افزایش نگرانی ها نسبت به عواقب نفوذ اقتصادی ایران در لبنان

بیروت -- افشاگری اخیر یکی از مقامات ارشد تجاری ایران مبنی بر اینکه «توافق تجاری ترجیحی» میان تهران و بیروت در حال انجام است، زنگ خطر را در لبنان به صدا درآورده است. بسیاری از لبنانی ها از پیامدهای چنین اقدامی واهمه دارند.

فرزاد پیلتن، مدیرکل دفتر سازمان توسعه تجارت ایران در کشورهای عربی و آفریقایی، در این ماه گفت که صادرات کالاهای ایران به لبنان در پنج ماه نخست سال مالی جاری ۲۶۶ درصد رشد داشته است.

او گفت که این رشد در فاصله ۱ فروردین تا ۳۱ مرداد رخ داد و رقم آن به ۲۰ میلیون دلار رسید. به گفته او، در حالی که صادرات ایران به لبنان حدود ۱۲.۷ میلیون دلار بوده است، واردات آن کشور از لبنان ۷.۵ میلیون دلار بود.

اقتصاددانان و تحلیلگران سیاسی در گفتگو با المشارق گفتند، هجوم ایران به بازار لبنان نشان دهنده تلاش های جمهوری اسلامی برای تحکیم سیطره خود بر لبنان و مخالفت با جامعه بین المللی است.

به گفته جرج شاهین، نویسنده سیاسی، صادرات ایران «به لبنان، احتمالاً پس از صادرات چین به آن کشور، در رتبه دوم قرار دارد؛ اما دلیل این امر قاچاق و فرار مالیاتی انجام شده توسط ایران و حزب الله است.»

وی گفت: «همه می دانند که حزب الله بیشتر محتویات انبارهای خود را از ایران وارد می کند.»

او گفت که محصولات غذایی یا صنعتی سبک میان اعضای پایگاه حزب الله توزیع یا به آنها فروخته می شود و برخی دیگر نیز این محصولات را طریق «کارت سجاد» حزب الله به قیمتی ارزانتر خریداری می کنند. این در حالی است که دیگر لبنانی ها از بحران اقتصادی و افزایش سرسام آور قیمت ها رنج می برند.

فرار از عوارض گمرکی

شاهین گفت، اطلاعاتی که طی شش ماه گذشته فاش شده، «نشان دهنده آن است که حزب الله واردات محصولات کشاورزی و تولیدی ایران را به طور مستقیم و بدون پرداخت عوارض گمرکی از طریق عراق و سوریه وارد می کند.»

این کالاها از طریق بیش از ۳۷ گذرگاه غیر رسمی بین لبنان و سوریه به صورت غیرقانونی وارد لبنان می شوند.

وی خاطرنشان کرد، بنا بر گزارش ها در یکی از معاملاتی که با راه اندازی چند فروشگاه زنجیره ای همراه بود، «کالاهای ایرانی به ارزش تقریباً ۱.۵ میلیارد دلار بدون پرداخت عوارض گمرکی وارد شد.»

وی گفت که عوارض گمرکی معمولاً بین ۱۵ تا ۲۸ درصد متغیر است. این بدان معناست که حزب الله در این معامله از پرداخت مالیاتی در حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار طفره رفته است.

وی با اشاره به محموله نفتی حزب الله از ایران که هفته گذشته از طریق بندر بانیاس سوریه با کامیون های نفتکش وارد شد، گفت، علاوه بر این قرارداد سوخت دیزل ایران نیز هنگام ورود به لبنان عوارض گمرکی پرداخت نمی کند.

بسیاری از لبنانی ها نسبت به این اقدام واکنش خشمگینانه ای نشان دادند و آن را اقدامی آشکار برای مخالفت با مردم لبنان و جامعه بین المللی دانستند؛ اقدامی که لبنان را در معرض تحریم های بیشتری قرار خواهد داد.

