اقدامات سوءاستفاده‌گرایانۀ هواوی علامت هشداری برای اوپک

پکن سال‌ها است که از قدرت هواوی، غول تکنولوژی خود برای به‌دست آوردن اطلاعات محرمانه در مورد مذاکرات و معاملات در سراسر جهان بهره گرفته است.

به‌گفتۀ ناظران با آشکارتر شدن اختلافات درون کارتل نفتی سازمان کشورهای صادرکنندۀ نفت (اوپک) و همچنین با توجه به اینکه چین درصد زیادی از تولید نفت این کارتل را خریداری می‌کند، اکنون هواوی بیش از هر زمان دیگری تهدید به‌شمار می‌رود.

یکی از مسائلی که مشخصاً جای نگرانی دارد، قراردادهای تازه‌ای است که شرکت هواوی چین با شرکت زین کی‌اس‌آی، برترین اپراتور مخابراتی عربستان سعودی و همچنین شرکت دو، که یکی از اپراتورهای مخابراتی امارات متحدۀ عربی با بیشترین شتاب رشد است، به امضا رسانده است.

هواوی و زین کی‌اس‌آی در حاشیۀ کنگره جهانی موبایل ١٤۰١ که از روز ٨ اسفندماه تا ١١ اسفندماه در بارسلون برگزار شد، یادداشت تفاهم همکاری استراتژیکی را برای ایجاد یک شبکۀ جهانی پیشگام نسل ٥/٥ جی موسوم به «شهر نسل ٥/٥ جی» امضا کردند.

یک روز پیش از آن نیز هواوی و شرکت دو که وابسته به شرکت ارتباطات یکپارچۀ امارات است، یادداشت تفاهم همکاری استراتژیک نسل ٥/٥ را امضا کردند تا با همکاری «نزدیک» به هدف «تسخیر سهم بزرگی از بازار خاورمیانه» دست پیدا کنند.

هواوی در سراسر خاورمیانه و شمال آفریقا میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری کرده است و حضوری کمابیش انحصارگونه در آن پیدا کرده است، به‌همین دلیل شاید تقویت مشارکت با ارائه‌دهندگان تکنولوژی محلی برای این غول تکنولوژی امری طبیعی به‌نظر برسد.

اما هواوی که ظاهراً تولیدکنندۀ خوشنام تلفن همراه و محصولات مصرفی است، شدیداً از حمایت دولت چین برخوردار است و پیوندهای عمیقی با ارتش آزادی‌بخش خلق دارد.

این واقعیت در کنار اختلافات اخیر بین عربستان سعودی و امارات متحدۀ عربی در چارچوب اوپک، نگرانی‌هایی را درخصوص حضور فزایندۀ هواوی در کشورهای تولیدکنندۀ نفت ایجاد می‌کند.

آزموده شدن اتحادها

شکاف‌ها در ائتلاف اوپک در سال ١٤۰۰ آشکار شد یعنی زمانی که عربستان سعودی و امارات متحدۀ عربی بر سر تصمیمات مربوط به تولید و قیمت‌گذاری نفت با هم اختلاف پیدا کردند.

در تیرماه همان سال، عربستان سعودی دست به مذاکراتی با روسیه زد که عضوی از بلوک اوپک پلاس متشکل از ١٣ کشور است. این مذاکرات به توافق بر سر افزایش تدریجی تولید نفت برای کشورهای عضو منجر شد.

در ظاهر چنین توافقی پس از رکود ناشی از همه‌گیری تغییری مطلوب بود، اما مذاکرات بر سر پیشنهاد تمدید این اقدامات تا دی‌ماه ١٤۰١ به شکست انجامیده است.

امارات متحدۀ عربی که تنها از افزایش کوتاه‌مدت عرضه حمایت می‌کند، خواستار تعیین شرایط بهتر برای تمدید قرارداد در سال ١٤۰١ شد.

سهیل محمد المزروعی، وزیر انرژی امارات متحدۀ عربی مخالفت خود را با این پیمان ابراز کرد و همین مسئله منجر به بروز اختلاف علنی و نادری بین این دو کشور خلیج فارس شد.

در آن زمان، المزروعی به اسکای نیوز عربیه گفت: «پذیرفتن بی‌عدالتی و فداکاری بیشتر غیرمنطقی است، ما به‌قدر کافی صبوری به‌خرج داده‌ایم.»

شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی نیز پاسخ تندی داد و گفت امارات متحدۀ عربی در بلوک اوپک پلاس منزوی شده است.

او به تلویزیون بلومبرگ گفت: «تمام اعضای گروه علیه یک کشور موضع گرفته‌اند که برای من ناراحت‌کننده است، اما در عین حال واقعیت است.»

در مهرماه گذشته وقتی اوپک پلاس تصمیم گرفت تولید نفت را شدیداً کاهش دهد تا قیمت نفت خام را تقویت کند، دو طرف دوباره با هم درگیر شدند.

