تقویت تاکتیک های روسیه پیش از حمله به اوکراین در نتیجه سوءاستفاده کرملین از سوریه

دمشق -- روسیه که هفته گذشته به اوکراین حمله کرد، پس از بیش از شش سال مداخله در سوریه به منظور پشتیبانی از بشار اسد، رئیس‌جمهوری آن کشور که هم‌پیمان اصلی روسیه است، دانش نظامی خود را بهبود بخشیده و تاکتیک‌های خود را تقویت کرده است.

آغاز مداخله نظامی روسیه در سوریه نقطه عطفی در شانس بقای اسد به شمار می رفت. این مداخله مسکو را قادر ساخت که روابط نظامی، اقتصادی، و فرهنگی خود با این رژیم را عمیق‌تر کند.

از زمانی که گروه های دموکراسی‌خواه نخستین بار در سال ۱۳۹۰ خواستار سرنگونی اسد شدند، تاکنون بیش از ۵۰۰ هزار نفر کشته شده اند و این درگیری بی وقفه موجی از میلیون ها پناهنده را در سراسر خاورمیانه و اروپا به راه انداخته است.

حضور نظامی

روسیه در سال ۱۳۹۴ به منظور پشتیبانی از نیروهای تحت فشار اسد حملات هوایی را در سوریه آغاز کرد.

این به نیروهای طرفدار رژیم کمک کرد که در مجموعه ای از پیروزی ها علیه مخالفان و گروه های افراطی، که با بمباران های مرگبار و ویرانی های گسترده همراه بود، سرزمین های از دست رفته را پس بگیرند.

مسکو می گوید که بیش از ۶۳ هزار تن از پرسنل نظامی روسیه به سوریه اعزام شده اند.

مشخص نیست در حال حاضر چند نفر در آنجا مستقر هستند.

مسکو در سوریه دو قرارگاه نظامی دارد: پایگاه هوایی حمیمیم در شمال غربی و بندر دریایی طرطوس در جنوب.

آنها توسط سامانه های پدافند موشکی اس-۳۰۰ و اس-۴۰۰ محافظت می شوند.

روسیه، آسمان بخش اعظم این کشور جنگ‌زده را زیر سلطه خود دارد. در داخل روسیه از نقش نیروی هوایی آن کشور در سوریه تجلیل می شود.

هواپیماهای بمب افکن مانند تی‌یو-۲۲ و تی‌یو-۱۶۰ از روسیه برای ضربه زدن به اهدافی در سوریه به آن کشور آمده اند.

کشتی‌های جنگی و زیردریایی‌های روسیه از دریای مدیترانه به سوی برخی هدف ها نقش برجسته‌ای در حمایت از کارزار بمباران مسکو ایفا کرده‌اند.

روسیه بهره برداری نظامی خود از نقشش در سوریه را پنهان نکرده و آشکارا اذعان کرده است که «جدیدترین سامانه‌های تسلیحاتی روسیه را در آن کشور» آزمایش کرده است. به این ترتیب، روسیه از مردم سوریه به عنوان موش آزمایشگاهی و از کشورشان به عنوان محل تمرین نظامی استفاده کرده است.

«تاس»، خبرگزاری روسی، روز ۸ شهریور به نقل از سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه، گزارش داد که آن کشور بیش از ۳۲۰ نوع جنگ افزار را در سوریه آزمایش کرده است.

وی گفت: «در حقیقت، ما تمامی سلاح‌ها را به جز نسخه‌هایی که پیچیده نیستند، [در سوریه] آزمایش کرده‌ایم.» او در ادامه با حالتی غرور‌آمیز گفت، که در سال‌های اخیر صنایع دفاعی روسیه به طرز چشمگیری موقعیت خود را تقویت کرده است.

مقامات و ناظران همچنین به حضور «ارتش در سایه» مزدوران روسیه در سوریه اشاره می کنند، از آن جمله می توان به کسانی که برای شرکت نظامی خصوصی واگنر کار می کنند، اشاره کرد؛ شرکتی که در ماه های گذشته نیز جنگنده هایی را به اوکراین اعزام کرده بود.

ردپای اقتصادی

با گذشت شش سال، کرملین به دلیل روابط سیاسی و نظامی با رژیم سوریه از نقش بسیار بزرگی در اقتصاد سوریه سود می برد.

در سال های اخیر، دمشق و مسکو چندین قرارداد را در زمینه های انرژی، ساخت و ساز، و کشاورزی امضا کرده اند.

یکی از آنها قراردادی است که با شرکت روسی «استروی‌ترانس‌گاز» به منظور در اختیار گرفتن بندر طرطوس، بزرگترین بندر سوریه، برای مدت ۴۹ سال منعقد شده است. به این ترتیب، هژمونی روسیه بر سراسر سواحل سوریه تحکیم می شود.

روسیه از آن زمان تلاش زیادی را برای گسترش قرارگاه دریایی طرطوس، تنها پایگاه دریایی این کشور در دریای مدیترانه، به راه انداخته است. انتظار می رود یک اسکله شناور که قرار است در سال ۱۴۰۱ تکمیل شود، قابلیت های این مجموعه را گسترش دهد.

