نقش پررنگ سپاه ایران را در چرخه‌ای معیوب گرفتار کرده

کارشناسان می گویند که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نفوذ عظیمی در ایران دارد و سهم عمده بودجه کشور و درآمدهای حاصل از فروش غیرقانونی نفت را که حتی تحت تحریم‌ها نیز ادامه داشته است، مطالبه می‌کند.

سپاه پاسداران بخش‌های عمده اقتصاد ایران را تحت سلطه خود دارد و عمده‌ترین سهامدار در صنایع نفت، مخابرات، ترابری، بنادر و کشتیرانی، گمرک، صادرات و واردات، و نیز بخش‌های صنعت و کشاورزی است.

سپاه خزانه خود را پر می‌کند و به تأمین مالی وابستگانش در منطقه می پردازد. این امر نارضایتی را در داخل ایران که با بحران اقتصادی شدید مواجه است، تشدید کرده و جرقه اعتراضات مردمی را برانگیخته است؛ اعتراضاتی که سپاه به سرکوب آنها کمک کرده است.

بنا بر هشدار کارشناسان، بدون مشارکت سپاه پاسداران هیچ راهی برای درهم شکستن این چرخه و دستیابی به اصلاحات اقتصادی در ایران وجود ندارد. با این وجود این، سپاه از این وضعیت سود می برد و هیچ انگیزه ای برای تغییر دادن مسیرش ندارد. از این رو، این چرخه ادامه پیدا می کند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، بنا بر گزارش های اخیر، ایران روزانه یک میلیون بشکه نفت خود را صادر می کند. این در حالی است که مجموع تولید نفت ایران به سطح قبل از تحریم ها، یعنی روزانه ۳.۸ بشکه، بازگشته است.

فربد دبیرسیاقی، کارشناس بازرگانی و تحلیلگر مسائل ایران، می‌گوید: «سپاه در فروش نفت نقش عمده ای دارد و از درآمد به دست آمده برای سرکوب مخالفان ایرانی استفاده می کند.»‌

او به المشارق گفت که درآمدهای نفتی همچنین برای خریداری تجهیزات نظامی و تأمین مالی گروه های نیابتی سپاه پاسداران مثل حزب الله لبنان، گروه‌های شبه نظامی عراقی متحد، و حوثی ها در یمن استفاده می شود.

رفتارهای فریبکارانه

بخشی از این نفت در کشتی‌های تحت پرچم ایران توسط شرکت‌های تحت تحریم ایالات متحده، از جمله شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی نفتکش ایران که وابسته به سپاه پاسداران است، حمل می شوند.

ایران در تلاش برای فروش نفت و در امان ماندن از تحریم هایی که صنعت نفت و سپاه و شرکت های وابسته به آن را هدف قرار داده، راهبردهای دیگری را نیز به کار گرفته است.

بنا بر گزارش‌های متعدد، از جمله این راهبرد‌ها می توان به استفاده از کشتی‌هایی که تحت پرچم کشورهای دیگر فعالیت می کنند، انتقال کشتی به کشتی محموله‌ها در آب‌های آزاد، و تلاش برای مخفی کردن صادرات نفت اشاره کرد.

دیگر رفتارهای فریبکارانه شامل دستکاری یا غیرفعال کردن سامانه خودکار کشتی -- با هدف «تاریک شدن» مسیر آن -- است. این سامانه که سیستمی برای جلوگیری از برخورد است، موقعیت کشتی در دریا را به طور مداوم مخابره می کند.

به گزارش رویترز، شرکت های ردیابی نفتکش‌ها می‌گویند که چین، مقصد اکثر این محموله‌ها است.

رژیم ایران به سوریه و ونزوئلا نیز نفت فرستاده است.

دبیرسیاقی به المشارق گفت: «افزایش صادرات نفت تهران پس از آن روی داد که وزارت خزانه‌داری ایالات متحده مرداد ماه گذشته اعلام کرد شبکه ای از واسطه‌های فروش نفت ایران را تحریم کرده است.»

به گفته وزارت خزانه‌داری، این تحریم ها اعضای یک شبکه بین‌المللی قاچاق نفت را که از نیروی قدس سپاه پاسداران پشتیبانی می‌کند، هدف قرار می دهد.

ایالات متحده از مهر ماه ۱۳۹۹ تحریم‌هایی را بر شماری از مقامات و مؤسسه‌های ایرانی در صنعت نفت از جمله شرکت ملی نفتکش ایران و شرکت ملی نفت ایران اعمال کرده است.

وزارت خزانه داری ایالات متحده اعلام کرد که اعمال این تحریم ها با هدف افزایش فشار بر بخش هایی از جمهوری اسلامی که در پشتیبانی از نیروی قدس سپاه پاسداران نقش کلیدی داشته‌اند، انجام شده است.

سلطه اقتصادی

اندیشکده «چتم هاوس» در بریتانیا اخیراً در گزارشی گفته است که اگرچه دولت ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران، با شعار «مبارزه با فساد» به قدرت رسید، تلاش های آن «به هیچ وجه فساد نهادینه را ریشه کن نخواهد کرد.»

این گزارش می گوید که به جای آن، سپاه پاسداران و نهادهای مختلف فراملی به منظور تضمین بقای خودشان، از راهبردهای بی‌شماری برای دور زدن تحریم‌ها استفاده کرده‌اند.

این گزارش می افزاید حکومت ایران در غیاب اصلاحات اقتصادی قابل توجه به احتمال زیاد با اعتراضات و ناآرامی های بیشتری مواجه خواهد شد.

اما به گفته دبیرسیاقی، بخش‌های عمده اقتصاد ایران تقریباً تحت سلطه مطلق سپاه قرار دارد و این امر دستیابی به هرگونه اصلاحات را بسیار دشوار می‌کند.

او گفت که سپاه پاسداران چندین بخش از اقتصاد را کنترل می‌کند و ضروری است در هر تلاشی برای انجام اصلاحات اقتصادی مشارکت داشته باشد. او افزود که با وجود این، شرکت‌های وابسته به سپاه تنها به کسب سود بالا در کوتاهترین زمان ممکن اهمیت می‌دهند.

ندیم قطیش، نویسنده سیاسی لبنانی و مجری یک برنامه گفت‌و‌گومحور، روز ۴ بهمن در مقاله‌ای در «الشرق الاوسط» نوشت: «سپاه پاسداران، ایران است و هر گفت‌و‌گو یا توافقی که با سپاه انجام نشود، بی‌فایده است.»

وی افزود که همزمان «هرگونه گفت‌وگو یا توافق با سپاه پاسداران، چنان چه در نهایت در خدمت توسعه پروژه خود سپاه نباشد، امکان‌پذیر نیست.»

به گفته قطیش، این «شبه دولت» سپاه پاسداران کاملاً در اقتصاد ایران ریشه دوانده و در اتحاد با علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، «امپراتوری مالی گسترده ای» را تشکیل داده است.