقیقات مشترک آسوشیتدپرس و فرانت‌لاین نشان داد که نیروهای روسی در حین حرکت به‌سمت کیف، پایتخت اوکراین، دستور متوقف ساختن و نابودی «مقاومت ملی‌گرایان» را دریافت کرده بودند. این امر منجر به پاکسازی‌های گسترده‌ای شد که با نادیده گرفتن قوانین جنگ صورت گرفت.

براساس این گزارش، چنین دستوراتی باید توسط چایکو صادر شده باشد.

این گزارش افزوده است که شاهدان عینی و بازماندگان در روستاهای اوزرا، بابینتسی و زدوایژیوکا در استان کیف - که همگی تحت فرماندهی چایکو بودند - گفتند سربازان روسی در صورت داشتن کوچکترین ظنی درخصوص کمک غیرنظامیان به ارتش اوکراین، آنها را شکنجه می‌دادند و می‌کشتند.

بنا به این گزارش، دادستان‌های اوکراین می‌گویند مدرکی در اختیار ندارند که نشان دهد چایکو دستور انجام جرایم خاصی را صادر کرده باشد، اما روشن است که این جنایات زیر نظر او انجام شده است.

لشکر هجومی هوابرد گارد ٧٦ که از واحدهای تحت فرماندهی چایکو بود، مسئول احتمالی قتل‌عام غیرنظامیان در بوچا در اسفندماه دانسته می‌شود.

این جنایات برای اقدامات نظامی روسیه فایدهٔ چندانی نداشت.

سرلشکر طلعت موسی، یکی از تحلیلگران نظامی، گفت طرح‌های نظامی که توسط چایکو در جنگ اوکراین تدوین شده بود، منجر به وارد آمدن تلفات جانی و مادی سنگینی به ارتش روسیه شد.

او گفت اقدامات چایکو حضور روسیه در بسیاری از جبهه‌ها را هم تضعیف کرد. همین موضوع به نیروهای اوکراینی امکان داد برخلاف انتظار پیشروی کنند.

موسی افزود، او تلاش کرد همان طرحی را در اوکراین اجرا کند که پیش‌تر در استان ادلب انجام داده بود، «اما وضعیت در سوریه به‌دلیل کوچک بودن منطقهٔ هدف و توانایی نظامی اندک شبه‌نظامیان حاضر در منطقه نسبت به ارتش اوکراین متفاوت است.»

به‌گفتهٔ موسی: «چایکو با تکرار تجربه ادلب به دام کبر و غرور افتاد که نتایجی منفی به دنبال داشت و منجر به برکناری و انتصاب مجددش در سوریه شد».

«مهره‌ای پیاده»

به‌گفتهٔ ناظران شکست‌ها و جنایات جنگی چایکو حاکی از تمایل پوتین برای در اختیار داشتن مهره‌هایی وفادار به خودش است، نه افسرانی واقعی که به قوانین جنگ احترام بگذارند.

عبدالنبی بکار، پژوهشگر مسائل سیاسی، به المشارق گفت: «پوتین خود را در تنگنا قرار داده است، چراکه تصمیمات را بدون توجه به نظرات ژنرال‌های ارشد دارای تجربهٔ سیاسی و نظامی اتخاذ می‌کند.»

بکار گفت شکست روسیه در حمله به اوکراین نشان داد که پوتین تنها به گروه کوچکی از افسران وفادار به خودش اعتماد دارد.

به‌گفتهٔ او با وجود شکست این گروه در اوکراین، پوتین همچنان به آنها علاقه‌مند است.

بکار گفت چایکو از جملهٔ این افراد است که «پوتین او را همچون مهره‌ای در بازی شطرنج از سوریه به اوکراین و بالعکس منتقل می‌کند، بدون اینکه به انتقاد افسرانی که تجربهٔ سیاسی و میدانی آنها بسیار فراتر از چایکو است، اعتنایی داشته باشد.»

وی افزود: «چایکو که در اقدامات فسادآمیز در سوریه و جنایات جنگی در اوکراین و سوریه دست دارد، از افسری درجهٔ یک به کارمند پوتین تبدیل شده است که از دستوراتش - هرچه باشد - بی‌چون و چرا اطاعت می‌کند».

به‌گفتهٔ بکار، بسیاری از افسران شروع به انتقاد از پوتین و گروه افسران نزدیک به او کرده‌اند؛ وضعیتی که یادآور دوران حکومت جوزف استالین، دیکتاتور شوروی است.

«عجیب است که هر بار چایکوی جنایتکار و فاسد به خط مقدم بازمی‌گردد، گویی پوتین می‌خواهد از طریق او پیامی را در واکنش به تحریم‌های بین‌المللی اعمال‌شده علیه او و ... روسیه به‌دلیل جنگ اوکراین به جهان مخابره کند.»