یمن در آستانه فروپاشی در آغاز هشتمین سال تنش

عدن - جنگ یمن در روز شنبه (٦ فروردین‌ماه) در حالی وارد هشتمین سال خود می‌شود که شرایط رو به وخامت است. ارزیابی‌های ملی نشان می‌دهد در حال حاضر نزدیک به سه نفر از هر چهار نفر (یعنی ٢٣.٤ میلیون نفر از جمعیت ٣٠ میلیونی) این کشور به کمک نیاز دارند.

بنا به اعلام سازمان ملل متحد از این تعداد، در ماه‌های آینده ١٩ میلیون نفر گرسنگی خواهند کشید و در عین حال بیش از ١٦٠،٠٠٠ نفر با شرایطی شبیه به قحطی مواجه خواهند شد.

انتظار می‌رود در ماه‌های آینده حدود ٢.٢ میلیون کودک دچار سوءتغذیه شدید شوند. هم اکنون بیش از نیم میلیون کودک با گرسنگی مرگبار دست و پنجه نرم می‌کنند.

بانک جهانی برآورد کرده که تنها نیمی از مراکز پزشکی یمن به‌طور کامل فعال هستند و ٨٠% از جمعیت با مشکل دسترسی به غذا، آب آشامیدنی و خدمات بهداشتی مواجه هستند.

بر اساس برآوردهای سازمان ملل، درگیری‌ها که در شهریورماه ١٣٩٥ و زمانی آغاز شد که حوثی‌های تحت حمایت ایران در صنعا دست به کودتا زدند، مرگ ٣٧٧،٠٠٠ نفر را چه به‌طور مستقیم و چه به دلیل گرسنگی و بیماری رقم زده است.

بنا به اعلام سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM)، در همین مدت حدود ١٩٠،٠٠٠ مهاجر از اهالی کشورهای جنگ‌زده شاخ آفریقا از جمله اتیوپی و سومالی، در یمن گیر افتاده‌اند و به کمک نیاز دارند.

در روز ٢٤ اسفندماه مارتین گریفیث، هماهنگ‌کننده امدادهای اضطراری سازمان ملل متحد، به شورای امنیت سازمان ملل گفت وضعیت یمن در حال تبدیل شدن به وضعیت اضطراری دائمی است، به گونه‌ای که سرعت اوج گرفتن گرسنگی، بیماری و سایر مصیبت‌ها بیش از آن است که سازمان‌های امدادی قادر به مقابله با آنها باشند.

عبدالله علی فاضل الساعدی، نماینده دائم یمن در سازمان ملل متحد، در همان جلسه عامل درد و رنج یمن را «تداوم تشدید اقدامات نظامی حوثی‌ها و امتناع آنها از مشارکت در هرگونه تلاش صلح به رهبری سازمان ملل» دانست.

او گفت یمن همچنان به حمایت بین‌المللی قابل توجهی نیاز دارد چراکه بنا به برآوردها این جنگ باعث شده است توسعه آن بیش از دو دهه عقب بیفتد.

او خواستار پایان یافتن فوری خونریزی‌ شد و از شورای امنیت خواست بر حوثی‌ها و همچنین رژیم ایران فشار بیشتری وارد کند تا تشدید اقدامات نظامی متوقف گردد و در نهایت به پایان یافتن درگیری‌ها بینجامد.

حملات و مانع‌تراشی‌های حوثی‌ها

حوثی‌ها دعوت شورای همکاری خلیج فارس را برای شرکت در مذاکرات ٩ تا ١٨ فروردین‌ماه در ریاض نپذیرفتند و چند روز بعد با استفاده از پهپاد و موشک‌های بالستیک موجی از حملات فرامرزی را به تأسیسات غیرنظامی در عربستان سعودی انجام دادند.

طی این حملات هماهنگ، یک ایستگاه توزیع فرآورده‌های نفتی شرکت آرامکو در جده، یک نیروگاه منطقه ظهران الجنوب، یک پالایشگاه گاز شرکت آرامکو در شهر صنعتی ینبع و یک پمپ بنزین در خمیس مشیط هدف قرار گرفتند.

این گروه همچنین از موشک‌های کروز ایرانی برای حمله به تأسیسات آب‌شیرین‌کن در الشقیق و تأسیسات توزیع نفت آرامکو در جیزان استفاده کرد، در همین حال ائتلاف عربی یک قایق بدون سرنشین حوثی‌ها را در سواحل الحدیده منهدم کرد.