به‌گفتۀ تحلیلگران، این شکاف علنی حاکی از وجود مشکلاتی بزرگتر بین این دو کشور دوست است.

در تیرماه ١٤۰۰، سامی حمدی، سردبیر مجلۀ نشنال اینترست (منافع ملی)، در مطلبی با عنوان «درون عربستان» نوشت: «اعتماد محض ریاض به توافقش تا حدی بود که هرگز پیش‌بینی نمی‌کرد یکی از کشورهای اوپک علناً آن را به چالش بکشد، چه رسد به نزدیک ترین متحدش که ابوظبی است».

او نوشت: «اگرچه شاید بحران ناشی از نزاع عمومی بر سر نفت فروکش کرده باشد، اما واکنش عربستان سعودی از رنجش و سرخوردگی عمیق‌تری نسبت به نزدیک‌ترین متحدش حکایت دارد که از اوپک فراتر می‌رود».

در روز ١٢ اسفندماه، وال استریت ژورنال گزارش داد مقامات امارات متحدۀ عربی می‌گویند این کشور بحثی داخلی دربارۀ خروج از اوپک به راه انداخته است.

رهبران امارات متحدۀ عربی سال‌ها است که بدون اینکه هیچ اقدامی صورت بگیرد در مورد خروج اوپک بحث کرده‌اند. اما اختلافات اخیر بین دو تولیدکنندۀ بزرگ این کارتل دوباره این ایده را زنده کرده است که می‌تواند تأثیر شدیدی بر بازار جهانی نفت داشته باشد.

دینا اسفندیاری، مشاور ارشد گروه بین‌المللی بحران در امور خاورمیانه و شمال آفریقا گفت: اماراتی‌ها «نگران هستند که عربستان سعودی اقدامی علیه منافع آنها انجام بدهد.»

به‌گفتۀ او سعودی‌ها از این بابت هم نگران هستند که امارات متحدۀ عربی تهدیدی برای سلطۀ عربستان در خلیج فارس باشد.

چین تشنۀ نفت

به‌گفتۀ ناظران، چین که انتظار می‌رود در سال ١٤۰٢ مقدار بی‌سابقه‌ای نفت خام وارد کند، آماده است از هر رخنۀ ممکن سوءاستفاده کند.

در دو دهۀ گذشته، خلیج فارس به‌طور مداوم تقریباً نیمی از نفت خام وارداتی چین از خارج کشور را تأمین کرده است، و در همین حال اتکای پکن به نفت خام سایر مناطق کاهش یافته است.

هنری توگندات، اقتصاددان و متخصص مسائل چین، در تحلیلی که در روز ٢٨ آذرماه توسط مؤسسۀ صلح ایالات متحده منتشر شده، نوشت: «چین که ظاهراً از آسیب‌پذیری‌های خود آگاه است، در ماه‌های اخیر از فرصت قیمت‌های پایین نفت روسیه برای افزایش ذخایر تجاری و استراتژیک نفت خام خود استفاده کرده است.»

او نوشت: «چین با سقف تولید اوپک موافق نیست. این کشور واردکنندۀ نفت و دارای اقتصاد صادراتی متکی به تولید است و بخش حمل‌ونقل آن مشتاق بنزین است.»

در همین حال، لی کچیانگ، نخست‌وزیر مستعفی چین، در روز ١٤ اسفندماه اعلام کرد هزینه‌های نظامی این کشور در چهار سال آینده با بیشترین سرعت افزایش خواهد یافت.

آلفرد مولوان وو، دانشیار دانشکدۀ سیاست عمومی لی کوان یو در سنگاپور، گفت رشد پایدار هزینه‌های دفاعی به‌رغم کاهش انتظارات اقتصادی نشان می‌دهد که «اکنون، امنیت برای رهبری ملی بسیار مهمتر از قبل است».

او به خبرگزاری فرانسه گفت: «یعنی تا آن اندازه که از رشد اقتصادی نیز مهم‌تر است.»

کلیدی بودن مسئلۀ اطلاعات

یادداشت‌های تفاهم اخیر هواوی با ارائه‌دهندگان برتر تکنولوژی در عربستان سعودی و امارات متحدۀ عربی می‌تواند امکان دسترسی پکن را به تصمیم‌گیری‌های مربوط به اوپک و سایر اطلاعات مهم فراهم کند.

مؤسسۀ بروکینگز در گزارش منتشرشدۀ خود در فروردین‌ماه ١٤۰۰ یادآور شد که قابلیت‌های اطلاعاتی یکی از بنیان‌های برنامۀ نوسازی نظامی چین است.

بر اساس این گزارش، در سال ١٣٩٩ ژنگ آنکی از آکادمی تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات چین، گفت: «نیروهای نظامی مدرن فقط وقتی قدرت نظامی نیرومندی دارند که قدرت اطلاعاتی نیرومندی داشته باشند.»

