به‌روزرسانی راهبرد مشترک رسانه‌ای توسط کشورهای عربی برای مقابله با تروریسم

کشورهای عربی در صدد هستند یک راهبرد رسانه‌ای مشترک را به‌روزرسانی کنند تا به این ترتیب بتوانند متناسب با فعالیت‌های گروه‌های تروریستی و نحوهٔ تمایل آنها به سوءاستفاده از رسانه‌ها، به ویژه رسانه‌های دیجیتال، با هدف انتشار ایده‌های افراطی‌شان پیش بروند.

در نشست روز ۲۱ اسفند که توسط وزارت ارتباطات کویت و در حاشیهٔ شانزدهمین نشست شورای وزیران اطلاع‌رسانی کشورهای عربی برگزار شد، گروهی از کارشناسان رسانه‌ای راهبردهای رسانه‌ای تازه‌ای را برای مبارزه با افراط‌گرایی بررسی کردند.

همچنین، آنها پیرامون «راهبرد مشترک رسانه‌های عربی برای مبارزه با تروریسم» و چگونگی به‌روزرسانی آن در بحبوحهٔ نوآوری‌های رسانه‌ای بحث و گفت‌وگو کردند.

این راهبرد به سفارش دبیرخانهٔ کل اتحادیهٔ عرب توسط «دانشگاه عربی علوم امنیتی نایف» مستقر در ریاض در سال ۱۳۹۴ تدوین و گردآوری شد.

تمرکز به‌روزرسانی راهبرد رسانه‌های عربی بر اتخاذ سیاست‌هایی است که تحولات جدید فناوری در شبکه‌های اجتماعی را مد نظر قرار می‌دهند. این در حالی است که گروه‌های تروریستی به رهبری «دولت اسلامی» (داعش) تلاش می‌کنند از این ابزارها در راستای انتشار ایدئولوژی‌ خود و جذب نیروهای بالقوه سوءاستفاده کنند.

این راهبرد پیشنهاد کرده است که «آگاهی فرهنگی عربی»، که تروریسم را در همهٔ اشکال و مظاهر آن رد می‌کند، توسعه یابد تا بتواند از کشورهای عربی در برابر محتوای افراط‌گرایانه، اخبار جعلی، و اطلاعات گمراه‌کننده در اینترنت محافظت کند.

سفیر احمد راشد خطابی، دستیار دبیرکل اتحادیهٔ عرب، گفت که این نشست به بررسی نقش رسانه‌ها در مبارزه با تروریسم اختصاص داشت.

او بر نقش کویت در پشتیبانی از کشورهای عربی در تلاش یکپارچهٔ آنها برای اعتلای جهان عرب و برقراری ارتباط آنها با مسائل پیش روی‌شان، مانند تروریسم، تأکید کرد.

شورای وزیران اطلاع‌رسانی کشورهای عربی در آخرین نشست خود که در شهریور گذشته در قاهره برگزار شد، گفت، ارزیابی مجدد راهبرد رسانه‌های عربی برای تقویت شیوهٔ برخورد رسانه‌ها با تروریسم، که پیامدهای آن فراتر از ایجاد رعب و وحشت در مردم بیگناه و گرفتن جان انسان‌هاست، امری مهم است.

به‌گفتهٔ او، تروریسم به کاهش منابع اقتصادی و ایجاد اختلال در پروژه‌های توسعه در جهان عرب نیز منجر شده است.

او افزود: «این [تروریسم] امنیت و ثبات کشورهای ما را هدف قرار داده و صلح مدنی را بی‌ثبات کرده است.»

نشست اسفند‌ماه در کویت پس از نشست ۱۲ بهمن به میزبانی دانشگاه عربی علوم امنیتی نایف برگزار شد. نمایندگان ۱۴ کشور عربی در آن نشست شرکت کردند.

نمایندگان شرکت‌کننده در نشست بهمن‌ماه، دربارهٔ تدوین یک راهبرد عربی برای مبارزه با تروریسم بحث و گفت‌وگو کردند.

خالد الحرفش، قائم‌مقام روابط خارجی دانشگاه عربی علوم امنیتی نایف، گفت این دانشگاه مصمم است با استفاده از روش‌های مطالعه‌شده و برنامه‌ها و فعالیت‌های علمی، طرح‌هایی را برای مبارزه با تروریسم تدوین کند.

