تمرکز راهبردی بر دریای سرخ به عنوان رقیبی برای خلیج فارس

تحلیلگران می گویند که تحول و توسعه اخیر کوریدور دریای سرخ، این آبراه را به رقیبی جدی برای خلیج فارس تبدیل کرده است. این کوریدور یک گلوگاه مهم حمل و نقل و ارتباطات که منطقه را به جهان متصل می کند.

این منطقه از نظر تجاری، نظامی، و سیاسی اهمیت فزاینده ای پیدا کرده است، این اهمیت به این دلیل است که این مسیر اصلی ترین مسیر عبور نفت عراق و منطقه خلیج فارس برای رسیدن به بازارهای جهانی است.

در سال های اخیر، دریای سرخ علاوه بر محلی برای عبور شناورهای باری حامل انواع کالاها، به کوریدوری برای کابل های فیبر نوری تبدیل شده و به عنوان یک گذرگاه حیاتی زیرزمینی به منزله شاهراه اطلاعات جهانی عمل می کند.

این منطقه همچنین از نظر منابع طبیعی، از جمله ذخایر گاز طبیعی که به تازگی کشف شده و هنوز بهره برداری نشده اند، غنی است.

هشت کشور -- یعنی مصر، عربستان سعودی، اردن، سودان، یمن، جیبوتی، اریتره، و اسرائیل -- از طریق آب های دریای سرخ به یکدیگر متصل شده اند.

کشورهای حاشیه دریای سرخ همکاری های گوناگونی از جمله «مجمع دریای سرخ»، را تشکیل داده اند. همچنین برخی از آنها -- به ویژه عربستان سعودی و مصر -- طرح های مشترک توسعه، تجاری، و نیز طرح های انرژی پایدار را آغاز کرده اند.

به گزارش خبرگزاری رویترز، سالانه حدود ۳۰ هزار کشتی از خلیج عدن و از طریق دریای سرخ در مسیر رفت و برگشت به کانال سوئز عبور می کنند.

بنا بر اعلام سازمان کانال سوئز، طی سال ۱۳۹۹ تقریباً ۱۹ هزار کشتی -- یعنی به طور متوسط روزانه ۵۱.۵ کشتی -- از این کانال عبور کرده اند.

توجهی تازه به دریای سرخ

ایمن سلامه، کارشناس امور استراتژیک از دانشگاه قاهره، گفت: «اهمیت دریای سرخ علاوه بر ابعاد تجاری و اقتصادی، بعد دیگری نیز دارد ... که اهمیت ژئوپلیتیک و نظامی آن است.»

سلامه گفت که قدرت های منطقه ای و جهانی مانند ایران و چین در تلاش و برنامه ریزی «برای گسترش حضور و فعالیت های خود» در کوریدور دریای سرخ هستند.

وی گفت که چین این کار را «از طریق اجرای پروژه های تجاری» انجام می دهد، در حالی که ایران «به وسیله هژمونی سیاسی و دخالت نظامی» -- به ویژه از طریق حوثی های یمن -- در آن جهت تلاش می کند.

«ایران اخیراً تلاش کرده است تا از طریق حوثی ها در یمن و در منطقه باب المندب نقش منفی ایفا کند.»

حوثی ها، که نیروهای نیابتی ایران محسوب می شوند، با استفاده از قایق های مملو از مواد منفجره، یک رشته حملات را به کشتی ها در دریای سرخ انجام داده اند. آنها همچنین به تأسیسات نفتی و یک فرودگاه غیرنظامی در عربستان سعودی حمله کردند و افزون بر آن، امکانات نظامی در این کشور پادشاهی را هدف قرار دادند.

سلامه گفت: «اما تا به امروز، [ایران] برای دستیابی به اهداف خود در دریای سرخ همچنان با مشکل رو به روست.»‌

کشورهای حاشیه خلیج فارس، به ویژه امارات و قطر، به منظور به دست آوردن جایگاهی در منطقه دریای سرخ منافع راهبردی فزاینده ای دارند.

امارات متحده عربی در جنوب یمن، جایی که نیروهای کمربند امنیتی را آموزش می دهد، و در مجمع الجزایر سقطرا در حال ایجاد یک پایگاه نظامی بوده است.

بنا بر یک گزارش مرکز بروکینگز دوحه با عنوان «رقابت های دریای سرخ: خلیج فارس، شاخ [آفریقا] و ژئوپلیتیک تازه دریای سرخ» که در خرداد ماه ۱۳۹۸ منتشر شد، قطر قصد دارد یک بندر بزرگ کانتینری را در سودان توسعه دهد.

سلامه گفت که این توجه تازه بین المللی به منطقه دریای سرخ نشان دهنده اهمیت فزاینده آن است. وی خاطرنشان کرد: «همه کشورهای دریای سرخ در ترسیم سیاست ها و تصمیمات منطقه ای آن نقش حیاتی دارند.»

وی افزود که با در نظر گرفتن این واقعیت، «ضرورت دارد که از گسترش نفوذ کشورهای منطقه، و همچنین کشورهای خارج از منطقه مانند ایران، چین، و روسیه، جلوگیری شود.»

حفظ امنیت منطقه ای

یک مقام وزارت امور خارجه عربستان سعودی که نخواست نامش فاش شود، گفت که ایالات متحده می تواند در حفظ توازن قدرت منطقه ای و محافظت از منطقه دریای سرخ در برابر تنش ها یا تهدیدها نقش داشته باشد.

وی در این رابطه به همکاری موفقیت آمیز و آموزش نظامی مستمر و همکاری مشترک این کشور پادشاهی با ایالات متحده و همچنین با مصر و کشورهای حوزه خلیج فارس اشاره کرد.

دریای سرخ به عنوان مجرای اصلی کشتی های تجاری و کشتی های جنگی که در نبرد با «دولت اسلامی» (داعش) شرکت می کنند یا سیاست بازدارندگی در برابر فعالیت های بی ثبات کننده ایران را اجرا می کنند، عمل می کند.

وی گفت، مهم است که کوریدور دریای سرخ از هر گونه اعمال قدرت و نفوذ سیاسی یا نظامی قدرت های منطقه ای یا کشورهای دورتر، مانند چین یا روسیه، مصون بماند.

احمد الحمدانی، محقق مرکز مطالعات راهبردی رافدین، گفت که یکی از دلایل دخالت ایران در یمن و حمایت آن از حوثی ها، جاه طلبی های جمهوری اسلامی در رابطه دسترسی به دریای سرخ است.

وی گفت: «نفوذ در دریای سرخ به معنی در دست داشتن ابزار مذاکره و گزینه های دیگر نظامی و تجاری است که این برای ایران یک آرزوست.»‌

وی خاطرنشان کرد که بیشتر کشورهای ساحلی دریای سرخ با ایالات متحده روابط خوبی دارند و این امر آمریکا را قادر می سازد که همانند یک ضامن در خلیج فارس ایفای نقش کند.

وی گفت که اگر حضور ناوگان پنجم نیروی دریایی ایالات متحده نبود، ایران می توانست در آب های خلیج فارس اقدام به خرابکاری کرده و تجارت و حمل و نقل را مختل کند.

وی در ادامه گفت، پیش از آن که ایران یا سایر کشورها از شرایط امنیتی و اقتصادی در کشورهای حاشیه دریای سرخ مانند یمن، اریتره، و سودان بهره برداری کرده و جای پای خود را محکم کنند، توجه به این منطقه امری حیاتی است.