او گفت: «اساس یک نیروی اطلاعاتی، شبکه است. چنانچه پشتیبانی فراگیر شبکه‌های پهن‌باند و تلفن همراه وجود نداشته باشد، ارتش اطلاعاتی قدرتمند اصطلاحی بی‌معنا است.»

استرالیا، کانادا، نیوزلند، بریتانیا و ایالات متحده همگی با استناد به نگرانی‌های مربوط به جاسوسی و خطرات امنیتی، ورود شرکت هواوی و همچنین زد‌تی‌ای را به شبکه‌های ملی خود ممنوع کرده‌اند. زد‌تی‌ای نیز یک شرکت تکنولوژی نیمه‌دولتی است.

در آبان‌ماه، جسیکا روزن‌وورسل، رئیس کمیسیون ارتباطات فدرال ایالات متحده، در بیانیه‌ای گفت: «واشنگتن هواوی را از عرضۀ سیستم‌های دولتی به ایالات متحده منع کرده است و اکیداً توصیه می‌کند از تجهیزات آن در بخش خصوصی استفاده نشود، چراکه ممکن است این شرکت موظف باشد اطلاعات را با دولت چین به اشتراک بگذارد.»

تک اچ‌کیو در روز ١٦ اسفندماه گزارش داد که آلمان نیز دارد آماده می‌شود تا شبکه‌های مخابراتی خود را از بند وابستگی به این دو شرکت چینی برهاند.

بنا بر اعلام رسانه‌های محلی، مایک آوسندورف، عضو پارلمان و کارشناس سیاست دیجیتال، گفت تکنولوژی شرکت‌های چینی «باید بلافاصله دست‌کم از حوزۀ اصلی زیرساخت‌های تکنولوژی اطلاعات ما حذف شود».

او تأکید کرد: «هنوز هم بخش زیادی از تکنولوژی هواوی در زیرساخت‌های حیاتی ما نصب شده است که خیلی بد است.»

افشای نظارت چینی‌ها

چنین نگرانی‌هایی مسبوق به سابقه است.

در سال ١٤۰۰، مشخص شد که گروه هکری «لایت‌بازین» که با دولت چین مرتبط است، به‌منظور سرقت سوابق تماس‌ها و پیام‌های متنی اقدام به نفوذ به شبکه‌های تلفن همراه در سراسر جهان با استفاده از ابزارهای پیچیده کرده است.

در سال ١٣٩٩ مقر اتحادیۀ آفریقا هک شد. تحلیلگران این اقدام مجرمانه را بخشی از الگوی کلی شبکه‌های چینی برای نفوذ الکترونیکی به کانال‌های ارتباطی کلیدی دانستند.

گروه هکری با نام مستعار «رئیس‌جمهور برنز» توانست دوربین‌های دفاتر، پارکینگ‌ها، راهروها و اتاق‌های ملاقات مقر اتحادیۀ آفریقا را زیر نظر بگیرد.

وال استریت ژورنال در سال ١٣٩٨ گزارش داد هواوی ابزارهایی امنیتی فروخته است که دولت‌ها از آنها برای نظارت دیجیتال و سانسور استفاده می‌کنند و تکنسین‌های این شرکت هم خدمات دیگری را ارائه کرده‌اند.

این روزنامه گفت: «دست‌کم در دو مورد، تکنسین‌های نیروگاهی چین شخصاً به دولت‌های آفریقایی کمک کرده‌اند تا از مخالفان سیاسی خود جاسوسی کنند.»

وال استریت ژورنال گزارش داد، طبق داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط استیون فلدشتاین، محقق نظارت دیجیتال در دانشگاه ایالتی بویز، هواوی سیستم‌های نظارت تصویری و تشخیص چهرۀ پیشرفته را در چندین کشور به فروش رسانده است.

در سال ١٤۰۰، واشنگتن پست پس از انجام تحقیقاتی فاش کرد که بیش از ١۰۰ ارائۀ بازاریابی پاورپوینت هواوی را بررسی کرده است که بسیاری از آنها دارای مهر «محرمانه» بودند.

بنا به این گزارش، این ارائه‌ها نشان دادند که هواوی «تا چه اندازه تأکید دارد که تکنولوژی‌هایش می‌تواند به مقامات دولتی کمک کند تا افراد را از طریق صدا شناسایی کنند، افراد سیاسی مورد علاقۀ خود را زیر نظر بگیرند، برنامه‌های بازآموزی اعتقادی و کار را برای زندانیان مدیریت کنند و به خرده‌فروشان کمک کنند تا خریداران را با استفاده از تشخیص چهره ردیابی کنند.»

همچنین، هواوی با یک برنامۀ تشخیص چهره در استان سین‌کیانگ چین مرتبط دانسته شده است. در این استان میلیون‌ها مسلمان وادار به شرکت در «اردوگاه‌های بازآموزی» شده‌اند و مورد شکنجه، تجاوز جنسی و سایر آزارها قرار گرفته‌اند.