فیصل الماجدی، معاون وزیر دادگستری یمن به المشارق گفت حوثی‌ها علاوه بر انجام حملات «به غارت کردن منابع و کمک‌های بین‌المللی ادامه می‌دهند».

عبدالرحمن برمان، یکی از فعالان حقوق بشر گفت حوثی‌ها دست به این اقداماتی از قبیل «مانع‌تراشی بر سر راه فعالیت‌های امدادی، توقیف کردن اقلام امدادی و جلوگیری از فعالیت سازمان‌های بین‌المللی و محلی که می‌کوشند کمک‌ها را تحویل دهند» می‌زنند.

او گفت «این گروه مورد حمایت ایران عامل بروز فاجعه انسانی در یمن است» و از دولت یمن خواست تا با همکاری جامعه جهانی و سازمان ملل متحد برای توقف فعالیت‌های بدخواهانه حوثی‌ها بر آنها فشار وارد کند.

بنا به گفته فارس النجار، اقتصاددان «حوثی‌ها مسئول رنج‌های بشری هستند چراکه اصرار دارند مانع از تحقق تمام ابتکارات صلح شوند».

او گفت این گروه «همچنان با ایجاد خلأهای پولی، گمرکی و مالی، اقتصاد ملی را به انحراف می‌کشند.»

ویرانه شدن یمن

جنگ همچنین بخش زیادی از میراث معماری غنی این کشور را از بین برده است.

برج‌های آجری، مساجد، کلیساها و موزه‌های مشهور یمن در کنار بسیاری از اماکن باستان‌شناسی مهم و مکان‌های دیدنی گردشگری آسیب دیده‌اند و آثار باستانی به غارت رفته و به خارج از کشور قاچاق شده‌اند.

اسمهان الالس، دبیر کل انجمن تاریخ و باستان‌شناسی یمن گفت: «غفلت و ناآگاهی باعث شده خسارت‌ها به حدی برسد که دیگر جبران‌ناپذیر است.»

زمانی سازمان ملل متحد ذخیره‌گاه طبیعی الحسوة یمن واقع در عدن را به‌عنوان نماد تلاش‌های صورت گرفته برای حفاظت از محیط زیست می‌ستود، اما جنگ آن را به زمینی بایر و زباله‌دانی تبدیل کرده است که بوی فاضلاب می‌دهد.

ابتکار الحسوة اولین طرح در نوع خود در یمن بود که در سال ١٣٩١ موجب ایجاد شغل و حدود ٩٦،٠٠٠ دلار درآمد شد. این منطقه زمانی بهشت فلامینگوها و سایر پرندگان مهاجر بود، اما اکنون به ویرانه و جولانگاه کلاغ‌ها تبدیل شده است.

در عین حال در عدن که پایتخت موقت کشور محسوب می‌شود وجود خانه‌هایی با آثار گلوله، ساختمان‌هایی که ویرانه شده‌اند و عکس‌های بی‌شمار «شهدا»، زخم‌های آشکار درگیری‌ای هستند که هیچ نشانه‌ای از فروکش آن به چشم نمی‌خورد.

آب و برق به دفعات قطع می‌شود و به گفته مقامات جمعیت تحت پوشش آن سه برابر شده و به بیش از سه میلیون رسیده است، چراکه مردم برای یافتن مکانی امن و به دور از جنگ به جاهای دیگر می‌گریزند.

احمد لملس فرماندار عدن گفت وقوع جنگ نوعی «فاجعه» بود و زیرساخت‌های شهر را ویران کرد.

لملس که خود در مهرماه سال جاری از سوءقصد مرگبار با خودروی بمبگذاری شده جان سالم به در برد، گفت: «ما همچنان از اثرات جنگ رنج می‌کشیم.»

لملس گفت این فشار بهای سنگینی برای ساکنان عدن به دنبال داشته است چراکه با توجه به تورم فزاینده، برای تأمین کالاهای اساسی خود با مشکل روبه‌رو هستند.

لملس گفت: «شرایط زندگی باعث شده است مردم از نظر روانی تحت تأثیر قرار بگیرند»، اما تأکید کرد: «عدن استوار می‌ماند و دوباره زندگی را از سر خواهد گرفت».