مواجهه افغان‌ها با آزار و خشونت همزمان با بلاتکلیفی هزاران نفر که توسط ایران اخراج شده اند

اسلام قلعه، افغانستان -- سازمان های امدادی و شاهدان می گویند که ایران هر هفته ده ها هزار مهاجر افغان را به رغم خطر قحطی به افغانستان باز می گرداند. این در حالی است که بسیاری از اخراج شدگان از بدرفتاری های مقامات ایرانی گزارش می دهند.

در طول چندین دهه درگیری، میلیون‌ها افغان از مرزهای همسایه غربی خود عبور کرده اند تا از خشونت و اقتصاد ویران شده کشورشان فرار کنند.

سرنگونی دولت افغانستان در ماه مرداد موجب تشدید این بحران شد -- این در حالی است که خشکسالی شدید بیش از نیمی از جمعیت را با کمبود شدید موادغذایی مواجه و جریان کمک های بین المللی را مختل کرده است.

اما، به رغم شرایط سختی که در انتظار آنهاست، ایران همچنان به بازگرداندن افغان ها از مرز ادامه می دهد.

«آنها ما را انسان نمی دانند»

افغان هایی که بازگشته اند در مصاحبه با خبرگزاری فرانسه گزارش دادند که آنها در کمپ های بازداشتگاهی شلوغ و کثیف نگهداری می شدند و برخی از آنها، قبل از انتقال به گذرگاه مرزی، مورد ضرب و شتم قرار می گرفتند.

هر روز بعدازظهر، اتوبوس های مملو از خانواده های خسته به اسلام قلعه می رسند. اسلام قلعه، گذرگاه اصلی مرزی با ایران در سمت افغانستان است.

خبرگزاری فرانسه با حدود ۲۰ تن از افغان های بازگشته به مرز و در نزدیکی شهر هرات صحبت کرد و آنها گزارش دادند کسانی که پول ندارند برای بازگشت به کشورشان بلیت تهیه کنند، در این کمپ های بازداشتگاهی نگهداری می شوند.

همه کسانی که پذیرفتند با یک خبرنگار صحبت کنند، حکایت هایی از بدرفتاری را بازگو کردند.

یکی از اخراج شدگان به نام مجید گفت که مقامات تلفن های همراه آنها را مصادره کردند تا آنها نتوانند این وضعیت را مستند کنند.

او گفت: «این اردوگاه بیش از حد شلوغ است؛ مردم بسیار کثیف هستند. کسانی که پولی برای خرید غذا نداشته باشند، فقط تکه های نان می گیرند.»

با فرا رسیدن اولین سرمای زمستان، افغان هایی که به وطنشان رانده شده اند، با آینده ای مبهم روبرو هستند.

عبدالصمد ۱۹ ساله پس از اخراج به افغانستان در مرز به خبرگزاری فرانسه گفت: «ما اینجا سرگردان خواهیم شد.»

«ما نمی دانیم چگونه پول دربیاوریم تا به خانه هایمان برگردیم.»

سایر پناهندگان گفتند که با خشونت مقامات ایرانی مواجه شده اند.

صمد با بیان این که پیش از اخراجش، در ایران در ساختمان سازی کار می کرده است، گفت: «آنها ما را انسان نمی دانند.»

صمد گفت، به دلیل این که او پولی برای پرداخت هزینه بازگرداندن خود به کشور نداشت، مقامات ایرانی او را در یک اردوگاه بازداشت مهاجران در مرز کتک زدند.

او گفت: «دست های ما را بستند، چشم هایمان را بستند، و ما را مورد بی احترامی قرار دادند.»

ناامیدی و شکنجه

نمی توان شهادت صمد و دیگران را به طور مستقل تأیید کرد و آژانس های سازمان ملل درباره جزئیات آن اظهارنظری نکردند.

با این حال، آنها نخستین کسانی نیستند که چنین ادعاهایی را مطرح کرده اند.

دیگر افغان هایی که از ایران اخراج شده اند، اواخر شهریور مصایبی از این دست را به سلام تایمز بازگو کرده اند.

میرویس یاوری، یکی از ساکنان استان هرات، روز ۲۸ شهریور در اسلام قلعه گفت که پلیس ایران با پناهندگان افغان مانند حیوانات رفتار می کند -- آنها را کتک می زند و شکنجه‌شان می کند.

او گفت: «رژیم ایران خود را جمهوری اسلامی می نامد، اما در واقع جمهوری کافران است.»

یاوری گفت: «طی سال ها یأس و ناامیدی در میان افغان ها افزایش یافته است؛ چرا که فرصت های شغلی کمتری در درون کشور وجود دارد.» وی افزود که تعداد کمی می توانند به ایران برسند و امرار معاش کنند؛ چرا که مقامات ایرانی دستمزد افغان ها را تصرف می کنند، آنها را مورد شکنجه قرار می دهند، و به افغانستان بازمی گردانند.»

