تلاش خانواده‌های مهاجران سوری غرق‌شده در سواحل الجزایر برای بازگرداندن بازماندگان به میهن

قاهره - با توجه به وخامت روزافزون اوضاع در سوریه، افراد زیادی در این کشور جان خود را در خشکی و دریا به خطر می‌اندازند تا به دنبال آینده‌ای بهتر باشند.

برخی از آنها سفر مهاجرت خود را از طریق ترکیه به‌سمت شمال آغاز می‌کنند، اما برخی دیگر به‌سمت جنوب یعنی به‌طرف آفریقا حرکت می‌کنند. در آنجا شبکه‌های قاچاق به این افراد وعده می‌دهند که در قبال هزینه‌ای هنگفت آنها را از طریق آب به اسپانیا برسانند.

دوازده سوری که در اوایل مهرماه این مسیر را در پیش گرفتند بهای این کار را با جان خود پرداختند.

آزاد دودکی، مسئول هلال احمر کردستان، به المشارق گفت بسیاری از آنها اهل منطقۀ کوبانی سوریه هستند که تحت کنترل کردها است. ساکنان این منطقه با شنیدن اخباری مبنی بر اینکه ١۰ تن از کشته‌شدگان جزو ساکنان آنجا هستند، احساس کردند دنیا بر سرشان آوار شده است.

او گفت برخی دیگر نیز مفقود شده‌اند و یادآوری کرد که به‌طور کلی وضعیت بغرنجی حاکم است.

به‌گفتۀ او علاوه بر کسانی که در حادثۀ اخیر کشته یا غرق شده‌اند، برخی از پناهجویان سوری نیز در بازداشتگاه‌های الجزایر نگهداری می‌شوند و برخی دیگر به نیجریه بازگردانده شده‌اند.

او افزود: «افراد هر دو گروه با اوضاع وخیمی روبه‌رو هستند» و برآورد کرد که دست‌کم ٦۰ نفر زندانی یا اخراج شده‌اند.

او گفت بازداشت‌شدگان «از این می‌ترسند که تحویل مقامات سوریه داده شوند و بدون شک در آن زمان دستگیر خواهند شد، درحالی‌که افرادی که در نیجریه هستند نمی‌توانند جایی بروند چون ویزای لازم را در اختیار ندارند».

ترس از بازگشت

دودکی گفت از ١٢ نفری که در تلاش ناموفق اخیر برای عبور از آبها جان باختند، ١۰ نفرشان اهل منطقۀ کوبانی در شمال سوریه بودند.

دو نفر دیگر نیز اهل استان‌های لاذقیه و حلب سوریه بودند.

او گفت: «شش نفر دیگر همچنان مفقود هستند و احتمالاً آنها نیز غرق شده‌اند و تنها چهار نفر از این حادثه جان سالم به در برده‌اند.»

به‌گفتۀ او اگرچه این حادثه در روز ١١ مهرماه رخ داد، انتقال اجساد به سوریه به‌دلیل نیاز به طی شدن مراحل قانونی در الجزایر، سوریه و لبنان با بیش از یک ماه تأخیر مواجه شد.

این اجساد ابتدا به بیروت و سپس از بیروت به سوریه منتقل شد.

هلال احمر لبنان آنها را به مرز سوریه منتقل کرد و از آنجا نیز هلال احمر سوریه اجساد را به بیمارستان منبج تحویل داد. سرانجام خانواده‌ها اجساد کشته‌شدگان خود را از این بیمارستان تحویل گرفتند.

دودکی گفت: «شورای دموکراتیک سوریه و حکومت خودمختار کمیته‌ای تشکیل دادند تا این موضوع و سرنوشت کسانی را که در الجزایر و نیجریه باقی مانده‌اند پیگیری کنند و راهی برای بازگرداندن آنها به سوریه بیابند».

به‌گفتۀ او یکی از چالش‌ها، جلوگیری از دستگیر شدن آنها توسط رژیم سوریه پس از بازگشت به کشور است.

یکی از راه حل‌های مورد بررسی امکان انتقال آنها به عراق و از آنجا به مناطق تحت کنترل کردها در سوریه است تا به این ترتیب دست رژیم سوریه به آنها نرسد.

