با گسترش ویروس کرونا، رژیم ایران با «بحران مشروعیت» روبه‌رو شده است

در ایران با تداوم گسترش ویروس کرونا (کوید ۱۹) بسیاری از ایرانیان رژیم را به سوء مدیریت در این بحران متهم می‌کنند. تنها روز چهارشنبه (۱۱ مارس) ۶۳ مورد جدید مرگ گزارش شد که بالاترین رقم تلفات کشور در یک روز به شمار می‌رود.

ناظران می‌گویند مردم به مدیریت ناکارآمد، پنهان کاری و دروغگویی اعتراض دارند و رژیم را به تعلل در واکنش و انجام تدابیر محافظتی برای حفظ جان شهروندان ایرانی و همچنین تلاش برای مخفی کردن گستره همه‌گیری این بیماری متهم می‌کنند.

جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر در ایران، روز سه‌شنبه گفت پاسخ ایران به گسترش این بیماری همه‌گیر مرگبار به عنوان یکی از کشورهایی که بزرگ‌ترین موارد مبتلایان را در خارج از مبدأ بیماری یعنی چین دارد «خیلی کم و خیلی دیر» بوده است.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، او گفت از زمانی که این ویروس شیوع پیدا کرد، تهران واکنش کندی نشان داده است و هنوز هم اقدامات کافی انجام نمی‌دهد.

رحمان گفت: «ما خواستار شفافیت در خدمات‌رسانی و اطلاع‌رسانی به مردم هستیم».

سپاه پاسداران روز ۱ مارس با اعلام «کمپین مقابله با ویروس کرونا» رسما نقش خود را در پاسخ به این بحران اعلام کرد.

سپاه در بیانیه‌ای گفت نیروی مقاومت بسیج به عنوان یک گروه شبه‌نظامی وابسته به سپاه «تا غلبه کامل بر این بیماری و بازگشت به شرایط عادی در صحنه مشارکت و کمک در این زمینه آماده و فعال خواهد بود».

اما ایرانیان به جای اینکه باور به توانایی سپاه در مهار بحران را داشته باشند، اعتماد خود را نسبت به سپاه و حاکمیت از دست داده‌اند.

در ماه‌های اخیر، دستگاه سیاسی و نظامی ایران به خاطر سرکوب بی‌رحمانه اعتراضات، سرنگون کردن یک هواپیمای غیرنظامی و تلاش اولیه برای انکار آن و اهمال‌کاری در واکنش به سیل‌ها با انتقادهای گسترده‌ای مواجه شده است.

«خشم عمومی»

حسین رجبی، روزنامه‌نگار اهل تهران، به المشارق گفت: «عجز و بی‌کفایتی دولت و سپاه در مدیریت این بحران [ویروس کرونا] خشم عمومی را برانگیخته است».

او گفت: «مردم باور دارند که سپاه قادر به انجام چنین کارهایی نیست و سپردن مدیریت این بحران به آنها فاجعه‌ای بزرگ به بار خواهد آورد».

او گفت گرچه سپاه در وخامت اوضاع دست داشته است -- با جلوگیری از اجرای قرنطینه و ادامه پروازها به چین توسط شرکت هواپیمایی وابسته به سپاه ماهان ایر -- این سازمان مصمم است تا از این بحران برای تقویت جایگاه خود استفاده کند.

رسانه‌ها در اوایل فوریه گزارش کردند در ماه‌های ژانویه و فوریه که این ویروس در چین به سرعت رو به گسترش بوده، ماهان ایر دستکم ۵۵ پرواز به چین انجام داده است.

به گفته رجبی «هدف سپاه پاسداران در این بحران تبلیغ برای خود است. سپاه می‌خواهد خود را به قهرمان این داستان تبدیل کند.»

او گفت: «در موارد مشابه مثل سیل‌ها و زلزله‌ها، سپاه برای اهداف تبلیغاتی وارد عمل شد. اما این بار، مدیریت نادرست بحران ممکن است منجر به گسترش بی‌سابقه بیماری شود.»

«متحد قابل اطمینان»

بی‌اعتمادی به رژیم ایران از عدم توانایی آن در ارائه اطلاعات دقیق به مردم در جریان گسترش کنترل‌نشده ویروس کرونا طی چند هفته و به دلیل تأخیر آن در اجرای قرنطینه و تدابیر کنترل مرزها نشأت می‌گیرد.

سیاوش میرزاده، فعال سیاسی ساکن تهران، به المشارق گفت تأخیر رژیم ایران در اعلام همه‌گیری تا حدی به خاطر حساسیت‌های مربوط به ارتباط استراتژیک ایران با چین بوده است.

او گفت: «تحریم‌های گسترده باعث وابستگی شدید ایران به چین و روسیه شده است و جمهوری اسلامی تلاش دارد در این گونه مسائل خود را یک متحد قابل اطمینان نشان دهد تا بتواند در صورت لزوم از آنها کمک بگیرد.»

وی افزود از جمله این تلاش‌ها می‌توان به این موضوع اشاره کرد که ایران امید دارد چین در جایگاه ریاست دوره‌ای گروه ویژه اقدام مالی بتواند از جانب ایران مداخله کند و جمهوری اسلامی را از لیست سیاه این گروه خارج کند.

او گفت: «حضور چین در شورای امنیت [سازمان ملل متحد] نیز از منظر دور زدن تحریم‌ها یکی از امیدهای ایران به آینده است. بنابراین، پیشنهاد ایران برای ارائه خدمات ویژه به چین چندان عجیب نیست.»

«بحران مشروعیت»

کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت، روز چهارشنبه گفت: «بر اساس نتایج آزمایشگاهی جدید، ۹۵۸ مورد تایید شده جدید از ابتلا به کوید ۱۹ در کشور شناسایی کرده‌ایم که تعداد کل موارد را به رقم ۹۰۰۰ می‌رساند.»

او گفت تاکنون ۳۵۴ نفر در ایران جان خود را به خاطر این ویروس از دست داده‌اند.

ایالات متحده روز ۲۸ فوریه اعلام کرده بود آماده کمک به مردم ایران برای شکست این اپیدمی است. وزارت امور خارجه ایران این پیشنهاد را رد کرد.

برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه آمریکا، روز ۵ مارس گفت واکنش جمهوری اسلامی به شیوع ویروس کرونا در کشور یکی از مواردی است که به «بحران مشروعیت» مقام‌های ایران می افزاید. وی افزود «ایران در مورد ویروس کرونا به مردم خود دروغ گفته است».

او گفت: «امروز در نتیجه سوء مدیریت حاکمیت و عدم شفافیت آن با مردم، ایران تبدیل به یکی از بدترین مراکز واگیر ویروس کرونا در جهان شده است».

هوک گفت: «ما می‌دانیم شکاف‌هایی در نظام سلامت آنها وجود دارد و می‌خواستیم آن شکاف‌ها را پر کنیم. کاش پیشنهاد صادقانه کمک ما را می‌پذیرفتند.»