او گفت که دانشگاه عربی علوم امنیتی نایف یک مرکز منطقه‌ای را به‌منظور مقابله با تروریسم و جنایات سازمان‌یافته راه‌اندازی کرده است. خالد ابراز امیدواری کرد که این اقدام به تلاش‌های کشورهای عربی و بین‌المللی در این زمینه کمک کند.

قدرت رسانه‌ای رو به افول داعش

صفا الأعسم، تحلیلگر امنیتی، در این‌باره گفت که داعش برای تأثیرگذاری بر مخاطبان در سراسر جهان، به‌طور گسترده‌ای از رسانه‌ها سوء‌استفاده کرده است.

به‌گفتهٔ او، پیش از آغاز جنگ علیه داعش در سال ۱۳۹۳، این گروه میلیون‌ها دلار برای انجام فعالیت‌های اینترنتی فشرده از طریق تولید ویدیوهایی که با مهارت ساخته شده بودند، هزینه کرده بود.

«در آن زمان، محتوای تروریستی بر تنش‌های فرقه‌گرایانه و برانگیختن درگیری‌های فرقه‌ای با هدف جلب نظر حامیان این ایدئولوژی تکفیری متمرکز شده بود.»

الأعسم گفت: «با این حال، از زمانی که حقیقت در مورد تروریست‌ها به‌عنوان افرادی تشنهٔ خون و غیرقابل اعتماد آشکار شد و نیز به‌دنبال شکست آنها در نبردها، آن شتاب حرکتی رسانه‌ای و توانایی آنها برای گمراه کردن افراد، کاهش یافته است.

این راهبرد رسانه‌ای توصیه می‌کند که همکاری نزدیک میان سازمان‌های دولتی مربوطه، و رسانه‌ها و نهادهای جامعهٔ مدنی برای «تولید محتوای رسانه‌ای فعال در راستای مبارزه با تروریسم و برجسته کردن خطر ایدئولوژی افراطی» وجود داشته باشد.

همچنین، این راهبرد مصمم است تلاش‌هایی برای جلوگیری از انتقال پیام‌های گروه‌های تروریستی یا جلب توجه عمومی و هدایت واکنش رسانه‌ها به پوشش حملات تروریستی انجام شود تا اطمینان حاصل شود که آنها به‌نحوی مورد تجلیل قرار نمی‌گیرند.

توصیهٔ دیگر این راهبرد آن است که رسانه‌ها تلاش‌های سرویس‌های امنیتی برای مبارزه با تروریسم را بیشتر پوشش بدهند.

این راهبرد بر اهمیت آموزش امنیت رسانه‌ای برای تقویت مهارت‌های روزنامه‌نگاران و تحلیلگرانی که فعالیت‌های تروریست‌ها و روش‌های تبلیغاتی آنها را رصد و ردیابی می‌کنند و نیز علاقه‌مند به اجرای راه‌های مقابله با آنها هستند، تأکید می‌کند.

این راهبرد ایجاد یک صندوق عربی به‌منظور پشتیبانی از طرح‌ها و برنامه‌های آموزشی را هم پیشنهاد می‌دهد.

الأعسم گفت: «مبارزهٔ رسانه‌ها با تروریست‌ها باید از طریق افراد آموزش‌دیده و واجد شرایطی که مهارت‌های کافی برای همگام شدن و کشف هر گونه فعالیت تروریستی دارند، با اثربخشی بیشتری ادامه یابد.»

به‌گفتهٔ او، داعش تاکتیک‌های خود را تغییر داده است و اکنون به جای بهره‌برداری از تنش‌های فرقه‌ای و فناوری‌های رسانه‌ای، بر استفاده از پول برای استخدام نیرو از میان نیازمندان متمرکز شده است. این در حالی است که این گروه در حال حاضر به‌شدت از کمبود منابع مالی رنج می‌برد.

او گفت، نکتهٔ مهم در نبرد با داعش این است که «با به‌کارگیری نظارت و فاش کردن عقاید و اعمال تروریست‌ها که از لحاظ مذهبی و اخلاقی غیرقابل قبول است، از دسترسی به ابزارهای‌شان برای نفوذ بر [مخاطبان] محروم شوند.»