گزارش کمیسیون مستقل بین‌المللی تحقیق دربارۀ سوریه در شهریورماه نتیجه گرفت که سوریه هنوز برای بازگشت آوارگان امن نیست و رژیم سوریه هیچ تضمینی برای تأمین امنیت بازگشت این افراد ارائه نمی‌دهد.

این گزارش که در اختیار شورای حقوق بشر سازمان ملل قرار گرفت، مستنداتی را درخصوص نقض شدید حقوق اساسی بشر و قوانین بین‌المللی بشردوستانه از ١١ دی‌ماه سال گذشته تا ٩ تیرماه ١٤۰١ در سرتاسر سوریه ارائه کرده است.

در این گزارش به نقض حقوق بشر توسط طرف‌های درگیر، فقدان امنیت در مناطق تحت کنترل رژیم سوریه و تداوم دستگیری‌های خودسرانه، ناپدید شدن اجباری و مرگ شهروندان در زیر شکنجه اشاره شده است.

فاضل عبدالله غنی، مدیر شبکۀ حقوق بشر سوریه، به المشارق گفت حزب‌الله لبنان و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در «بخش مهمی» از تخلفات نقش دارند «چراکه به رژیم سوریه وابسته هستند ... و در کنار آن می‌جنگند».

مهاجرت تنها راه چاره

رمان جلو، کارگر ساختمانی ساکن کوبانی گفت که در کوبانی درست مثل سایر مناطق سوریه، همۀ جوانان در این فکر هستند که «به‌دلیل شرایط بد اقتصادی و امنیتی و کمبود فرصت‌های شغلی، دست به مهاجرت و ترک سوریه بزنند.»

او به المشارق گفت: «از آنجا که فرایندهای مهاجرت دشوار است و محدودیت‌های زیادی دارد، این جوانان به مهاجرت غیرقانونی از طریق ترکیه، لبنان و اخیراً الجزایر متوسل می‌شوند.»

به‌گفتۀ او تمام مهاجران غیرقانونی از خطرات سفر «مثل احتمال دستگیر شدن یا واژگون شدن قایق که اخیراً اتفاق افتاد» آگاه هستند «اما مصمم هستند که این خطرات را به جان بخرند، چون آخرین راه چارۀ آنها است.»

او گفت: «هزینۀ سفر به الجزایر از ٢۰۰۰ دلار شروع می‌شود و از طریق واسطه‌های محلی که با قاچاقچیان در الجزایر در ارتباط هستند، ترتیب داده می‌شود.»

«نیمی از مبلغ در سوریه پرداخت می‌شود و نیمی دیگر هنگام ورود به الجزایر و قبل از سوار شدن به قایق‌ها پرداخت می‌شود.»

به‌گفتۀ او به‌نظر می‌رسد این قاچاقچیان بخشی از «شبکه‌های سازمان‌یافتۀ بسیار بزرگ» باشند.

او افزود کسانی که به دنبال مهاجرت هستند از رده‌های سنی مختلف هستند و سن افراد فوت‌شده در روز ١١ مهرماه بین ١٦ تا ٤٥ سال بوده است.

حاکم بودن فضای اندوه بر کوبانی

صالح عبده، تاجر ٦٣ ساله اهل کوبانی که دو پسر دارد گفت: «به‌دلیل درگذشت ١۰ نفر از ساکنان شهر کوبانی و حومۀ آن در «قایق‌های مرگ»، فضای اندوه بر این منطقه حاکم شده است.»

او به المشارق گفت: «قربانیان عمدتاً اهل روستاهای [منطقه] بودند» و افزود مدتی است پسرانش را به‌دقت زیر نظر گرفته است «تا مبادا در دام فکر مهاجرت غیرقانونی بیفتند».

وی گفت اکنون وحشتش از این فکر دوچندان شده است چون از به‌خطر افتادن جانشان می‌ترسد و سعی می‌کند به آنها نزدیکتر شود و زندگی را برایشان آسان‌تر کند.

او گفت: «پسر بزرگم را متقاعد کردم که در زمینۀ تجارت با من همکاری کند. در مورد دومی هم باید بگویم که او هنوز به دانشگاه می‌رود و من همیشه تشویقش می‌کنم درسش را بخواند و تحصیلاتش را به پایان برساند.»