شواهدی مبنی بر ورود مزدوران روسی به لیبی از طریق پایگاهی دورافتاده در مصر

قاهره - تحلیلگران به المشارق گفتند شواهد موثقی وجود دارد که نشان می‌دهد از پایگاه تازه تأسیس روسیه در نزدیکی بندر سیدی برانی مصر به‌عنوان پایگاه لجستیک و محل استقرار منطقه‌ای گروه مزدوران واگنر استفاده می‌شود.

مزدوران روسی از این منطقۀ دورافتاده در صحرای مصر واقع در شمال‌غرب این کشور استفاده می‌کنند و با عبور از مرز وارد لیبی می‌شوند. گروه واگنر از سال ١٣٩٧ تاکنون در حمایت از خلیفه حفتر، ژنرال قدرتمند لیبی و مشتری روسیه در این کشور، می‌جنگد.

توافق بر سر تأسیس پایگاه روسیه در جنوب این بندر در ساحل مدیترانه همراه با توافق بر سر ایجاد یک نیروگاه هسته‌ای ساخت روسیه در ضبعه که در نزدیکی این مکان قرار دارد، صورت گرفت.

تصمیم روسیه برای استقرار مرکز عملیات خود در سیدی برانی به‌دلیل نزدیکی آن به لیبی و نیز به این دلیل است که دورافتاده بودن این مکان باعث می‌شود برخلاف فعالیت در مکانی شناخته‌شده‌تر توجهات را به خود جلب نکند.

احمد عبده، کارشناس امور نظامی، به المشارق گفت برای مثال، حضور و فعالیت روسیه در بندر نظامی اسکندریه بی‌شباهت به حضور و فعالیت نظامی دریایی بسیاری از کشورهای دیگر نیست.

به‌گفتۀ او کشتی‌های جنگی زیادی «هنگام ملاقات‌های رسمی، به‌منظور تعمیر و نگهداری یا تحویل گرفتن تجهیزات مورد نیاز» در بندر اسکندریه پهلو می‌گیرند. او اشاره کرد که گروه واگنر در این بندر هیچ‌گونه حضوری ندارد و هیچ‌گونه نقل و انتقال مشکوکی بین کشتی‌های جنگی روسیه صورت نمی‌گیرد.

او گفت: «مصر هرگز چنین اقدام پرخطری را انجام نخواهد داد» و به این مسئله اشاره کرد که این بندر به‌روی همه باز است و چنین فعالیت‌هایی به‌راحتی قابل شناسایی است.

به‌گفتۀ او حضور گروه واگنر در بندر اسکندریه مشکلات بزرگی را برای رهبری مصر ایجاد خواهد کرد، «که دلیل آن بدنامی این شرکت در سراسر جهان به‌دلیل موارد استقرار مشکوکش در نقاط مختلف جهان و عملیات‌هایی است که انجام می‌دهد.»

به همین دلیل پایگاه تازه روسیه در منطقه‌ای پرت و دورافتاده و فاقد فعالیت گردشگری تأسیس شد.

پایگاه مخفی روسیه

به‌گفتۀ عبده اگرچه ظاهراً در اسکندریه همه چیز کاملاً روشن و آشکار به‌نظر می‌رسد، اطلاعات موثقی وجود دارد که نشان می‌دهد گروه واگنر «از یک پایگاه نظامی واقع در نزدیکی بندر سیدی برانی، در منطقۀ مطروح و در فاصله ١۰۰ کیلومتری مرز لیبی استفاده می‌کند.»

او گفت موقعیت این پایگاه «کاملاً دور از چشم مردم و نزدیک به لیبی است و همین مسئله انتقال نیروها به آن کشور و بلعکس را تسهیل می‌کند».

به‌گفتۀ او این نقل و انتقالات به‌صورت مخفیانه و احتمالاً با استفاده از خودروهای نظامی روسیه یا وسایل حمل‌ونقل غیرنظامی و اتوبوس‌هایی انجام می‌شود که آزادانه و بدون برانگیختن سوءظن در منطقه جابجا می‌شوند.

او گفت این نوع فعالیت در این منطقۀ ساحلی «که محبوب گردشگران است و شبانه‌روز چنین اتوبوس‌هایی در آن تردد دارند» الزاماً جلب توجه نمی‌کند.

