با گذشت ۸ سال از قتل عام داعش، هزاران ایزدی هنوز آواره و مفقودند

در هشتمین سالروز قتل‌عام ایزدی‌ها توسط «دولت اسلامی عراق و شام» (داعش) در منطقۀ سنجار استان نینوا، سازمان ملل متحد حمایت مستمر خود از این جامعه را اعلام کرد.

روز ۱۳ مرداد، دفتر سازمان ملل متحد در عراق با صدور بیانیه‌ای گفت باید تمام تلاش‌ها برای حمایت از جامعۀ ایزدی‌ها به‌کار گرفته شود.

در این بیانیه آمده است: «به مناسبت گرامی‌داشت این برگ تکان‌دهنده از تاریخ عراق، بار دیگر بر تعهد خود نسبت به صلح و ثبات ایزدی‌ها و مردم سنجار تأکید می‌کنیم».

در ادامۀ بیانیه آمده است: «فراموش نخواهیم کرد کسانی را که کشته شدند، مجروح یا دچار شوک شدند یا افرادی که هنوز مفقودند: جستجو برای این افراد باید تا زمان بسته شدن این فصل دردناک ادامه یابد».

به‌گفتۀ سازمان ملل متحد، بیش از ۲۰۰٫۰۰۰ ایزدی هنوز آواره‌اند، که بیشتر آنها تحت شرایط دشواری در اردوگاه‌های استان همجوار دهوک زندگی می‌کنند.

مشکلات عدیده مانع از بازگشت آنها به سنجار شده است. سنجار در آبان ۱۳۹۴ از چنگال داعش آزاد شد.

ناامنی و بی‌ثباتی

حسام عبدالله، مدیر سازمان مستندسازی ایزدیان، گفت مشکل اصلی ایزدی‌ها امنیت است.

او گفت در حال حاضر، ۲۷ گروه مسلح در سنجار وجود دارد که بعضی از آنها با ایران همسو هستند.

در این منطقه، درگیری‌هایی نیز بین نیروهای عراقی و گروه‌هایی که حاضر به عقب‌نشینی نیستند رخ داده است. در اردیبهشت‌ماه، پس از آنکه واحدهای مقاومت سنجار (یبشه) که از نیروهای وفادار به حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) هستند جاده‌های سنونی واقع در شمال سنجار را مسدود کردند، درگیری به‌وجود آمد.

در مهرماه ۱۳۹۹ دولت‌های بغداد و اربیل برای ایجاد ثبات در سنجار و فراهم شدن امکان بازگشت ایزدی‌ها توافق امضا کردند.

اما فقط بخش‌هایی از شروط این توافق اجرا شد.

صدها ایزدی که پس از توافق سال ۱۳۹۹ به منطقه برگشته بودند در مواجهه با شرایط ناامن و بی‌ثبات سنجار و آزار و اذیت گروه‌های مسلح مختلف، دوباره به اردوگاه‌های آوارگان برمی‌گردند.

آقای عبدالله گفت وعده‌های بازسازی سنجار و حمایت از ایزدی‌ها عملی نشده و پروژه‌های بازسازی متوقف شده و هزاران خانه در شهر سنجار و ۱۳ شهر و روستای دیگر منطقه در ویرانی رها شده‌اند.

وی افزود مین‌های زمینی و دیگر مهمات جامانده از دوران داعش هنوز در سراسر منطقه وجود دارد، منطقه‌ای که دولت محلی مشروعی ندارد، و اختلاف بین اربیل و بغداد بر سر منطقۀ سنجار مانع از تخصیص بودجۀ کشوری شده است.

عبدالله ضمن اشاره به اینکه جامعۀ بین‌المللی در ارائۀ خدمات اولیه به ایزدی‌ها کمک زیادی کرده است، خواستار تأسیس یک صندوق بازسازی برای این مردم شد.

شناسایی مفقودان و مقتولان

عناصر داعش وقتی در مرداد ۱۳۹۳ به منطقۀ سنجار هجوم بردند، به قتل‌عام ایزدی‌ها و ربودن عدۀ زیادی از بازماندگان که بیشتر آنها زن و کودک بودند، پرداختند.

به‌گفتۀ سازمان ملل متحد، سرنوشت بیش از ۲٫۷۰۰ ایزدی همچنان نامشخص است.

عبدالله گفت اعضای جامعۀ ایزدی رأساً عملیات‌های نجات و بازگشت خود را سازماندهی کرده‌اند و در برخی موارد «حداقل ۱۵٫۰۰۰ دلار به قاچاقچیان داده‌اند تا آنها را برگردانند».

او گفت بسیاری از دختران ایزدی که وادار به ازدواج با عناصر داعش شده یا برای بردگی جنسی فروخته شده‌اند پس از بازگشت آن مردان به کشورهایشان، سر از آذربایجان و چچن درآورده‌اند.

آقای عبدالله خاطرنشان کرد که پیدا کردن رد آن دختران و اثبات اینکه عضو جامعۀ ایزدیان بوده و توسط این گروه ربوده یا قاچاق شده‌اند کار بسیار دشواری است.

تلاش‌های کشوری برای شناسایی اجساد ایزدیانی که توسط داعش کشته شده‌اند منجر به شناسایی ۸۴ مورد از گورهای دسته‌جمعی در سنجار شده است. از اسفند ۱۳۹۸ تاکنون ۲۷ گور دسته‌جمعی باز شده، که بیشتر آنها در روستای کوجو در منطقۀ سنجار بوده است.

عبدالله گفت سازمان مستندسازی ایزدیان با کمک سازمان ملل متحد، بقیه گورهای دسته‌جمعی شناسایی‌شده را پلمب کرده است.

اجساد ۱۵۶ تن از قربانیان داعش که توسط دانشمندان پزشکی قانونی شناسایی و از گورها بیرون آورده شده با برگزاری مراسم رسمی در دو مرحله خاکسپاری شده‌اند.

آقای عبدالله گفت اما اجساد شناسایی‌نشده قربانیان ایزدی هنوز در سردخانه‌های بغداد مانده‌اند. وی توضیح داد که شناسایی این اجساد کار دشواری است چون احتمالاً کل خانواده‌های این قربانیان به‌دست نیروهای داعش کشته شده‌اند.

وی افزود تلاش برای باز کردن گورهای دسته‌جمعی و شناسایی اجساد همۀ قربانیان ایزدی داعش باید تا پایان این کار ادامه یابد.

او از سازمان‌های بین‌المللی و کمیسیون‌های تحقیق پیرامون جنایات داعش خواست حمایت‌های مالی و فنی خود را افزایش دهند تا از تحقق این مهم اطمینان حاصل شود.