عراق شمار بیشتری از شهروندان خود را از اردوگاه الهول سوریه بازمی گرداند

بغداد تلاش‌های خود را برای بازگرداندن شهروندان عراقی بدون سوءپیشینه از اردوگاه الهول تحت مدیریت کردها در استان حسکه سوریه افزایش داده است و پس از بازگشت این افراد، از ارائه آموزش‌های ضد افراط‌‌ ‌گرایی به آنها اطمینان حاصل خواهد کرد.

نیروهای دموکراتیک سوریه تاکنون بازگشت صدها خانواده عراقی را تسهیل کرده‌اند. آخرین گروه متشکل از ۲۴ خانواده روز اول فروردین به عراق بازگشت.

مقام‌ها گفتند از اوایل سال گذشته، بیش از ۴۵۰ خانواده به عراق برگشته‌اند. این افراد پس از بازگشت در مرحله نخست برای انجام بررسی امنیتی به سرپناه‌های مخصوص پناهجویان منتقل شدند.

اردوگاه بزرگ و بیابانی الهول در فاصله ۱۳ کیلومتری مرز عراق حدود ۶۰٫۰۰۰ پناهجو را در خود جای داده است، که نیمی از آنها کودکند.

حدود ۳۰٫۰۰۰ تن از ساکنان اردوگاه عراقی هستند، که بیشتر آنها زن و کودکند. پس از هجوم «دولت اسلامی عراق و شام» (داعش) به موصل در سال ۱۳۹۳، بسیاری از مردم به سوریه گریختند.

اردوگاه الهول ۱۱٫۰۰۰ نفر از اعضای خانواده عناصر داعش را نیز در خود جای داده است، که پس از شکست نظامی این گروه در عراق و سوریه در سال ۱۳۹۶ و انحلال «خلافت» خودخوانده آن به آنجا منتقل شدند.

به گفته کریم نوری، معاون وزیر مهاجرت عراق، یکی از عوامل تأثیرگذار در تصمیم‌گیری برای بازگرداندن آوارگان عراقی وجود نگرانی‌ها درباره نفوذ داعش در جوانان عراقی اردوگاه‌ها و احتمال جذب شهروندان عراقی توسط افراط‌گرایان بوده است.

او به المشارق گفت رها کردن تعداد زیادی از جوانان در دام ایدئولوژی مخرب داعش راهکار خطرناکی خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد حدود ۱٫۷۸۰ عراقی طی چند ماه گذشته به کشور برگردانده شده‌اند، که اکثر آنها جوانان زیر ۱۸ سال و زنان هستند، و این افراد موقتاً در اردوگاه الجده واقع در جنوب موصل مستقر شده‌اند.

افزایش خشونت

با توجه به گزارش‌هایی از بروز خشونت در اردوگاه الهول، بازگشت خانواده‌های عراقی تا حدودی از بار مسئولیت مدیریت اردوگاه کاسته است؛ به ویژه از آن روی که کردهای مسئول اردوگاه الهول در ارائه مراقبت‌ها و محافظت از ساکنان در برابر سلول‌های هوادار داعش با مشکل مواجه شده‌اند.

در دی‌ماه، سازمان ملل متحد گفت گزارش‌هایی از افزایش خشونت در این اردوگاه دریافت کرده است.

سازمان ملل در بیانیه‌ای گفت در سال ۲۰۲۱ میلادی ۹۰ حادثه خشونت‌آمیز در اردوگاه الهول گزارش شده است. ساکنان سوری و عراقی اردوگاه و دست‌کم دو مددکار در این حوادث جان باخته و بسیاری دیگر مجروح شده‌اند.

سازمان نجات کودکان روز سوم فروردین در گزارشی گفت طی ۱۲ ماه گذشته ۷۴ کودک در اردوگاه الهول جان باخته‌اند، که هشت تن از آنها در حوادث خشونت‌آمیز کشته شده‌اند.

جنین هنیس-پلاسخارت، نماینده ویژه هیئت مساعدت سازمان ملل متحد برای عراق، روز ۲۶ اسفند در دیدار با قاسم اعراجی، مشاور امنیت ملی عراق، تلاش‌های عراق برای بازگرداندن شهروندان خود از سوریه را ستایش کرد.

اعراجی از اعضای جامعه جهانی خواست بیشتر در مسائل الهول مداخله کنند.

فرآیند سختگیرانه

سعید جیاشی، مشاور مسائل راهبردی شورای امنیت ملی عراق، گفت بازگشت عراقی‌ها از اردوگاه الهول «یک فرآیند سازمان‌یافته» است.

او به المشارق گفت در طول این فرآیند، اقدامات سراسری هماهنگی میان کلیه بخش‌های ذیربط دولت و ارتش انجام می‌شود.

وی افزود رویه بازگشت به وطن «بسیار سختگیرانه» است و دولت اطمینان حاصل خواهد کرد که بازگشتگان هیچ خطری برای ایمنی و امنیت عراق نداشته باشند.

جیاشی گفت در این فرآیند به منظور اطمینان از عراقی بودن بازگشتگان و نداشتن حکم جلب در ارتباط با مسائل امنیتی و نداشتن سابقه وابستگی به داعش یا هر گروه افراط ‌گرای دیگری، بررسی‌های دقیقی انجام می‌شود.

او گفت پس از تکمیل بررسی‌های امنیتی و پیشینه‌ای، وزارتخانه‌های مهاجرت و حمل و نقل اتوبوس‌هایی را برای آوردن پناهجویان به عراق از طریق گذرگاه مرزی ربیعه در مرز سوریه اعزام می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد گرچه بازگشت برای مردم عراق اختیاری است، دولت پس از رسیدن بازگشتگان به کشور، مسکن و خدمات مورد نیاز را برای آنها فراهم می‌کند.

جیاشی گفت عراق برای ارائه حمایت‌های روحی و روانی به بازگشتگان اردوگاه الهول با چند سازمان بین‌المللی همکاری می‌کند تا راحت‌تر بتوانند در جوامع قبلی‌شان ادغام شوند.

روز پنجم فروردین، شورای امنیت ملی عراق اعلام کرد ۱۲۷ خانواده بازگشته از اردوگاه الهول به محل سکونتشان در شمال و غرب عراق برگشته‌اند.

عراقی‌هایی که برمی‌گردند پس از تکمیل دوره‌های آموزشی متمرکز بر مبارزه با افراط‌گرایی در اردوگاه الجده عراق، برای بازگشت به زندگی عادی مختارند.