حوادث «دزدی دریایی» موجب جلب توجهات به حضور پنهانی ایران در دریای سرخ

ارتش ایران بیش از یک دهه است که به‌طور مرتب در دریای سرخ حضور دارد و چند حادثۀ اخیر فعالیت این کشور را در این مسیر کشتیرانی سوق‌الجیشی نشان می‌دهد. ایران از این مسیر برای دسترسی به متحدان خود در سوریه و نیروهای نیابتی خود در یمن استفاده می‌کند.

به‌گفتۀ کارشناسان، اگرچه نیروهای دریایی ایران عمدتاً بر خلیج فارس و تنگۀ هرمز متمرکز هستند، منافع ایران در دریای سرخ کاملاً مشهود است.

رژیم ایران اغلب از طریق رسانه‌های دولتی این ادعا را مطرح کرده است که حضور کشتی‌های نظامی‌اش در دریای سرخ به‌منظور «همراهی و محافظت» از نفتکش‌های ایرانی و متحدانش در برابر تهدید «دزدان دریایی» است.

با این حال آمارها نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر دزدی دریایی - که زمانی تهدیدی بزرگ برای کشتیرانی بود - در این آبها کاهش یافته است و بخشی از این مسئله به‌دلیل تلاش‌های هماهنگ بین‌المللی است.

دو حادثۀ اخیر نشان می‌دهد کشتی‌های نظامی ایران در دریای سرخ فعالیت دارند.

خبرگزاری تسنیم ایران گزارش داد نیروی دریایی ایران در روز ٢٨ اردیبهشت‌ماه «یک کشتی تجاری را از حملۀ دزدان دریایی در دریای سرخ نجات داده است».

این خبرگزاری مدعی شد یکی از کشتی‌های تجاری ایران در دریای سرخ پس از اینکه مورد حملۀ دزدان دریایی قرار گرفت، درخواست کمک کرد و یگان‌های نیروی دریایی ایران «که وظیفۀ همراهی کشتی‌های تجاری را برعهده داشتند» بلافاصله به منطقه اعزام شدند.

تسنیم گفت مهاجمان پس از تبادل آتش وادار به فرار شدند و افزود نیروی دریایی ایران از «کانتینرهای تجاری و تانکرهای نفتی متعلق به ایران یا تحت اجارۀ ایران یا سایر کشورها» در برابر دزدان دریایی محافظت می‌کند.

با این حال، شرکت‌های اطلاعات دریایی گفتند چگونگی این حادثه و حادثۀ مشابه چند روز قبل در همان منطقه همچنان مبهم است.

دریاد گلوبال که یک شرکت اطلاعات دریایی است به آسوشیتدپرس گفت کشتی مذکور قبل از حرکت در نزدیکی سواحل یمن در جیبوتی بوده است.

این شرکت اعلام کرد کشتی مزبور ردیاب سیستم شناسایی خودکار (AIS) خود را روشن نکرده است و این موضوع را «بسیار عجیب» دانست، زیرا دریای سرخ یک مسیر عمدۀ کشتیرانی بین‌المللی است.

کشتی‌های ایرانی قبلاً نیز سابقۀ خاموش کردن AIS خود را داشته‌اند و این کار به این دلیل انجام می‌شود تا در هنگام انجام فعالیت‌های غیرقانونی مانند تجارت نفت که ناقض تحریم‌های بین‌المللی است، شناسایی نشوند.

همچنین، ایران سابقۀ قاچاق سلاح به حوثی‌ها از طریق دریا را در کارنامه دارد. این کار با استفاده از قایق‌های ماهیگیری و از طریق مسیرهایی صورت می‌گیرد که از سواحل سومالی یا تنگۀ باب‌المندب، در دهانۀ دریای سرخ عبور می‌کند و همچنین از طریق جزایر دریای سرخ نیز انجام می‌شود.

دزدی دریایی بهانه‌ای برای حضور

به گزارش تسنیم، در بهمن‌ماه گذشته، شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، گفت «ناوگانی از کشتی‌های جنگی ایران در حال همراهی کشتی‌های تجاری کشور در دریای سرخ و خلیج عدن هستند».

ایرانی این فعالیت‌ها را «همگام با تلاش‌های بین‌المللی علیه دزدی دریایی» خواند و متذکر شد که نیروی دریایی ایران از سال ١٣٨٧ «از کانتینرهای تجاری و نفتکش‌های متعلق به ایران یا تحت اجارۀ ایران یا سایر کشورها محافظت می‌کند».

با این حال بهانۀ «دزدی دریایی»، حضور کشتی‌های جاسوسی ایران را توضیح نمی‌دهد.