عبده گفت مذاکرات روسیه و مصر برای تأسیس یک پایگاه نظامی در مصر در سال ١٣٩٢ و پس از ایجاد تغییر در رهبری سیاسی مصر آغاز شد.

به‌گفتۀ او این مذاکرات تا سال ١٣٩٦ با مشاجرات شدید همراه بود. در آن زمان طرفین درمورد اصل موضوع به توافق رسیدند.

او متذکر شد که نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد پایگاه سیدی برانی توسط روس‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، اگرچه این مسئله «هرگز اعلام نشد و تا به امروز پنهان مانده است».

با این حال، اخیراً «خبرهایی در مقیاس بسیار محدود پخش شد مبنی بر اینکه از این پایگاه و تحت پوشش نظامی روسیه، به‌عنوان پایگاه لجستیکی گروه واگنر جهت انجام تحرکات لجستیکی این شرکت در لیبی استفاده می‌شود.»

بنا بر گزارش‌ها این پایگاه شامل بیش از ٢۰ انبار و دو باند فرود بالگرد است.

رامز ممدوح، تحلیلگر مسائل سیاسی، به المشارق گفت مصر و روسیه از دوران اتحاد جماهیر شوروی با هم روابط دیپلماتیک و همکاری نظامی داشته‌اند.

او گفت این روابط به‌رغم فراز و فرودهایی که در بحبوحۀ تغییرات مختلف سیاسی جهانی و منطقه‌ای به چشم دیده است، تاحدی پایدار مانده است.

نفوذ روسیه در مصر

ممدوح گفت، سیدی برانی منطقه‌ای قبیله‌نشین است که «ویژگی آن وجود رابطۀ بسیار خوب ساکنان محلی با نیروهای مسلح مصر است» و همین مسئله باعث می‌شود این منطقه گزینۀ مناسبی برای ایجاد پایگاه‌های نظامی باشد.

شاهر یاسین، رصدکنندۀ مسائل نظامی گفت ایجاد پایگاه نظامی روسیه در سیدی برانی احتمالاً با «توافق روسیه و مصر درخصوص ایجاد یک نیروگاه هسته‌ای در منطقۀ ضبعه در نزدیکی این بندر» مرتبط باشد.

قرارداد تأسیس نیروگاه هسته‌ای ضبعه در سال ١٣٩٤ به امضا رسید، اما تا سال ١٣٩٦ اجرایی نشد.

روز ٢٩ تیرماه، محمد شاکر، وزیر برق و انرژی‌های تجدیدپذیر مصر، و الکسی لیخاچف، مدیر عامل روس اتم، شرکت دولتی انرژی اتمی روسیه، آغاز ساخت‌وساز آن را اعلام کردند.

یاسین گفت: «مصر به انرژی حاصل از این نیروگاه نیاز دارد، چراکه به این کشور اجازه می‌دهد مقادیر بیشتری از سوخت و گاز را که در حال حاضر برای تولید انرژی مصرف می‌شود، صادر کند.»

او گفت: «طرف روسی کاملاً از این نیاز آگاه است و هیچ شکی نیست که در مذاکراتی که منجر به توافق نهایی برای تأسیس نیروگاه شد، از آن به‌نفع خود استفاده کرد.»

«روسیه معمولاً حضور عناصر ارتش خود یا عناصر متعلق به شرکت‌های امنیتی روسی به‌ویژه واگنر را برای حفاظت از این تأسیسات در طول دورۀ راه‌اندازی آزمایشی و در طول دورۀ بهره‌برداری به‌طرف مقابل تحمیل می‌کند.»

یاسین گفت با توجه به این پیشینه، «بی‌تردید، پروندۀ پایگاه نظامی و پروندۀ نیروگاه هسته‌ای با هم گره خوردند، به‌ویژه که روسیه مصر را نقطۀ ورود استراتژیک خود به خاورمیانه، خلیج فارس و آفریقا تلقی می‌کند.»

او افزود از نظر روسیه، ایجاد پایگاه نظامی در مصر به «تقویت و تسهیل استقرار روسیه در این مناطق و حتی مداخلۀ سریع در صورت نیاز» کمک خواهد کرد.