سید احمد احمدی، که در روز ۲۸ شهریور اخراج شد، گفت، پس از دستگیری، پلیس ایران او و دوستانش را مورد شکنجه و ضرب و شتم قرار داد.

وی با بیان اینکه «پلیس ایران ما را مجبور می کرد که صدای حیوانات دربیاوریم»، گفت که آنها به شدت جوانان افغان را مورد ضرب و شتم قرار می دادند.

او گفت که مقامات ایرانی به آنها اجازه نمی دادند بخوابند و مجبورشان می کردند ساعت ها سر پا بایستند.

احمدی می گوید: «پلیس ایران همه پول های ما را گرفت؛ ما حتی آن قدر پول نداشتیم که یک بطری آب بخریم.»

محمد فهیم کامرانی، ساکن شهرستان زنده‌جان که از ایران اخراج شده است، گفت که او در زندان ایران هشت روز را بدون غذا گذرانده است.

او گفت: «آنها همه ما -- در حدود ۱۰ نفر -- را در یک حمام کوچک بازداشت کردند.» وی افزود که آن حمام پر از آب بود و ما شب تا سیپده دم روز بعد را در آنجا سپری می کردیم.»

او گفت که نیروهای امنیتی ایران همچنین به بهانه های مختلف از پناهجویان افغان اخاذی می کردند و هر کسی را که معترض بود، کتک می زدند.

او افزود که بسیاری از کارگران افغان دستمزد خود را از کارفرمایان ایرانی دریافت نکردند و نیروهای امنیتی ایران پول نقدی را که برخی از آنها توانسته بودند با خود بیاورند غصب کردند.

«ورشکسته و ناامید»

بر اساس گزارش سازمان بین المللی مهاجرت، در سال جاری بیش از یک میلیون افغان -- از جمله بیش از ۲۸ هزار نفر در هفته نخست آبان ماه -- از ایران بازگردانده شده اند.

آنتونیو ویتورینو، مدیر کل سازمان بین المللی مهاجرت، طی بیانیه ای اظهار داشت،‌ افزایش بازگشت ها به کشور، چالش های پیش روی افغانستان را تشدید کرده است.

او گفت: «اکثریت کسانی که اخراج شده اند، اغلب ورشکسته و ناامید به افغانستان بازمی گردند و نیاز به پشتیبانی بهداشتی، غذایی، و استراحت دارند.»

بین ۲۹ مهر تا ۵ آبان ماه، یعنی آخرین دوره ای که ارقام سازمان بین المللی مهاجرت ارائه شده است، ۲۸۱۱۵ مهاجر افغان از ایران بازگشته اند و امسال تاکنون یک میلیون و ۳۱ هزار ۷۵۷ مهاجر بازگشته اند.

سازمان بین المللی مهاجرت که به نیازمندان در مرز کمک می کند، ماه گذشته به خبرگزاری فرانسه گفت که امسال دستکم ۳۲۰۰ کودک بی سرپرست را در میان کسانی که از ایران عبور کرده اند، سرشماری کرده است.

کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد از همه کشورها خواسته است تا با توجه به «وضعیت بسیار ناآرام»، بازگشت اجباری افغان ها را متوقف کنند. این کمیساریا به «رایزنی های خود با دولت ایران» ادامه می دهد.

ایران مدعی شده است که از پناهجویان افغان استقبال می کند، کمک های لازم را به آنها ارائه می دهد، و در هفته های اخیر محموله های کمکی به افغانستان ارسال کرده است.

مجید تخت روانچی، سفیر تهران در سازمان ملل متحد، در اوایل آبان ماه به نقل از رسانه های ایرانی اظهار داشت: «ما تقریباً بدون دریافت هیچگونه منابع تازه ای از جامعه جهانی، میزبان برادران افغان خود هستیم.»

بنا بر گزارش روزنامه دولتی تهران تایمز، اگرچه احمد وحیدی، وزیر کشور ایران، ماه گذشته از افغان ها خواسته است که به ایران نیایند؛ چرا که «ظرفیت های ما محدود است.»

بر اساس گزارش کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، ایران در سال ۱۴۰۰ به بیش از ۳.۴ میلیون افغان از جمله نزدیک به دو میلیون مهاجر غیرقانونی و ۸۰۰ هزار پناهجو پناه داده است.

ایران با مشکلات اقتصادی خود در نتیجه تحریم های ایالات متحده در رابطه با برنامه هسته ایش و شیوع ویرانگر کووید-۱۹ مواجه است.