در مردادماه سال گذشته، کشتی جاسوسی ایران با نام بهشاد جایگزین کشتی ساویز شد که خود یک کشتی جمع‌آوری اطلاعات است و از پنج سال قبل در دریای سرخ گشت‌زنی می‌کرده است.

در دی‌ماه سال ١٣٩٧ مرکز مطالعات و تحقیقات ابعاد یمن در مطالعه‌ای به بررسی وظایف ساویز پرداخت و به این نتیجه رسید که این کشتی نقشی تاکتیکی در قاچاق سلاح به نیروهای نیابتی ایران یعنی حوثی‌ها ایفا می‌کند.

طبق گزارش ماری‌تایم اگزکیوتیو در فروردین‌ ١٣٩٦، ایران از سال ١٣٩٠ نیروهای دریایی خود را به‌طور مرتب به دریای سرخ گسیل کرده است.

بنا به این گزارش، در حالی که ایران بر تنگۀ هرمز تمرکز کرده است، «تلاش‌های اخیر رهبری نیروی دریایی ایران برای نمایش قدرت دریایی فراتر از خلیج فارس منجر به حضور مکرر نیروی دریایی ایران در دریای سرخ و خلیج عدن شده است».

مجلۀ مذکور گفت دریای سرخ «"مسیری مهم برای قاچاق سلاح‌های ایران» و همچنین محموله‌های جهانی نفت است و متذکر شد مقامات ارشد ایران مصمم شده‌اند حضور دریایی دائمی خود را در منطقه حفظ کنند.

ماری‌تایم اگزکیوتیو گفت: «توانایی ایران برای مختل کردن کشتیرانی در دریای سرخ محدود است چراکه ناوگان سطحی این کشور قدیمی است و تعداد اندکی زیردریایی و موشک در اختیار دارد که می‌تواند در این آبراهه مستقر کند».

این مجله گفت: «به‌رغم این محدودیت‌ها، ایرانی‌ها از طیف محدودی از قابلیت‌ها در باب‌المندب برخوردار هستند» که ممکن است از آن برای مختل کردن کشتیرانی یا «گشودن صحنۀ عملیاتی تازه در صورت وقوع جنگ با رقبای منطقه‌ای [ایران]» بهره بگیرند.

تلاش‌های امنیتی بین‌المللی

نیروهای دریایی ترکیبی (CMF) متشکل از ٣٤ کشور که نقش مهمی در تضمین آزادی دریانوردی در آبهای منطقه ایفا کرده‌اند، در فروردین‌ماه نیروی ضربت جدیدی را برای گشت‌زنی در دریای سرخ و خلیج عدن راه‌اندازی کردند.

نیروی ضربت ترکیبی ١٥٣ (CTF 153) به سه نیروی ضربت فعلی نیروهای دریایی ترکیبی (یعنی CTF 150، CTF 151 و CTF 152) ملحق می‌شود که به ترتیب بر امنیت دریایی، مبارزه با دزدی دریایی و امنیت دریایی خلیج فارس تمرکز دارند.

دریاد گلوبال در گزارش ٢٦ اردیبهشت‌ماه خود اعلام کرد در گذشته دزدی دریایی از جمله نگرانی‌های مهم در دریای سرخ بود، اما امروز قاچاق اسلحه و مواد مخدر و قاچاق انسان اسباب نگرانی شده‌اند.

این گزارش گفت: «امروز تهدید حوثی‌ها جدی‌ترین خطر امنیتی است».

«نیروهای حوثی از سال ١٣٩٥ تاکنون به آزار دادن، حمله و توقیف چندین کشتی پرداخته‌اند. روش‌های قبلی آنها نظیر استفاده از نارنجک‌های پرتاب‌شونده با راکت چندان پیشرفته نبود، اما تاکتیک‌هایشان مؤثرتر و خطرناک‌تر شده است.»

در این گزارش آمده است: «حوثی‌ها از مین، پهپادهای دریایی، پهپادهای هوایی و موشک‌های ضدکشتی استفاده کرده‌اند.»

بنا به این گزارش: «آنها حملاتی را به کشتی‌های چندین کشور انجام داده‌اند، اما مشخصاً بر کشتی‌ها و بنادر عربستان تمرکز کرده‌اند. اکنون آنها تهدیدی برای آزادی دریانوردی هستند که همین مسئله باعث می‌شود به یک نگرانی جهانی تبدیل شوند.»

گزارش مذکور اعلام کرد، در عین حال «تلاش‌های ایران برای تثبیت حضور نظامی خود فراتر از حمایتش از حوثی‌ها عمدتاً با شکست مواجه شده است».