شاهین گفت، اقدامات اخیر ایران نشان دهنده آن است که «برخلاف تحریم های ایالات متحده علیه ایران»، این کشور در حال تثبیت موقعیت اقتصادی خود در خارج از مرزهای جغرافیایی اش به منظور افزایش درآمد ارزی خود از طریق تجارت خارجی است.

چالشی برای دولت

ویولت غزل البلعه، اقتصاددان لبنانی، گفت: «از زمان آغاز تحریم های اقتصادی علیه تهران در سال ۱۳۹۱ تاکنون هیچ گونه رابطه تجاری میان لبنان و ایران وجود نداشته است.»

وی گفت که هر گونه مبادله تجاری ضروری مانند واردات نفت ایران، «برای دولت لبنان چالش ایجاد می کند: چرا که وزارت نیرو دریافت هر گونه درخواستی در این زمینه را رد کرده است.»

او گفت، با این حال، وزارت بهداشت بیش از یک سال پیش از بحران بهداشتی مستمر استفاده کرد تا درها را برای وارد کردن داروهای ایرانی به لبنان -- که برخلاف قوانین محلی و هنجارها و موافقتنامه های بین المللی بود -- باز نگه دارد.

وی گفت که این قوانین مستلزم آن است که داروها «پیش از خروج از کشور مبدأ به منظور صادرات، توسط آزمایشگاه های معتبر بین المللی مورد آزمایش قرار بگیرند.»

البلعه گفت که نکات منفی این موضوع بیشتر از موارد مثبتی است که حزب الله به دنبال تبلیغ آن است. به گفته او، واردات از ایران با صنایع ملی لبنان رقابت می کند؛ صنایعی که باید در زمان بحران، به ویژه در زمینه داروسازی، تولید خود را افزایش دهند.

او گفت که ایران و حزب الله «لبنان را در معرض موج جدیدی از تحریم ها قرار می دهند.»

وی خاطرنشان کرد که وزارت خزانه داری آمریکا از سال ۱۳۹۷، «هر فردی را که با شرکت های نفتی ایران قرارداد ببندد، خواه برای خرید، تملک، فروش، حمل و نقل، یا بازاریابی باشد، هدف قرار داده است.»

اهداف بلندمدت ایران

حسان قطب، مدیر مرکز تحقیقات و مشاوره لبنان، گفت که متصل کردن اقتصاد ضعیف لبنان به اقتصاد ایران «رویا و هدف بلندمدت ایران است.»

به گفته وی، حسن نصرالله، رهبر حزب الله، پیشتر خواستار توسعه روابط تجاری با ایران بود و امروز، واردات نفت ایران یکی از جنبه های توسعه تجارت میان این دو کشور به شمار می رود.

او گفت، افشای این موضوع توسط پیلتن «هژمونی سیاسی ایران بر لبنان را از طریق مبادلات تجاری، صنعتی، و کشاورزی افزایش داده و نقش حزب الله را به عنوان میانجی به منظور توسعه این مبادله و تسهیل کار تجارت تقویت می کند.»

او گفت که این سوداگران «به یک میانجی نیاز دارند تا درهای مؤسسات ایرانی را به روی آنها باز کند.»

قطب خاطرنشان کرد که ایران می خواهد از طریق یک کریدور زمینی که تهران را به بغداد، دمشق، و در نهایت به بیروت متصل می کند، به سواحل مدیترانه برسد.

وی اظهار داشت که این کشور در پی استفاده از بنادر و گذرگاه های رسمی لبنان تحت کنترل حزب الله است تا محصولات خود را از طریق بازرگانان لبنانی به کشورهای گوناگون صادر کند.

این کشور همچنین در پی «بهره مندی از تجربیات لبنانی ها در بخش بانکی، مبادلات تجاری، و تبادلات مالی است؛ چرا که به دلیل وجود یک جامعه بزرگ لبنانی در آفریقا، ایران خواهان توسعه صادرات به آفریقا است.»

قطب گفت که هدف اصلی ایران این است که «با حفظ قابلیت های اقتصادی و حمایت از ابزارهای خود در منطقه، از جمله حزب الله لبنان»، از نظام سیاسی خود نیز محفاظت کند.