تلاش یک مستند جدید برنامه ریزی شده برای پنهان کردن کارنامه تفرقه افکنانه خامنه ای

یک مستند تازه که توسط رژیم ایران تهیه شده است، علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی، را به عنوان مردی مهربان و خوش برخورد به تصویر می کشد. این مستند، اما به کارنامه طولانی تفرقه افکنی ها و جنجال های او اشاره ای نمی کند.

این مجموعه که «غیررسمی» نام دارد، توسط «مهر فیلم» و دفتر خامنه ای تهیه شده است. این مستند در کانال های داخلی و ماهواره ای صدا و سیمای جمهوری اسلامی پخش شده است و تارنماهای وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز آن را تبلیغ کرده اند.

تهیه کنندگان این مجموعه می گویند که اکثر آنها ملاقات های «غیررسمی و صمیمی» خامنه ای را نشان می دهد؛ ملاقات هایی که خامنه ای از سال ۱۳۹۵ روزهای پنجشنبه هر هفته با کنشگران فرهنگی، هنرمندان، دانشمندان، دانشجویان، و شهروندان عادی برگزار کرده است.

نخستین بخش این مجموعه مستند بر دیدارهای خامنه ای با فیلمسازان «دفاع مقدس» متمرکز است. این اصطلاح (فیلمساز دفاع مقدس) برای کسانی به کار برده می شود که فیلم هایی را درباره جنگ ایران و عراق ساخته اند؛ جنگی که طی سال های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ در جریان بود.

بخش دوم درباره بازدیدها و گفت و گوهای او با همه گروه های دیگر، از جمله مردم عادی، است.

در این فیلم ها خامنه ای که برای مدت بیش از سه دهه با رویکرد مشت آهنین بر ایران حکومت کرده است، در حال تعامل با مردم عادی ایران دیده می شود. اما منتقدان می گویند کاملاً روشن است که این مجموعه به شدت برنامه ریزی شده است.

خامنه ای، برخلاف آن چه که از او به تصویر کشیده اند، رهبری است که برای مشروعیت بخشیدن به قدرتش، ادامه دادن به حکومتش، سرکوب کردن مخالفت های داخلی، و صدور جنگ های نیابتی به منطقه و فراتر از آن به شدت به نیروهای امنیتی، از جمله سپاه پاسداران، متکی است.

روکشی نازک از حقیقت

مجموعه «غیررسمی» واقعیت صریحی را که تبلیغ می کند، از هر لحاظ نادیده گرفته است. این مجموعه همان رویکرد استبدادی همه ساخته های سفارشی رژیم را ادامه داده است.

تهیه کنندگان «غیررسمی» به طرزی ماهرانه بخش هایی از گفت و گوهای خامنه ای را که در آنها او لحنی آرام دارد، انتخاب کرده اند. در برخی موارد، تلاش های او برای به کار بردن طنز، لحن او را ملایم کرده است. اما او در برخی دیگر از صحنه هایی که زمان آنها به زمان حال نزدیکتر است، به نظر ضعیف و ناخوش می آید.

در یکی از صحنه های قسمت دوم این مجموعه رهبر ایران در حالی دیده می شود که یک مورخ مشغول ستایش از او به دلیل «اشاره کردن به تاریخ ایران در شاهنامه» است. خامنه ای در واکنش ابراز شگفتی می کند و می گوید: «البته!» لحن او به گونه ای است که انگار می خواهد بگوید او همیشه تاریخ ایران باستان و شاهنامه فردوسی را خوانده و ستوده است.

اما واقعیت این است که در سال های پس از انقلاب اسلامی ادبیات شاهنامه (اثر معروف فردوسی، سراینده ایرانی) در شمار نخستین مطالب سانسور شده در کتاب های درسی ایران بود. دلیل اصلی این ممنوعیت تلاش به خوبی مستند شده و ملموس فردوسی برای زنده نگاه داشتن زبان پارسی از طریق سرایندگی، در پی غلبه اسلام بر ایران بود.

جمهوری اسلامی و خامنه ای، که از بابت تعهدش به ادبیات و شعر معروف است، همواره نشان داده است که ترجیح می دهد زبان فارسی را به حاشیه براند، زبان عربی را ترویج کند، و ادبیات فارسی آمیخته با زبان عربی و یا تأثیر گرفته از آن زبان را به عنوان مطالب آموزشی برگزیند.

یک نمونه از این امر را می توان در یکی از این مستندها مشاهده کرد: وقتی در یک مجلس شعرخوانی شاعر بیتی از سعدی شیرازی را که نیمی از آن عربی است می خواند، خامنه ای نیز او را همراهی می کند. این صحنه تلاشی آشکار برای به تصویر کشیدن چهره او به عنوان یک شیفته ادبیات است.

ستایش گزینشی

این مجموعه همچنین خامنه ای را در حالی که مانند همیشه در فضایی ساده پذیرای هنرمندان است، نشان می دهد.

بینندگانی که با چهره های سرشناس ایرانی آشنایی دارند به خوبی می دانند که افراد معروف سکولار، که هیچ رابطه مشخصی با رژیم ندارند، در تصاویر نمای نزدیک «کلوزآپ» دیده می شوند؛ اما از اظهارات آنها فیلمبرداری نمی شود.

همچنین گواهی ها و تفسیرها مختص چهره های نزدیک به رژیم یا کسانی است که در ازای دریافت مبالغ سنگین به صورت سفارشی در فیلم ها یا مجموعه های تلویزیونی کار کرده اند.

