تأمین امنیت باب المندب، دروازه جنوبی دریای سرخ

امنیت دریایی در تنگه باریک باب المندب، که اصطلاحاً «دروازه اشک» خوانده می شود و خلیج عدن و دریای عرب را از طریق دریای سرخ و کانال سوئز به دریای مدیترانه وصل می کند، همچنان یک نگرانی مهم است.

به گزارش اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، پهنای این تنگه که در نزدیکی یمن و جیبوتی قرار دارد، در باریکترین بخش آن ۲۹ کیلومتر است. این امر موجب شده است که تردد تانکرها به دو کانال که عرض هر یک ۳.۲ کیلومتر است برای محموله های ورودی و خروجی محدود شود.

اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده می گوید که در سال ۱۳۹۷ روزانه حدود ۶.۲ میلیون بشکه نفت خام و فرآورده های نفتی از باب المندب عبور کرد و در سال ۱۳۹۷ نیز حدود ۹ درصد از کل نفت انتقال یافته از طریق تجارت دریایی به مقصد بازارهای مختلف از آن عبور کرده است.

نشریه «مریتایم اکسکلوسیو» در گزارش ۲۵ خرداد ۱۳۹۹ یادآور شد که افزون بر نفت، حمل و نقل تجاری محلی، بین المللی، کشتی های نظامی، قایق های ماهیگیری، و کشتی های تفریحی از باب المندب عبور می کنند.

اگرچه به نفع اکثر ملت هاست که جریان رفت و آمد دریایی و تجارت را ادامه دهند، بازیگران سرکش مانند حوثی های مورد حمایت ایران در یمن که تهدیدی برای امنیت این تنگه هستند، و نیز دزدی دریایی همواره یک نگرانی مکرر بوده است.

باب المندب و خلیج عدن، که مسیرهای حیاتی برای جریان تجارت و بازرگانی منطقه ای و جهانی به شمار می روند، همچنان در معرض تهدید حوثی ها هستند؛ حوثی هایی که بی وقفه توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران تجهیز و مسلح می شوند.

در گزارش ۶ بهمن شورای امنیت سازمان ملل هیأتی از متخصصان یمن سه مسیری را که سپاه برای قاچاق اسلحه به حوثی ها از آنها استفاده می کرد، مستند کرد. گفتنی است که یکی از این سه مسیر از باب المندب عبور می کند.

نیروهای منطقه ای و بین المللی نیز در حال آماده شدن برای سناریوهای احتمالی هستند که در آنها ایران مستقیماً تلاش می کند تا از آزادی ناوبری نفتکش ها و تانکرهای تجاری در منطقه، از جمله در باب المندب، جلوگیری کند.

بسته شدن این آبراه عواقب گسترده ای به دنبال خواهد داشت.

در گزارش منتشره در روز ۵ شهریور ۱۳۹۸، اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده خاطرنشان کرد که بسته شدن باب المندب می تواند از عبور نفتکش های با مبدأ خلیج فارس از کانال سوئز یا دسترسی آنها به خط لوله سوئز-مدیترانه جلوگیری کنند.

این خط لوله از خلیج عقبه تا بندر اسکندریه مصر امتداد دارد.

بسته شدن باب المندب نفتکش ها را مجبور می کند که مسیر طولانی و پرهزینه تری را با عبور از جنوبی ترین نقطه آفریقا طی کنند.

«محافظت از این دروازه»

نشریه «مریتایم اکسکلوسیو» با اشاره به اینکه «کسی باید از این دروازه ها محافظت کند»، آمده است که اگر این آبراه پر رفت و آمد دچار بی قانونی شود و سیستم تجارت و اقتصاد منطقه ای را فلج کند، جهان توان رویارویی با پیامد آن را نخواهد داشت.

در این گزارش آمده است: «تأمین امنیت این نقطه اشتراکی برای ایالات متحده و متحدانش حیاتی است، اما آنها تنها کسانی نیستند که در این بخش آشفته اقیانوس خواهان برخوردار شدن از موضع برتر هستند.»

این گزارش افزوده است: «یکی از ائتلاف های معقول و منطقی دریایی که می تواند کنترل باب المندب را به دست آورد، نیروهای دریایی ترکیبی به رهبری ایالات متحده خواهد بود.»

نیروهای دریایی ترکیبی مستقر در بحرین یک مشارکت دریایی متشکل از ۳۴ کشور است که در محدوده ۵.۱ میلیون کیلومتر مربع از آب های بین المللی امنیت، ثبات و رفاه را ارتقا می دهند.

این آب ها علاوه بر باب المندب شامل خلیج فارس، تنگه هرمز، دریای عمان، خلیج عدن، و دریای سرخ است.

این نیروها در آب های منطقه با یکدیگر آموزش می بینند و تلاش می کنند که از کشتیرانی دریایی در زمان عبور آنها از خطوط تجارت جهانی، محافظت و دفاع کنند.

آنها از طریق مقابله با عوامل قانون شکن غیردولتی در دریاهای آزاد از نظم مبتنی بر قوانین بین المللی پشتیبانی می کنند و امنیت، ثبات، و رفاه را ارتقا می دهند.

نشریه ماریتایم اکسکلوسیو می نویسد، با آن که نیروهای دریایی ترکیبی در حال حاضر باب المندب را تحت پوشش قرار می دهد، اما به طور سنتی بیشتر در خلیج فارس و خلیج عدن متمرکز بوده است.

در این نشریه آمده است: «با این وجود، نیروهای دریایی ترکیبی از انعطاف پذیری، مهارت، و اعتبار بالایی برخوردار است تا بتواند نقش بیشتری در باب المندب داشته باشد.»

این نشریه می گوید که یک حضور قدرتمندتر تحت رهبری آمریکا می تواند از مشارکت های موجود بهره ببرد و با شرکای جدید کار کند. ای ننشریه یادآور شده است که «به همین ترتیب تعامل دیپلماتیک و اقتصادی آشکار» نیز به ایجاد اعتماد منطقه ای کمک خواهد کرد.

تلاش های بین المللی

فرماندهی مرکزی نیروهای دریایی ایالات متحده همچنین به منظور اطمینان یافتن از روند جاری فعالیت تجاری در آب های منطقه، برای ایمن سازی ناوبری از طریق باب المندب تلاش می کند.

این کار شامل از بین بردن مین های دریایی کاشته شده توسط ایران و حوثی ها بوده است.

ساختار امنیت بین المللی دریایی و نیروی اقدام ویژه گذربان آن سازوکار مضاعفی برای ایمن سازی ناوبری در باب المندب، تنگه هرمز، دریای عمان، و خلیج فارس است.

این ساختار در شهریور ۱۳۹۸ در پی حملات گسترده ایران به تانکرهای نفتکش و کشتی های تجاری تشکیل شد و شامل کشورهای ایالات متحده، انگلستان، امارات متحده عربی، بحرین، عربستان سعودی، لیتوانی، استرالیا، و آلبانی است.

این اتحاد بین المللی به منظور محافظت از کشتی های تجاری و اطمینان یافتن از آزادی ناوبری و تجارت بین المللی طراحی شده است.