این امر در نهایت روسیه را قادر می‌سازد که کشتی‌ها و زیردریایی‌های خود را در سوریه تعمیر کند. در حال حاضر این کار فقط در کارخانه‌های کشتی‌سازی در شمال غربی روسیه انجام پذیر است.

یکی دیگر از قراردادهایی که به همین شرکت اعطا شد، یک امتیاز ۵۰ ساله برای استخراج فسفات در منطقه پالمیرا، واقع در مرکز سوریه، بود.

بر اساس نشریه اقتصادی آنلاین «گزارش سوریه»، دولت سوریه در اسفند ۱۳۹۸، یک قرارداد ۲۲ میلیون دلاری را برای مشارکت در تولید با «سازمان جنرال پترولیوم» و «استروی‌ترانس‌گاز» امضا کرد.

به گفته این نشریه، این قرارداد به شرکت روسی اجازه می دهد که بدون پرداخت مالیات به دولت سوریه، به مین‌روبی، بازسازی، اکتشاف، و توسعه میدان‌های نفتی الثوره بپردازد.

نشریه «گزارش سوریه» افزود، طی شهریور ماه تا دی ماه ۱۳۹۸، سوریه چهار قرارداد جدید اکتشاف نفت را با چندین شرکت روسی منعقد کرد.

این نشریه در ماه جاری گفت: «قراردادی برای یک منطقه فراساحلی به شرکتی به نام کپیتال اعطا شد و مرکوری و ولادا نیز سه قرارداد را برای مناطق ساحلی امضا کردند.»

قبل از این قراردادها نامی از این شرکت ها شنیده نشده بود.

مسکو مقادیر بسیار محدودی کمک مالی را صورت وام در اختیار دمشق قرار داده است، اما به عنوان نوعی کمک به سوریه گندم داده است.

دولت سوریه برای بخش عمده واردات گندم خود به مسکو متکی است. با این حال، حتی در سال‌های اخیر ثابت شده است که آنها در این موارد هم غیرقابل اعتماد هستند؛ چرا که اوایل سال ۱۴۰۰ مسکو به منظور محافظت از عرضه داخلی خود در جریان همه‌گیری ویروس کرونا، از اجرای تعهدات خود در زمینه عرضه گندم به سوریه خودداری کرد.

به گفته رسانه های دولتی، دولت سوریه روز ۵ اسفند، یعنی همان روزی که روسیه تهاجم خود به اوکراین را آغاز کرد، اقداماتی را برای محافظت از اقتصاد جنگزده خود در برابر پیامدهای این حمله اتخاذ کرد.

دولت سوریه برای تقویت ذخایر سوخت و گندم خود اشاره کرد که توزیع واردات اساسی خود را محدود می کند تا این ذخایر دست کم دو ماه دوام بیاورد.

نفوذ فرهنگی

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، در سراسر مناطق تحت کنترل دولت سوریه از محبوبیت بسیاری برخوردار شده است. او از سال ۱۳۹۶ دستکم دو بار به آن کشور سفر کرده است.

در شهرها و روستاهای نزدیک قرارگاه‌های مسکو در طرطوس و لاذقیه، تصاویر پوتین در کنار پرچم های روسیه از تیرهای برق و ساختمان ها آویزان شده‌اند.

در دمشق، پرچم‌های روسیه و پوسترهای پوتین در بازارهای عمومی و چند ساختمان دولتی مشاهده می‌شوند.

یک مرکز فرهنگی روسی که به تازگی بازسازی شده است، در قلب پایتخت، تدریس زبان، کارگاه‌های آموزشی، و دروسی را ارائه می دهد. همچنین تلویزیون دولتی سوریه یک بولتن خبری روزانه را به زبان روسی پخش می کند.

وزارت آموزش سوریه در سال ۱۳۹۳ زبان روسی را به عنوان زبان خارجی دوم اختیاری، پس از انگلیسی یا فرانسوی، به دروس مدارس اضافه کرد.

دانشکده هنر دانشگاه دمشق دارای یک بخش زبان روسی است و بیش از ۱۰۰ مدرسه در سراسر سوریه این زبان را آموزش می دهند.

این موضوع تحت برنامه طرح قدرت نرم روسیه برای «اشغال» سوریه و دوشیدن اقتصاد آن از طریق فرآیند سوگیری دوباره فرهنگی اجرا می شود.

محمد العبدالله، روزنامه نگار سوری، گفت: «روسیه تلاش می کند سوریه یا دست کم بخشی از آن را به یک مستعمره روسیه تبدیل کند که با محیط اطراف سوریه و کشورهای همسایه آن سنخیتی ندارد.»

این سیاست به نوبه خود تضمین خواهد کرد که از منافع روسیه در سوریه -- به ویژه منابع طبیعی این کشور خاورمیانه ای و پروژه های بازسازی که جنگ به دنبال داشته است -- محافظت می شود.