در صحنه های مربوط به دیدگاه ها یا پرسش های بازدیدکنندگان، انتقادهای شدیدتر در ویرایش حذف شده اند. اما اجازه داده می شود که برخی مخالفت های ملایم پخش شود تا بردباری و مهربانی رهبر نشان داده شود. اظهاراتی که در تعریف و تمجید او بیان می شود، به تفصیل در فیلم گنجانده شده است.

در یک صحنه یک دانشجو می گوید که می خواهد از رهبر «انتقاد کند»؛ چرا که او «نسبت به آینده در ایران امیدوار نیست.»

خامنه ای در پاسخ، او را به امیدوار بودن فرا می خواند و از او می خواهد که نزدیکتر برود. خامنه ای سپس آن مرد جوان را در آغوش می گیرد و بر چهره اش بوسه می زند و می گوید: «آیا تأسف آور نیست که شما امیدتان را از دست داده اید؟ شما جوان هستید؛ شما باید همیشه امیدوار باشید.»

سپس آن دانشجو لبخندزنان بازمی گردد و روی صندلی خود می نشیند.

در یک صحنه دیگر در دومین مستند، یک شاعر می گوید که او «با پیش داوری» در این جلسه شرکت کرده بود؛ اما به او ثابت شد که اشتباه کرده است.

این فیلم به جای نشان دادن گفت و گوهای واقعی و ملموس، شامل هنرمندانی است که شخصاً برای «اظهارات اعتراف گونه» در برابر دوربین حاضر می شوند.

اکثر این افراد یا آدم های ناموفق و کم شهرت هستند و یا از بابت وابستگی شان به رژیم شناخته می شوند. بسیاری از هنرمندان مستقل سرشناس، صدا و سیما را تحریم کرده اند یا دست کم حاضر نیستند در ساخته های آن حضور پیدا کنند.

تکیه کردن به قدرت نظامی

حامیان رهبر ایران او را «رهبر مسلمانان» خطاب می کنند. هدف از بیان این عنوان افتخاری این است که او را به عنوان مردی که وحدت را در جامعه اسلامی ترویج می کند، به تصویر بکشند.

اما نگاهی به دورانی که او در قدرت بوده است نشان می دهد که او یک چهره تفرقه افکن در ایران بوده و اغلب از سپاه پاسداران برای سرکوب منتقدانش استفاده کرده است.

به رغم آن که خامنه ای نسبت به وحدت میان شیعه و سنی مباهات می کند، جامعه اقلیت اهل سنت ایران به شکلی سازمان یافته سرکوب می شوند. این موضوعی است که رهبران اهل سنت در برخی موارد نسبت به آن اعتراض کرده اند.

یکی از آن موارد مربوط به مولوی عبدالحمید، امام جماعت اهل سنت زاهدان، است. او روز ۱۶ دی در نامه ای خطاب به خامنه ای از این بابت که «اهل سنت شهروندان درجه دوم و درجه سوم هستند» گلایه کرده بود.

خامنه ای همواره منتقدانش را، فارغ از آن که این انتقادها و مخالفت ها از میان صفوف روحانیت ایران و یا مردم عادی جامعه برخاسته باشد، به صورت سیستماتیک منزوی و سرکوب کرده است. او این کار را اغلب با استفاده از سپاه پاسداران انجام داده است. از جمله این موارد می توان به سرکوب معترضان غیرمسلح در سال ۱۳۹۸ در تهران و سایر شهرها اشاره کرد. آن سرکوب در جریان اعتراضات گسترده به افزایش قیمت بنزین روی داد.

خامنه ای روابط نزدیکی با سپاه پاسداران دارد. او به شدت از سپاه حمایت می کند، همه ساله بودجه چشمگیر و فزاینده ای را به سپاه اختصاص می دهد، و بر همه تصمیم گیری ها، راهبردها، و اقدامات سپاه تأثیر می گذارد.

خامنه ای در خارج از ایران نیز از نیروی قدس سپاه پاسداران برای حمایت از گروه های شبه نظامی شیعه استفاده کرده است. او این کار را با هدف پشتیبانی از دستور کار توسعه طلبانه ایران انجام داده است.

قاسم سلیمانی، فرمانده کشته شده نیروی قدس، به واسطه روابط نزدیک و قابل اعتماد خود با خامنه ای در ایران به عنوان فردی بسیار قدرتمند دیده می شد. او توانسته بود از این تأثیرگذاری در ایجاد یک شبکه گسترده از عوامل هوادار تهران در منطقه - عواملی که از دستورهای او پیروی می کردند - استفاده کند.

سپاه پاسداران نزدیک به ۳۶۰ حمله تروریستی را در ۴۰ کشور انجام داده است. اکثر این حملات توسط گروه های نیابتی سپاه در خاورمیانه انجام شده اند.

گروه های مورد حمایت سپاه پاسداران در ماه های اخیر مسئول چندین حمله در سراسر منطقه بوده اند.

برای نمونه، حوثی ها (انصارالله) مورد حمایت ایران روز ۲ آذر یک انبار سوخت آرامکو در جده عربستان سعودی را هدف یک حمله موشکی قرار دادند.

در عراق، کتائب حزب الله و سایر جناح های تندرو همسو با ایران در حال تشدید حملات شان به نیروهای ائتلاف بین المللی، نیروهای عراقی، و ساختمان های دیلپماتیک در منطقه سبز بوده اند. از جمله این حملات می توان به یک حمله به سفارت آمریکا در بغداد در روز ۳۰ آذر اشاره کرد.

از آبان ماه ۱۳۹۸ تاکنون، تقریباً ۹۰ حمله موشکی مرگبار و بمب های کنارجاده ای سفارتخانه ها، نیروها، و سایر تأسیسات خارجی در سراسر عراق را هدف قرار داده اند.